Κόμικ, άλμπουμ ή graphic novel; Ο όρος graphic novel ο οποίος αποδίδει τη συνύπαρξη αυτοτελούς (συνήθως) ιστορίας, είτε πρωτότυπης είτε διασκευασμένης με εικονογράφηση σε καρέ, είναι ενδεχομένως περισσότερο ταιριαστός για την εν λόγω έκδοση. Τα κόμικ έχουν περιοδικότητα στην έκδοσή τους και αφηγούνται τις περιπέτειες των ηρώων τους. Ένα  graphic novel έχει αρχή, μέση και τέλος, όπως (πρέπει να έχει) κάθε μυθιστόρημα. Οι φανατικοί των κόμικ πάντως, δημιουργοί αλλά και απλοί αναγνώστες, υποστηρίζουν πως πρόκειται για όρο που μάλλον έχει να κάνει με τεχνικές προώθησης παρά με ειδολογικές κατατάξεις. 

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Το αριστούργημα του Τσαρλς Ντίκενς Όλιβερ Τουίστ, που κυκλοφόρησε ως βιβλίο το 1838, αποφάσισε να συμπεριλάβει ο γαλλικός εκδοτικός οίκος Delcourt στη σειρά κόμικς που δημιούργησε το 2006 με διασκευές κλασσικών έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Στην Ελλάδα οι εκδόσεις Πατάκη επέλεξαν να κυκλοφορήσουν όλο το έργο σε έναν τόμο αντί για τους πέντε του γαλλικού εκδοτικού εγχειρήματος. Το μυθιστόρημα αποτελεί κορυφαία στιγμή άσκησης σκληρής κοινωνικής κριτικής από τον Ντίκενς για την άθλια ζωή και τα δεινά των ορφανών παιδιών και των παιδιών από πολύ φτωχές οικογένειες στη βικτωριανή Αγγλία και δη το Λονδίνο. Στην εποχή του, είχε συμβάλλει στην ενημέρωση και την αφύπνιση για την κατάσταση των ορφανών του Λονδίνου, της τραγικής μοίρας που τα περίμενε καθώς και για την έκταση του προβλήματος.

Λίγα λεπτά μετά τη γέννηση του Όλιβερ, η μητέρα του πεθαίνει. Το παιδί, αγνώστου πατρός, μεγαλώνει σε ορφανοτροφείο μέχρι την ηλικία των 9 ετών οπότε θα σταλεί παραγιός σε έναν νεκροθάφτη. Η καταπίεση θα τον οδηγήσει στη φυγή, και από εκεί, εν τη αφελεία του, σε μια συμμορία ανήλικων κλεφτών. Θα εντοπιστεί από έναν αξιοσέβαστο κύριο ο οποίος γνωρίζει το μυστικό της καταγωγής του και έπειτα από πολλές και σκληρές περιπέτειες θα μπορέσει να δει το μέλλον του με ασφάλεια και γαλήνη.

Εδώ όμως δεν έχουμε να κάνουμε με το κλασικό έργο, αλλά με την μετατροπή του σε κόμικ. Το βιβλίο έχει διασκευαστεί σε σενάριο διατηρώντας την ωμότητα και τον ρεαλισμό του βιβλίου.

Η εικονογράφηση και ο χρωματισμός των καρέ προσδίδουν ακόμη περισσότερο συγκεκριμένες διαστάσεις στις αποτρόπαιες πράξεις που συμβαίνουν στα πρόσωπα του δράματος. Με τους αρνητικούς ήρωες, τους κακούς, να είναι πιο ενδιαφέροντες και λογοτεχνικά και εικαστικά, το κόμικ έχει έντονο ρυθμό και προχωρά από κλιμάκωση σε κλιμάκωση, μέχρι το ευτυχές, για τον ήρωα, τέλος.

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται

Το βιβλίο απευθύνεται σε μαθητές από ε’ Δημοτικού και πάνω. Σίγουρα δεν απευθύνεται σε παιδιά 8 ετών, όπως προτείνει ο εκδότης θέλωντας ενδεχομένως να διευρύνει ηλικιακά το κοινό της συγκεκριμένης έκδοσης. Οι μαθητές της β’, της γ’ αλλά και της δ’ δημοτικού δεν είναι έτοιμοι να διαχειριστούν τον σκληρό κόσμο της βικτωριανής εποχής, ειδικότερα μέσα από την ωμή απεικόνιση βίαιων σκηνών. 

