Αφήνουν στην άκρη το μικρόφωνο, το σαξόφωνο ή την τρομπέτα και πιάνουν την πένα. Αλλά δεν γράφουν στο πεντάγραμμο.
Της Χίλντας Παπαδημητρίου
Αφήνοντας κατά μέρος τις αυτοβιογραφίες, που συνήθως γράφονται «με λίγη βοήθεια από τους φίλους τους», στην τρέχουσα βιβλιοπαραγωγή ξεχωρίζουν μερικά μυθιστορήματα μουσικών, όπως το τελευταίο του Νικ Κέιβ, που αποτέλεσε την αφορμή αυτής της μικρής έρευνας. Εκτός από δύο συλλογές ποιημάτων και θεατρικών μονόπρακτων με τίτλο «King Ink» I και II (η πρώτη από τις εκδόσεις Λιβάνη, μτφρ. Β. Δουβίτσα, Κ. Καϊμακλίογλου), το 1989 εκδόθηκε το πρώτο μυθιστόρημά του «Η δε όνος είδεν άγγελον» (εκδόσεις Τυφλόμυγα, μτφρ. Κωνσταντίνος Κ.), ένα Southern gothic επηρεασμένο από τον Ουίλιαμ Φόκνερ και τη Φλάνερι Ο’Κόνορ. Πρόκειται για την ιστορία του μουγγού Γιούκριντ Γιούκρου, ο οποίος από αποδιοπομπαίος τράγος και θύμα μιας μικρής πόλης του Νότου μετατρέπεται σε θύτη. Το Σεπτέμβριο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος το δεύτερο μυθιστόρημά του «Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό», η ιστορία ενός πλασιέ καλλυντικών, ο οποίος, μετά την αυτοκτονία της γυναίκας του, προσπαθεί να σώσει την ψυχή του× το αποτέλεσμα είναι ένα ελαφρά χιουμοριστικό και πικρό road novel γύρω από τα ναρκωτικά, το σεξ και το αλκοόλ.
Ο Λέοναρντ Κοέν ξεκίνησε την καριέρα του ως ποιητής και συγγραφέας. Όταν ζούσε άσημος στην Ύδρα, έγραψε δύο μυθιστορήματα, το «Favorite Game» (1963) και το «Beautiful Losers» (1966). Στο πρώτο, «Το αγαπημένο παιχνίδι» (εκδόσεις Μελάνι), ο Κοέν αφηγείται με ποιητικότητα τα παιδικά και νεανικά χρόνια του alter ego του, του Λόρενς Μπρίβμαν, ενός πλούσιου Εβραιόπουλου με λογοτεχνικές φιλοδοξίες, στο μεταπολεμικό Μόντρεαλ.
Φέτος συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τον πρόωρο θάνατο του Μπορίς Βιάν, του Γάλλου τρομπετίστα της τζαζ, που ξεκίνησε το γράψιμο σαν φάρσα. Το 1947 δημοσιεύτηκε το πρώτο του μυθιστόρημα «Θα φτύσω στους τάφους σας» –αγαπημένο ανάγνωσμα των «εναλλακτικών» της δεκαετίας του ’80–, το οποίο επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τόπος (μτφρ. Γ. Καυκιάς). Το βιβλίο –που υποτίθεται ότι έγραψε ο Αμερικανός Βέρνον Σάλιβαν και μετέφρασε ο Βιάν– είναι η ιστορία ενός μαύρου, ο οποίος, για να εκδικηθεί το λιντσάρισμα του αδελφού του, βιάζει και δολοφονεί λευκές γυναίκες. Γραμμένο σαν τζαζ αυτοσχεδιασμός, είναι το άκρον άωτο του politically incorrect.
