mavro xioni 1

Για την παράσταση Μαύρο χιόνι, διασκευή έργου του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, από τον Κώστα Φιλίππογλου και την Δήμητρα Κονδυλάκη, σε σκηνοθεσία Κ. Φιλίππογλου, στο Θέατρο Πόρτα.

Του Νίκου Ξένιου

Στο θέατρο «Πόρτα» είδαμε το ημιτελές -αυτοβιογραφικό- «Θεατρικό μυθιστόρημα» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, όπως το μεταφέρει στη σκηνή ο Κώστας Φιλίππογλου υπό τον τίτλο «Μαύρο χιόνι. Το ημερολόγιο ενός μακαρίτη». Τη δραματουργία της παράστασης υπογράφει η Δήμητρα Κονδυλάκη, ενώ το κείμενο διαμορφώθηκε σε συνεργασία με τους ηθοποιούς κατά τη διάρκεια των προβών. Το «Θεατρικό Μυθιστόρημα» είναι ένα κείμενο-φάντασμα, ένα κείμενο «μη γεγονός», κατ' ουσίαν πρόκειται για την επινόηση ενός συγγραφέα που έχει αυτοκτονήσει αφού έγραψε το προσωπικό του ημερολόγιο. Η είσοδος του νέου αυτού συγγραφέα στους λογοτεχνικούς κύκλους και το πάθος του για το θέατρο έρχονται σε κατά μέτωπον αντίθεση με την οικτρή πραγματικότητα του κατευθυνόμενου λόγου που εκφέρει η Τέχνη σε ένα ολοκληρωτικό, γραφειοκρατικό σύστημα καλλιτεχνικής παραγωγής σαν της σταλινικής Ε.Σ.Σ.Δ. 

Το «Θεατρικό μυθιστόρημα», εν όψει της συγγραφής του «Μαιτρ και Μαργαρίτα», έμεινε ημιτελές με τον αιφνίδιο θάνατο του Μπουλγκάκοφ, το 1940.

Σαρκαστική σειρά αποτυχιών

Όλοι οι χαρακτήρες υιοθετούν έντονη κινησιολογία με μεγάλη δόση φαντασίας, καταργώντας τα όρια της σκηνικής σύμβασης με παιγνιώδη τρόπο.

Μόσχα του 1930. Όπως εξομολογείται ο δημοσιογράφος Μαξούντοφ, το μυθιστόρημά του «Μαύρο χιόνι» το έγραψε παρέα με την αγαπημένη του γάτα. Μετά την ψυχρή υποδοχή του έργου του, ο μελαγχολικός Μαξούντοφ κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Όταν αποτυγχάνει και σ' αυτήν, ένας εκδότης προτίθεται να εκδώσει το μυθιστόρημα, λογοκρίνοντας μόνο τρεις λέξεις: την «Αποκάλυψη», τον «Αρχάγγελο» και τον «Διάβολο». Όμως ο εκδοτικός οίκος είναι μια σαπουνόφουσκα, κι έτσι ο Μαξούντοφ διασκευάζει το κείμενό του σε θεατρικό έργο, που γίνεται δεκτό από την Ανεξάρτητη Σκηνή, προς μεγάλη έκπληξη δική του και όλης της φιλολογικής Μόσχας. Στη σκηνή υπογραφής των συμβολαίων, είναι ξεκαρδιστικά αχανής ο κατάλογος των δικαιωμάτων που «δεν έχει» ένας δημιουργός, σε συνδυασμό με την ατελείωτη λίστα των υποχρεώσεων που «έχει». Ο μελαγχολικός αυτόχειρας Μαξούντοφ είναι ένας αθεράπευτος ονειροπόλος. Από το έργο του πρέπει να λογοκριθούν δύο πράγματα: αφενός η σκηνή της αυτοκτονίας με περίστροφο κι αφετέρου η φράση: «Οι νεκροί θα κριθούν από τα έργα τους».

