
Για το μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες «Οι δύστυχες πουτάνες της ζωής μου» (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Ψυχογιός).
Της Χριστίνας Μουκούλη
Σίγουρα ο Κολομβιανός συγγραφέας, με το τεράστιο σε όγκο, ποιότητα και αξία έργο, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του λογοτεχνικού ρεύματος του μαγικού ρεαλισμού και ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Ο έρωτας άργησε πολύ
Στις ερωτικές του σχέσεις δεν εμπλέκεται συναισθηματικά και αποφεύγει μετά βδελυγμίας τις δεσμεύσεις. Ο γάμος φαντάζει πολύ απειλητικός για την ελευθερία του. Δυσκολεύεται να δεχτεί την ηλικία του και τα επακόλουθά της.
Το μυθιστόρημα Οι δύστυχες (κατά λέξη μετάφραση: λυπημένες ή θλιμμένες) πουτάνες της ζωής μου, περιγράφει έναν χρόνο από τη ζωή ενός υπερήλικα δημοσιογράφου ο οποίος διάγει μοναχικό βίο. Ζει μια ζωή σχεδόν ασκητική. Μοναχικός, λιτοδίαιτος, αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στη μελέτη και στη συγγραφή. Παρακολουθεί κονσέρτα και παραστάσεις, επισκέπτεται εκθέσεις τέχνης και εκτονώνει τις ορμές του μόνο μέσω του πληρωμένου έρωτα. Όπως λέει ο ίδιος, «έχει τη δική του ηθική». Δεν ενοχλεί και δεν θέλει να τον ενοχλούν. Στις ερωτικές του σχέσεις δεν εμπλέκεται συναισθηματικά και αποφεύγει μετά βδελυγμίας τις δεσμεύσεις. Ο γάμος φαντάζει πολύ απειλητικός για την ελευθερία του. Δυσκολεύεται να δεχτεί την ηλικία του και τα επακόλουθά της.
Μέχρι που έρχεται η νύχτα των ενενηκοστών του γενεθλίων και γνωρίζει την μικρή Ντελγαδίνα. Ποτέ δεν μαθαίνουμε το πραγματικό όνομα της Ντελγαδίνα, όπως άλλωστε αγνοούμε και το δικό του. Αυτός, ο σοφός, ο άνθρωπος των γραμμάτων, που φοβάται τον επερχόμενο θάνατο και θέλει να δοκιμάσει για άλλη μία φορά «τα ρίσκα του να είσαι ζωντανός». Έτσι, αποφασίζει να κάνει στον εαυτό του ένα δώρο, να περάσει τη βραδιά διασκεδάζοντας με μια παρθένα. Απευθύνεται σε μια πατρόνα γνωστή του από τα παλιά και εκείνη του βρίσκει αυτό που επιθυμεί.
Υπάρχει άραγε όριο ηλικίας στις πράξεις του ανθρώπου, στις σκέψεις και στα συναισθήματά του; Υπάρχει δικλείδα ασφαλείας, η οποία να ανοίγει στα επιτρεπτά και να σφαλίζει στα απαγορευμένα; Και ποιος μπορεί να είναι ο χρήστης και λειτουργός αυτής; Και με ποια κριτήρια; Τι γίνεται όταν η καρδιά θέλει και το σώμα αδυνατεί να ακολουθήσει; Ο έρωτας είναι απαραίτητο να συνοδεύεται πάντα και από σαρκική ένωση; Και σε ποια περίπτωση είναι εντονότερος, διαρκέστερος και πιο παθιασμένος; Είναι ανεξάρτητος, ανεξέλεγκτος κι απρόσμενος ή μπορεί να εκδηλωθεί μόνο υπό κάποιες προϋποθέσεις;
![]() |
Οι δύστυχες πουτάνες της ζωής μου κυκλοφόρησε το 2004 και ήταν το τελευταίο μυθιστόρημα του Μάρκες. Το πρώτο του, με τίτλο Ανεμοσκορπίσματα (μτφρ. Κλαίτη Σωτηριάδου) είχε εκδοθεί 49 χρόνια πριν, το 1955. |
Αυτά και πολλά ακόμα ερωτήματα εγείρει στον αναγνώστη το μυθιστόρημα του Μάρκες, το οποίο είναι και το τελευταίο από τα έργα του. Κυκλοφόρησε το 2004, δύο μόλις χρόνια μετά την αυτοβιογραφία του με τίτλο Ζω για να τη διηγούμαι (μτφρ. Κλαίτη Σωτηριάδου, εκδ. Λιβάνη), στην οποία αναφέρεται λεπτομερώς σε όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του και τον οδήγησαν στη συγγραφή των αριστουργημάτων του. Γεννημένος στην Αρακατάκα της Κολομβίας στις 6 Μαρτίου 1927, πέθανε στο Μεξικό στις 17 Απριλίου 2014. Το 1982 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.
Δεξιοτέχνης του μαγικού ρεαλισμού και του έρωτα
Ο μαγικός ρεαλισμός είναι μια αφηγηματική τεχνική, η οποία με έναν μοναδικό τρόπο αναιρεί τα σύνορα μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Στα πλαίσιά του παρατηρείται μια ισότιμη αποδοχή του καθημερινού και του απίθανου, του συνηθισμένου και του εκπληκτικού. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση χαρίζει στο κείμενο αμεσότητα, ζωντάνια και πειστικότητα. Κάνει τον αναγνώστη να αναρωτιέται αν ο συγγραφέας περιγράφει τον εαυτό του ή κάποιο φανταστικό πρόσωπο. Η γλώσσα του εξόχως παραστατική και οι λεπτομέρειες στην περιγραφή χώρων, καταστάσεων, γεγονότων και συναισθημάτων, μεταδίδουν στον αναγνώστη την συγκινησιακή φόρτιση του ήρωα.
Στον μαγικό ρεαλισμό τονίζεται ο υποκειμενισμός του ανθρώπου στην αντίληψη της πραγματικότητας, καθώς και η στάση και η συμπεριφορά του απέναντι σε οτιδήποτε αναπάντεχο και ανεξήγητο περιλαμβάνει αυτή η πραγματικότητα. Διερευνώνται οι σχέσεις ανθρώπων και καταστάσεων και θίγονται –σύμφωνα και με το εισαγωγικό σημείωμα του Βισέντε Αλφόνσο– τρία βασικά θέματα: «ο ρόλος της μνήμης στην κατασκευή της ταυτότητας, ο κυκλικός χαρακτήρας του χρόνου και η πάντα περίπλοκη σχέση ανάμεσα στην αγάπη και στο σεξ».
Ο θλιμμένος, ερωτευμένος σοφός λοιπόν, αφού περνάει από πολλές και ποικίλες μεταβολές της διάθεσής του, αποφασίζει να ακούσει τη συμβουλή της παλιάς του φίλης Κασίλδα Αρμέντα και «να μην πεθάνει χωρίς να δοκιμάσει το θαύμα να πηδάς από έρωτα».
Γιατί, όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας στην αποχαιρετιστήρια επιστολή την οποία συνέταξε όταν έμαθε ότι θα έδινε την τελευταία του μάχη, «στους ανθρώπους θα έδειχνα πόσο λάθος κάνουν να νομίζουν ότι παύουν να ερωτεύονται όταν γερνούν, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι γερνούν όταν παύουν να ερωτεύονται».
* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι νηπιαγωγός.
→ Στην κεντρική εικόνα, έργο της © Mari Garnica.
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