Από αυτή την άποψη, η εικονογράφηση θέτει κάποια όρια που το κείμενο από μόνο του ίσως δεν θα τα επέβαλε.

Ποιοι είναι οι συγγραφείς

Δημιουργοί του κόμικ Όλιβερ Τουίστ είναι ο Λοΐκ Ντωβιλιέ (σενάριο, περισσότερα στο: http://www.loicdauvillier.com/), ο Ολιβιέ Ντελουά (σχέδιο, περισσότερα στο: http://www.olivierdeloye.com/) και οι Ιζαμπέλ Μερλέ και Ζαν-Ζακ Ρουζέ (χρωματισμός).

Ο Τσαρλς Ντίκενς (Πόρτσμουθ, 1812 – Λονδίνο, 1870) έζησε δύσκολα παιδικά χρόνια εξαιτίας της πτώχευσης του πατέρα του και της φυλάκισής του για χρέη. Σε μικρή ηλικία εργάστηκε σε εργοστάσιο, εγκαταλείποντας τις σπουδές του. Δημοσιογράφος και συγγραφέας, έγραψε πολλά έργα καυτηριάζοντας και αναδεικνύοντας τα πραγματικά προβλήματα της εργατικής τάξης που συγκροτήθηκε στην βιομηχανική εποχή και έζησε σε συνθήκες αδικίας και ζόφου. Ο Ντίκενς περιέγραψε στα βιβλία του σκηνές από τους γκρίζους δρόμους του Λονδίνου αλλά και από τα δικαστήρια της εποχής όπου κρίνονταν οι τύχες των αθώων. Ο Όλιβερ Τουίστ είναι το δεύτερο μυθιστόρημά του, που κυκλοφόρησε σε συνέχειες από τον Φεβρουάριο του 1837 ως τον Απρίλιο του 1839.

Για ποιο λόγο θα το αγαπήσουν τα παιδιά

Τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει διαβάζοντας κόμικ, όπως Μίκυ Μάους, Λούκυ Λουκ, Αστερίξ και Οβελίξ, είναι εξοικειωμένα με την ανάγνωση ιστοριών από καρέ σε καρέ και από συννεφάκι σε συννεφάκι. Στον Όλιβερ Τουίστ θα παρακολουθήσουν το ξεδίπλωμα των εικαστικών τεχνών πάνω στον καμβά ενός κλασικού λογοτεχνικού έργου.

Για ποιο λόγο να το προτιμήσουν οι γονείς

Για να εισάγουν τα παιδιά στον κόσμο των κόμικ όπου συναντώνται διαφορετικές τέχνες (λογοτεχνία, ζωγραφική, κινηματογράφος) με συχνά εξαιρετικά αποτελέσματα. Στην προκειμένη περίπτωση για να τους συστήσουν ένα από τα εμβληματικότερα έργα της κλασικής λογοτεχνίας, παρακινώντας τα να διαβάσουν το πρωτότυπο την επόμενη φορά.

Και μια σημείωση

Ο Όλιβερ Τουίστ σε κόμικ εντάσσεται σε μια νέα σειρά των εκδόσεων Πατάκη στην οποία ήδη κυκλοφορούν Οι Τρεις Σωματοφύλακες, κόμικ βασισμένο στο έργο του Αλέξανδρου Δουμά και από την οποία πρόκειται μετά το καλοκαίρι να κυκλοφορήσει το Νησί των Θησαυρών, βασισμένο στο έργο του Ρόμπερ Λ. Στήβενσον. Αν ωστόσο ο Όλιβερ Τουίστ εκτιμούμε πως δεν ενδείκνυται για παιδιά 8 ετών, Οι Τρεις Σωματοφύλακες θεωρούμε πως αντενδείκνυνται απολύτως για παιδιά κάτω των 12 ετών.  Σε κάθε περίπτωση, το θέμα της ηλικιακής σήμανσης των βιβλίων είναι σύνθετο και απαιτεί ιδαίτερη προσοχή από τους εκδότες και, αντίστοιχα, από τους γονείς.  

Όλιβερ Τουίστ - Βασισμένο στο έργο του Τσαρλς Ντίκενς
Διασκευή σε κόμικ: Λοΐκ Ντοβιλιέ
Μτφρ: Χαρά Γιαννακοπούλου
Εικονογράφηση: Ολιβιέ Ντελουά, Χρωματισμός: Ιζαμπέλ Μερλέ, Ζαν-Ζακ Ρουζέ
Εκδόσεις Πατάκη, 2013
Τιμή € 23,90, σελ. 237