Το γκροτέσκο ύφος της παράστασης του κύριου Φιλίππογλου αποδίδει στην εντέλεια το βαθύτατα «μαύρο» χιούμορ και την απελπισία του καλλιτέχνη που προσπαθεί, έναντι της λογοκρισίας του καθεστώτος, να υπερασπιστεί τις αισθητικές και ιδεολογικές του αξίες, όπως ενσαρκώνονται στην «κομμένη» σκηνή με τον πυροβολισμό και το αίμα που βάφει μαύρο το χιόνι. Επιστρατεύοντας ένα λαϊκό, σωματικό θέατρο ο κύριος Φιλίππογλου ασκεί τον θίασό του σε έντονο μανιερισμό, συνθέτοντας ένα ανθρώπινο «πολυ-σώμα» που κινείται ως ηχώ ή ως ίσκιος του πρωταγωνιστή, και που αποτελείται από τους εκπροσώπους των υπαλλήλων, χαρακτηριστικούς τύπους της ρωσικής αστικής μικροκοινωνίας, μέλη της κρατικής γραφειοκρατίας, αντιπροσωπευτικές φιγούρες «ποζάτων» θεατρανθρώπων, αλλά και σκιάχτρα κομματικών στελεχών. Όλοι οι χαρακτήρες -πλην του πρωταγωνιστή- υιοθετούν έντονη κινησιολογία με μεγάλη δόση φαντασίας, καταργώντας τα όρια της σκηνικής σύμβασης με παιγνιώδη τρόπο.

mavro xioni 2

Η μέθοδος Στανισλάβσκι και τα θύματά της

Είναι εντυπωσιακές οι μικροπρέπειες, οι ίντριγκες, τα ποταπά κίνητρα όσων βυσοδομούσαν στα δωμάτια του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας την εποχή της διαμάχης μεταξύ Στανισλάφκσι και Νεμίροβιτς–Ντατσένκο. Υπερδιογκωμένα Εγώ σκηνοθετών και καλλιτεχνικών διευθυντών, ατελείωτες, σχολαστικές πρόβες. Η εμμονή του Στανισλάβσκι με τον πειραματισμό που παρωδείται στο έργο του Μπουλγκάκοφ στην ουσία ακυρώνει το ανέβασμα του «Μαύρου χιονιού» επί σκηνής. Ξεκαρδιστικός ο σκηνοθέτης Κώστας Φιλίππογλου, που κρατά τα σκήπτρα της παράστασης ως Ιβάν Βασίλιεβιτς και ερμηνεύει και τον εισαγωγικό/επιλογικό ρόλο του αφηγητή.

Η όλη παράσταση αναδίδει το κλίμα της αγαστής συνεργασίας, τη συγκίνηση του πρωτοειδωμένου και τη φρεσκάδα μιας ομάδας που κυριολεκτικά «ερμηνεύει» υπό σύγχρονο πρίσμα το κλασικό κείμενο, διασώζοντας, μέσα από μια σάτιρα προσιτή στον μέσο θεατή, το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης του έργου, καθώς και τη δομική μελαγχολία που το διέπει.

Στον ρόλο του Μαξούντοφ ο Τάκης Δημητρόπουλος δίνει προσωπικό δείγμα γραφής, καθιερώνοντας έναν εύθραυστο ανθρώπινο τύπο. Η ερμηνεία του είναι μπουφόνικη ως ένα βαθμό, ωστόσο πιστή στο όλο ύφος της παράστασης. Εξαιρετική είναι η χρήση οικονομίας στις αναπνοές του, η εξοικονόμηση ενέργειας για τις δύσκολες, παλίνδρομες και εσκεμμένα «αφύσικες» κινήσεις του επί σκηνής. Ενδιαφέρουσα και προκλητική ερμηνεία, που ανοίγει έναν ορίζοντα θεαματικής εξέλιξης για τον νέο ηθοποιό.

Πολύ καλός στον ρόλο του εκδότη ο Γιάννης Στεφόπουλος, που αποδίδει με έξοχη αίσθηση χιούμορ και τον ρόλο της «θείας». Ο Δημήτρης Δρόσος στήνει χαρακτήρα στον ρόλο του σκηνοθέτη, παρωδίας του Ντατσένκο. Η Εύα Αγγελοπούλου ξεκαρδιστική στον ρόλο της ευνοημένης ηθοποιού και σταρ του θεάτρου. Η Εύα Οικονόμου Βαμβακά πολύ επιτυχημένη στον ρόλο της νευρωτικής κρατικής υπαλλήλου που πειθαρχεί και «ψαρώνει» στη φωνή του κομματικού στελέχους. Υποβλητικό το σκηνικό της Όλγας Μπρούμα με τις τρεις σειρές από σακκάκια που «καταρρέουν» στη σκηνή της αυτοκτονίας του Μαξούντοφ και το αναβατόριο στο πίσω μέρος της Γέφυρας των Αλύσων, από πίσω, βιομηχανικής αισθητικής. Οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη και η ενδυματολογικές λύσεις της Μαργαρίτας Δοσούλα υπηρετούν απόλυτα το έργο.

