amour360

Της Εύας Στάμου

Η λογοτεχνία δεν έχει το μονοπώλιο στην ανάλυση του έρωτα. Από τη βιολογία έως την ψυχανάλυση και από τη θρησκεία ως την ανθρωπολογία, διαθέτουμε πλήθος θεωριών για τη φύση του ρομαντικού έρωτα και της σαρκικής επιθυμίας. Θα μπορούσε λοιπόν να αναρωτηθεί κανείς αν η ποίηση και η πεζογραφία έχουν να προσθέσουν κάτι πραγματικά διαφορετικό από τις ήδη υπάρχουσες φιλοσοφικές, ψυχαναλυτικές κι επιστημονικές θεωρήσεις περί έρωτος.

Πιστεύω ότι η απάντηση είναι θετική. Μετά από έρευνες, αναλύσεις και κατηγοριοποιήσεις αιώνων, υπάρχει ακόμα κάτι που μας διαφεύγει για το νόημα της ερωτικής εμπειρίας, κάτι που δεν γίνεται να κατανοήσουμε απλά και μόνο με τη βοήθεια των επιστημών. Θα μπορούσαν όμως να μας βοηθήσουν η ποίηση και η πεζογραφία σε αυτή την αναζήτηση;

Η άποψή μου είναι ότι η λογοτεχνία μπορεί να μας βοηθήσει όχι μόνο να καταλάβουμε καλύτερα την πολυσημία της ανθρώπινης εμπειρίας −και κατ’ επέκταση τον ίδιο μας τον εαυτό−, αλλά και στο να διαμορφώσουμε μία αίσθηση για το τι είναι ο εαυτός.

Ως αναγνώστες έχουμε την ευκαιρία να εκτεθούμε σε μυθοπλαστικές αφηγήσεις που αφορούν λογοτεχνικούς χαρακτήρες που δεν έχουν τίποτα κοινό με εμάς από άποψη ηλικίας, φύλου, σεξουαλικής ταυτότητας, φυλής, εθνικότητας, επαγγέλματος, τρόπου ζωής. Έχουμε την ευκαιρία να ακολουθήσουμε αυτούς τους ήρωες καθώς αντιμετωπίζουν καταστάσεις του ανθρώπινου βίου, όπως η φιλία, η σχέση γονιού και παιδιού, το πέρασμα από την εφηβεία στην ενήλικη ζωή, η μοναξιά, ο έρωτας και το σεξ, η προδοσία, η απώλεια, η αρρώστια, το πένθος, ο θάνατος.

Αυτή είναι η πρώτη σημαντική συνειδητοποίηση που προσφέρει η λογοτεχνία στον αναγνώστη: τα θέματα που η ποίηση και η πεζογραφία διερευνούν μπορεί να είναι κοινά για όλους μας, ωστόσο ο κάθε άνθρωπος τα βιώνει και τα αντιμετωπίζει με τον δικό του, ιδιαίτερο, και, υπ’ αυτή την έννοια, μοναδικό τρόπο.

Για να καταλάβουμε πώς λειτουργεί αυτή η διαδικασία, θα πρέπει να κάνουμε μια βασική επισήμανση: υπάρχουν περισσότεροι από ένας τρόποι να γράψει κάποιος λογοτεχνία, όπως υπάρχουν και περισσότεροι από ένας τρόποι να διαβάσει κάποιος λογοτεχνία. Όλοι οι τρόποι δεν πετυχαίνουν στον ίδιο βαθμό την εις βάθος αποκάλυψη και κατανόηση της ανθρώπινης εμπειρίας.

Τα τελευταία χρόνια σημειώνεται παγκοσμίως αγοραστική επιτυχία βιβλίων που ασχολούνται με τον έρωτα ακολουθώντας μερικές απλές συνταγές. Το κύριο πρόβλημα με αυτού του είδους τα ροζ μυθιστορήματα είναι ότι παρουσιάζουν την ανθρώπινη κατάσταση με έναν επίπλαστο, τεχνητό κι εντελώς επιφανειακό τρόπο, που αλλοιώνει την πραγματικότητα, καταδικάζοντας τους αναγνώστες σε μια φτωχή αναγνωστική εμπειρία.

amourΑντί να φωτίζει, η ροζ λογοτεχνία συσκοτίζει το νόημα του έρωτα και της σεξουαλικής επιθυμίας. Η αναπαραγωγή στερεοτύπων για το πώς πρέπει να δείχνουν, να σκέφτονται και να συμπεριφέρονται η ηρωίδα και ο ήρωας, προκειμένου να κατακτήσουν το ιδανικό ταίρι, δημιουργεί μονοδιάστατους χαρακτήρες που είναι είτε τελείως αθώοι και άπειροι είτε απίστευτα ευφυείς, γοητευτικοί και πετυχημένοι. Οι χαρακτήρες αυτοί καλούνται να αντιμετωπίσουν τα πιο μπανάλ διλήμματα και τις πιο τετριμμένες καταστάσεις με τρόπους συνήθως προβλέψιμους που οδηγούν στις πλέον συντηρητικές επιλογές.

Τα ροζ μυθιστορήματα αγνοούν συστηματικά αυτό που είναι εδώ και αιώνες το υλικό της καλής λογοτεχνίας: την σκοτεινή πλευρά των συναισθημάτων, την ανθρώπινη τρωτότητα, την ευμετάβλητη φύση της προσωπικής ταυτότητας, την μοναδικότητα του ατόμου, την ανάγκη να δοθεί λογοτεχνική φωνή στην σωματική εμπειρία: όλα τα χαρακτηριστικά που αναδείχθηκαν με την γέννηση της μοντέρνας λογοτεχνίας, όπως στο έργο του Φώκνερ, της Βιρτζίνια Γουλφ, του Τ.Σ. Έλλιοτ, του Τζέιμς Τζόυς και τόσων άλλων, λιγότερο ή περισσότερο διάσημων, δημιουργών, πριν από έναν σχεδόν αιώνα.

Η αντίληψη ότι λογοτεχνία σημαίνει πρωτίστως απόδραση από την καθημερινότητα οδηγεί ίσως ορισμένους συγγραφείς να αποφεύγουν αυτά τα θέματα με αποτέλεσμα, ο αναστοχασμός και η κάθαρση που χαρακτηρίζουν την καλή πεζογραφία, τη δραματουργία και την ποίηση να απουσιάζει από αρκετά −συχνά ευπώλητα− αναγνώσματα. Όσο για την απεικόνιση της σεξουαλικής επαφής και της ερωτικής επιθυμίας παραμένει στα ροζ βιβλία επιφανειακή, χωρίς να εξετάζει τι σημαίνει ερωτεύομαι ή ποθώ, τόσο σε σωματικό όσο και σε συναισθηματικό ή συνειδησιακό επίπεδο.

Είναι χωρίς αμφιβολία σημαντικό, και διορθωτικό της μονομέρειας που χαρακτηρίζει διάφορες απόψεις, να βλέπουμε πώς διαφορετικές λογοτεχνικές παραδόσεις προσεγγίζουν την επιθυμία, το φύλο, τον έρωτα, την σεξουαλική ταυτότητα. Άλλωστε η διερεύνηση της σεξουαλικής ταυτότητας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον σύγχρονο ποιητή και πεζογράφο. Ως μέρος της προσωπικής μας ταυτότητας η σεξουαλικότητα παραμένει συχνά στην σκιά, με την κοινωνική και την επαγγελματική ταυτότητα να βρίσκονται, όπως είναι φυσικό, στο επίκεντρο της δημόσιας ζωής - αντιθέτως η σεξουαλικότητά μας κινείται στα όρια του ιδιωτικού με το δημόσιο, δημιουργώντας ένα προνομιακό αντικείμενο επεξεργασίας και υλικό μελέτης για κάθε λογοτέχνη. Αυτή η αμφισημία μεταξύ πλήρους ιδιωτικότητας και αναπόφευκτης κοινωνικότητας, που χαρακτηρίζει την σεξουαλική μας ταυτότητα, καθιστά το θέμα ελκυστικό τόσο για τους συγγραφείς όσο και για τους αναγνώστες.

Μιλώντας για το θέμα του έρωτα και της λογοτεχνίας, ας μην ξεχνάμε τέλος ότι, για ορισμένους από εμάς, οι διαδικασίες της ανάγνωσης και της συγγραφής αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ζωής μας-είτε το επιθυμούμε είτε όχι, η ίδια η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει ως ένας απαιτητικός, παθιασμένος και απρόβλεπτος έρωτας.

Εύα Στάμου

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τέλεια Ομορφιά

Τέλεια Ομορφιά

Της Εύας Στάμου

Η Τέλεια Ομορφιά είναι η πρόσφατη ταινία του Πάολο Σορεντίνο που εντυπωσίασε στο Φεστιβάλ των Καννών και έκανε εισπρακτικά ρεκόρ στη Γερμανία...

Η Αφροδίτη με τη γούνα

Η Αφροδίτη με τη γούνα

Της Εύας Στάμου

Η πρόσφατη ταινία του Ρομάν Πολάνσκι, La Vénus à la Fourrure, που έκανε πρεμιέρα τον Μάιο στο Φεστιβάλ των Καννών, είναι βασισμένη στη μεγάλη θεατρική επιτυχία του Αμερικανού συγγραφέα Ντέιβιν...

Η ζωή της Αντέλ

Η ζωή της Αντέλ

Της Εύας Στάμου

Η σεξουαλικότητα αποτελεί αναπόσπαστο και καθοριστικό τμήμα της προσωπικής μας ταυτότητας. Οι περισσότεροι αρχίζουμε να διερευνούμε τις ερωτικές προτιμήσεις και φαντασιώσεις μας κατά τη διάρκεια της εφηβείας, κ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