alt

Για το μυθιστόρημα της Οτέσα Μόσφεγκ «Αϊλίν» (μτφρ. Αργυρώ Μαντόγλου, εκδ. Ψυχογιός).

Του Μιχάλη Πιτένη

Ποιες είναι οι πραγματικές, οι κρυφές σκέψεις των ανθρώπων; Τι υπάρχει στην ψυχή τους που επηρεάζει σε μεγάλο ή σε μικρό βαθμό τις αποφάσεις που διαμορφώνουν τη ζωή τους;

Εικάζω πώς στο μυαλό της Αμερικανίδας συγγραφέα Οτέσα Μόσφεγκ υπήρχαν τα παραπάνω ερωτήματα όταν έγραφε την Αϊλίν της. Εικασία που ενισχύεται όλο και περισσότερο καθώς προχωρώ την ανάγνωση του «σκοτεινού» αυτού βιβλίου. Ενός βιβλίου γεμάτου σκιές ανάμεσα στις οποίες κινείται και εξελίσσεται η βασική ηρωίδα του, η Αϊλίν.

Η Αϊλίν της Οτέσα Μόσφεγκ δεν φαίνεται να μπορεί να ενταχθεί σε κάποια κατηγορία. Σε απωθεί χωρίς να σ’ απομακρύνει. Σε γοητεύει δίχως να θες να την πλησιάσεις. Τη συμπονάς για τη μιζέρια που την περιβάλλει και ταυτόχρονα θυμώνεις μαζί της που η ίδια δείχνει όχι απλώς να την έχει αποδεχθεί, αλλά κάνει και ό,τι μπορεί για να επιδεινώσει την κατάστασή της.

Στη λογοτεχνία υπάρχουν αμέτρητοι ήρωες που λατρεύεις ή μισείς. Που νιώθεις την ανάγκη να αγκαλιάσεις ή να κλείσεις τα μάτια και να χαθούν μαζί με τον φόβο που σου προκαλούν. Η Αϊλίν της Οτέσα Μόσφεγκ δεν φαίνεται να μπορεί να ενταχθεί σε κάποια κατηγορία. Σε απωθεί χωρίς να σ’ απομακρύνει. Σε γοητεύει δίχως να θες να την πλησιάσεις. Τη συμπονάς για τη μιζέρια που την περιβάλλει και ταυτόχρονα θυμώνεις μαζί της που η ίδια δείχνει όχι απλώς να την έχει αποδεχθεί, αλλά κάνει και ό,τι μπορεί για να επιδεινώσει την κατάστασή της.

Το μεγάλο σκηνικό μες στο οποίο κινείται είναι μια μικρή φανταστική πόλη της Νέας Αγγλίας των ΗΠΑ, το X-ville. Τα δύο μικρότερα σκηνικά, το άθλιο και εγκαταλειμμένο στη βρόμα και τη σήψη πατρικό σπίτι όπου ζει με τον πατέρα της και η φυλακή ανηλίκων όπου εργάζεται. Τα μόνα άλλα σημεία αναφοράς εκτός του σπιτιού και της εργασίας, η κάβα απ’ όπου εξασφαλίζει στον αλκοολικό πατέρα τα αμέτρητα μπουκάλια τζιν που καταναλώνει και το σπίτι του συναδέλφου με τον οποίο η Αϊλίν δεν είναι σίγουρη αν είναι πραγματικά ερωτευμένη ή αν απλώς με το να στήνεται απέναντί του με τις ώρες και να παρακολουθεί από μακριά τη ζωή του είναι κάτι που δίνει ένα κάποιο νόημα και στη δική της ζωή.

Στόχο η Αϊλίν έχει: τη διαφυγή απ’ τη γενέτειρα και τον γεννήτορά της, χωρίς ωστόσο κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο ή πλάνο. Γνωρίζει μόνο τον προορισμό: τη Νέα Υόρκη. Ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται η ζωή της δεν πείθει σε καμιά περίπτωση πως θα το τολμήσει ποτέ. Η ιδέα της φυγής μοιάζει περισσότερο σαν μια χειρολαβή απ’ την οποία κρατιέται όσο τη βοηθούν οι δυνάμεις της, γνωρίζοντας πως αν την αφήσει θα βουλιάξει και θα πνιγεί στον βούρκο μες στον οποίο τσαλαβουτά από τότε που θυμάται τον εαυτό της.

Ο… από μηχανής θεός για την Αϊλίν, αυτός που όχι μόνο θα αλλάξει τη μονίμως κακή διάθεσή της αλλά θα ενεργοποιήσει επίσης και όποιες δυνάμεις κρύβει μέσα της, κάνοντάς την να αισθανθεί πως είναι πλέον έτοιμη να αποδράσει, είναι μια νέα συνάδελφος, η Ρεμπέκα. Όμορφη και απαστράπτουσα, το ακριβώς αντίθετο απ’ την Αϊλίν, κάνει την ηρωίδα να αναρωτιέται αν τη γοητεύει απλώς ως προσωπικότητα ή την ελκύει και ερωτικά. Το σημαντικό είναι πως αισθάνεται ότι βρήκε τον άνθρωπο στον οποίο μπορεί να στηριχθεί για να σπάσει τα δεσμά του ζοφερού παρόντος της.

alt
Η Οτέσα Μόσφεγκ

Θα το κάνει, παρότι η Ρεμπέκα αποδεικνύεται κατώτερη των περιστάσεων. Εξάλλου, η Αϊλίν δεν τη χρειάζεται πραγματικά, αφού μετά τα πρώτα δειλά βήματα συνειδητοποιεί πως μπορεί να πορευτεί και μόνη της, αφήνοντας οριστικά πίσω το παρελθόν της.

Η Οτέσα Μόσφεγκ, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση την οποία χειρίζεται επιτυχώς, παρόλο που εμφανίζει την πρωταγωνίστριά της να αναπολεί το παρελθόν της, επιλέγει να μιλήσει πολύ λίγο για τη ζωή της μετά το X-ville, με ελάχιστες και συνοπτικές αναφορές κι αυτές μάλιστα διάσπαρτες ανάμεσα στην περιγραφή μίας και μοναδικής βδομάδας της Αϊλίν. Τη βάζει όμως να μας αφηγηθεί με πολλές λεπτομέρειες την τελευταία εβδομάδα της στο X-ville, από Παρασκευή μέχρι και Πέμπτη, παραμονή Χριστουγέννων του 1964. Την εβδομάδα που αλλάζει οριστικά και αμετάκλητα τον κόσμο της. Στην ουσία όμως δεν μιλά γι’ αυτές τις επτά μέρες. Μιλά για τα 24 χρόνια που έζησε μέχρι τότε η Αϊλίν. Χρόνια φορτωμένα με δυσάρεστες, ως επί το πλείστον, αναμνήσεις που την οδήγησαν στο να μισήσει τον ίδιο της τον εαυτό, αναπτύσσοντας αυτοκαταστροφικές τάσεις. Αν η Ρεμπέκα αργούσε λίγο ακόμα να εμφανιστεί, ίσως να ήταν πολύ αργά για την Αϊλίν. Αν και στο πρόσωπο της συναδέλφου της είδε αρχικά ό,τι κι η ίδια θα ήθελε να γίνει, αργότερα συνειδητοποίησε πως τελικά ήταν κάτι περισσότερο και σημαντικότερο. Το κλειδί που της άνοιξε την πόρτα για να καταφέρει, επιτέλους, να ξεφύγει από τον ιστό που είχε πλέξει ολόγυρά της το δυσάρεστο και καταθλιπτικό περιβάλλον του σπιτιού και του εργασιακού χώρου, που ώρες-ώρες ένιωθε πως είχε απλωθεί σ’ όλη τη μικρή πόλη της.

Η συγγραφέας δεν έκτισε μια «αντιηρωίδα», αλλά έναν αντιφατικό χαρακτήρα, τον οποίο συνέθεσε με πραγματικά ανθρώπινα στοιχεία.

Μεστή και δυναμική η γραφή της Οτέσα Μόσφεγκ, η οποία πιστεύω πως αποδόθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στη γλώσσα μας χάρη στη μετάφραση της κ. Αργυρώς Μαντόγλου. Η συγγραφέας, κατά τη γνώμη μου, δεν έκτισε μια «αντιηρωίδα», αλλά έναν αντιφατικό χαρακτήρα, τον οποίο συνέθεσε με πραγματικά ανθρώπινα στοιχεία. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις οι αδυναμίες και τα ελαττώματα με τα οποία τον έπλασε σου δίνουν την εντύπωση πως προβάλλονται μέσα από έναν μεγεθυντικό φακό, λες και η Μόσφεγκ αγωνιά να μας πείσει για το πόσο ιδιαίτερη είναι η Αϊλίν, αν και κάτι τέτοιο το έχει πετύχει ήδη από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου. Αυτό και το κάπως… χλιαρό τέλος του είναι ίσως τα μοναδικά ελαττώματα ενός έργου που καταφέρνει να ξεφύγει απ’ τα στερεότυπα του δυστυχισμένου πλην άτυχου και κατατρεγμένου απ’ τους άλλους και τη μοίρα ατόμου και επιχειρεί να διερευνήσει ποιες μπορεί να είναι και οι δικές του ευθύνες για την τύχη του.

Ξεκινώντας την κριτική μου για το βιβλίο το χαρακτήρισα «σκοτεινό». Χαρακτηρισμός που πηγάζει απ’ το γεγονός πως διεισδύει και περιπλανιέται στα σκοτεινά μονοπάτια της ανθρώπινης ψυχής. Η διαδρομή μόνο εύκολη δεν είναι και γι’ αυτό είναι δικαιολογημένοι οι έπαινοι προς τη συγγραφέα που καταφέρνει να την ολοκληρώσει χαρίζοντάς μας ένα έργο που προβληματίζει με τον ανθρώπινο πόνο και τη μοναξιά που εμπεριέχει, χωρίς να διολισθαίνει σε καμία περίπτωση προς το μελόδραμα.

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας.

altΑϊλίν
Οτέσα Μόσφεγκ
Μτφρ. Αργυρώ Μαντόγλου
Ψυχογιός 2017
Σελ. 328, τιμή εκδότη €15,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