Η όλη παράσταση αναδίδει το κλίμα της αγαστής συνεργασίας, τη συγκίνηση του πρωτοειδωμένου και τη φρεσκάδα μιας ομάδας που κυριολεκτικά «ερμηνεύει» υπό σύγχρονο πρίσμα το κλασικό κείμενο, διασώζοντας, μέσα από μια σάτιρα προσιτή στον μέσο θεατή, το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης του έργου, καθώς και τη δομική μελαγχολία που το διέπει. Τα εύσημα αποδίδονται στη συνεργασία της κυρίας Κονδυλάκη με τον σκηνοθέτη.

mavro xioni 3

Βιογραφικά συντελεστών

Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Κώστας Φιλίππογλου ξεκίνησε τις θεατρικές του σπουδές στην Αθήνα και συνέχισε την εκπαίδευσή του με ηθοποιούς δασκάλους από την ομάδα του Πήτερ Μπρουκ, της Αριάν Μνουσκίν και την Théâtre de Complicité, ομάδα με την οποία συμμετέχει σε παραστάσεις και εργαστήρια στην Αγγλία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Σκηνοθέτησε «Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων» το 2003, και «Οδυσσεβάχ»,το 2006, για το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Δίδακξε ως επίκουρος καθηγητής στο θεατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών, στη Δραματική Σχολή "Αρχή" της Ν. Καρρά, στα σεμινάρια του Υπουργείου Παιδείας για το θέατρο στα σχολεία, στο ΜΑΤΑΝ, ειδικό σχολείο Καλών Τεχνών του Ισραήλ, στο Lee Strasberg Ιnstitute, στο Actor's studio και στο Actor's center στη Νέα Υόρκη.

Η Δήμητρα Κονδυλάκη είναι θεωρητικός θεάτρου, σκηνοθέτις και μεταφράστρια, καλλιτεχνική σύμβουλος για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο στο Φεστιβάλ Αθηνών. Σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Institut d'études théâtrales (Censier Paris III) και είναι διδάκτωρ Συγκριτικής Λογοτεχνίας (PARIS IV-Sorbonne). Έχει διδάξει ως επιστημονική συνεργάτις στα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών των Παν/μίων Πατρών και Πελοποννήσου. Διευθύνει μαζί με τον Αντρέα Στάικο το Εργαστήριο Θεατρικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου. Από το 2004 διευθύνει τις σειρές «Η γλώσσα του θεάτρου» και «Θέατρο: Τέχνη-Κοινωνία-Πολιτική» των Εκδόσεων Νεφέλη. Η μονογραφία της Ο θεατρικός Δημήτρης Δημητριάδης. Εξερευνώντας τη δυνατότητα του αναπάντεχου ήταν υποψήφια για το Βραβείο Καλύτερου Θεατρολογικού Συγγράμματος 2016 της Ένωσης των Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου
Διασκευή: Δήμητρα Κονδυλάκη, Κώστας Φιλίππογλου
Σκηνικά: Όλγα Μπρούμα
Κοστούμια: Μαργαρίτα Δοσούλα
Συνεργάτης σκηνογράφος: Μιχαήλα Πλιαπλιά
Σχεδιασμός φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης
Μουσική: Lost Bodies
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιώτα Σερεμέτη
Β' Βοηθός σκηνοθέτη: Σίλια Κόη
Φωτογραφίες-Promo video: Όλγα Μπρούμα (art direction) - Βαγγέλης Πουλής (κάμερα)
Κατασκευή σκηνικού: Παναγιώτης Μπλάνας
Παραγωγή: GoodHeart Productions
Εύα Αγγελοπούλου, Γιάννης Γιαννούλης, Τάσος Δημητρόπουλος, Δημήτρης Δρόσος, Εύα Οικονόμου Βαμβακά, Γιάννης Στεφόπουλος και Κώστας Φιλίππογλου

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...
«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

Για την παράσταση «Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, στο θέατρο Προσκήνιο. © Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθετεί στο θέατρο «Προσκήνιο» την ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες θεατρικές εκδόσεις που κυκλοφόρησαν το τελευταίο διάστημα από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

Επιμέλεια: Book Press

Λιώνουν οι πάγοι, Βίκυ Κλεφτογιάννη

...
«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

Για το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Λοτζ (David Lodge) «Ανήκουστος Βλάβη», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κυψέλη σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

Στο μυθιστόρημά του Deaf Sentence (με...

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Παρουσίαση της συλλογής διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες», τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου.

Επιμέλεια: Book Press

Τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου, στις 19:30, η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