Δαιμονισμένος φονιάς
Ο Μάικλ Μούρκοκ γράφει science fantasy, αλλά ασχολείται επαγγελματικά με τη μουσική: είναι frontman των Michael Moorcock & The Deep Fix, ενώ υπήρξε συνεργάτης των Hawkwind και στιχουργός σε τρία άλμπουμ των Blue Oyster Cult. Ο πιο γνωστός κύκλος έργων του είναι «Ο Έλρικ του Μελνιμπονέ» – τα περισσότερα κυκλοφόρησαν παλιότερα από τις εκδόσεις Αίολος (μτφρ. Θ. Μαστακούρης) και επανεκδόθηκαν τελευταία σε μορφή κόμικς από τις εκδόσεις Helm (μτφρ. Ν. Καμπουρόπουλος). Ο ασπρομάλλης και φιλάσθενος Έλρικ είναι ο 428ος βασιλιάς της παρηκμασμένης αυτοκρατορίας του Μελνιμπονέ× το έπος του είναι επηρεασμένο από τη φινλανδική σάγκα Kalevala. Φιλόσοφος και ιδεαλιστής στην αρχή, ο Έλρικ θα μεταμορφωθεί σε δαιμονισμένο φονιά, που θα εξολοθρεύσει όλους όσους αγαπάει μαζί με όλους όσους μισεί. Το σύμπαν που δημιουργεί ο Μούρκοκ διαποτίζεται από ειρωνεία και διαφεντεύεται από τους Θεούς της Τάξης και του Χάους, χωρίς ωστόσο αυτοί να ταυτίζονται με το Καλό και Κακό αντίστοιχα.
Ένας άλλος μουσικός της τζαζ είναι ο Ισραηλινός σαξοφωνίστας των Orient House Ensemble Γκίλαντ Άτζμον. Στο πρώτο του μυθιστόρημα «Οδηγός για μπερδεμένους» (εκδόσεις Εξάντας, μτφρ. Ρ. Κοκολιού), ο αυτοεξόριστος στην Ευρώπη Άτζμον, ο οποίος δηλώνει «εβραιόφωνος Παλαιστίνιος», αφηγείται μια ιστορία που εκτυλίσσεται στο 2052, μετά τη διάλυση του Ισραήλ και την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Ο ήρωάς του, Γκούντερ Βίνκερ, λατρεύει τις Ευρωπαίες, κυρίως τις Γερμανίδες, και εγκαταλείπει το Ισραήλ για να αναζητήσει ουσία, περιουσία και συνουσία στη Γερμανία, την πολιτισμένη χώρα των προγόνων του, όπου το συλλογικό σύμπλεγμα ενοχής θα αποδειχθεί χρυσωρυχείο για το λάγνο καθηγητή. Ο Γκούντερ γίνεται διάσημος φιλόσοφος και ιδρυτής της «Οφθαλμοπορνείας», μιας διεθνώς αναγνωρισμένης επιστήμης.
Τέλος, ο Τζαμαϊκανο-βρετανός συγγραφέας, dub ποιητής, ηθοποιός και ακτιβιστής Μπέντζαμιν Ζεφανάια ηχογραφεί απαγγελίες ποιημάτων του πάνω σε dub και trip-hop ρυθμούς, με τη συνεργασία μουσικών της βρετανικής dance σκηνής και με τραγουδιστές όπως η Sinead O’Connor. Στο έργο του «Με ξένο πρόσωπο» (εκδόσεις Ψυχογιός, μτφρ. Λ. Τσιάμη) ο Ζεφανάια αφηγείται, με την αμεσότητα της προφορικής παράδοσης της Τζαμάικα, την ιστορία του λευκού δεκαεξάχρονου Μάρτιν, το πρόσωπο του οποίου παραμορφώνεται μετά από τροχαίο ατύχημα. Το βιβλίο θεωρείται εφηβικό («crossover»), αλλά απευθύνεται εξίσου σε ενήλικες, μιας και καταπιάνεται με τη διαφορετικότητα και τις κάθε είδους διακρίσεις, ένα καίριο ζήτημα της εποχής μας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ
Ο βασιλιάς μελάνι
ΝΙCK CAVE
ΛΙΒΑΝΗΣ
Η δε όνος είδεν άγγελον
ΝΙCK CAVE
ΤΥΦΛΟΜΥΓΑ
Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό
ΝΙCK CAVE
ΤΟΠΟΣ
Το αγαπημένο παιχνίδι
LEONARD COHEN
ΜΕΛΑΝΙ
Θα φτύσω στους τάφους σας
BORIS VIAN
ΤΟΠΟΣ
Ο Έλρικ του Μελνιμπονέ
MICHAEL MOORCOCK
ΑΙΟΛΟΣ
Οδηγός για μπερδεμένους
ΓΚΙΛΑΝΤ ΑΤΖΜΟΝΤ
ΕΞΑΝΤΑΣ
Με ξένο πρόσωπο
ΜΠΕΝΤΖΑΜΙΝ ΖΕΦΑΝΑΪΑ
ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Χίλντα Παπαδημητρίου
