xortofagos kentriki

Για το μυθιστόρημα της Han Kang «Η χορτοφάγος» (μτφρ. Αμαλία Τζιώτη, εκδ. Καστανιώτη). Εικόνα: Έργο του ανερχόμενου γραφίστα και συγγραφέα γκράφικ νόβελ Nick Drnaso για το © Slate.

Της Εύας Στάμου

Η αυτονομία του σώματος, η αναζήτηση ταυτότητας μέσω της διαφορετικότητας, οι μέθοδοι με τις οποίες οι θεσμοί της οικογένειας, του γάμου, της σύγχρονης ιατρικής εγκλωβίζουν το γυναικείο σώμα ώστε να το οδηγήσουν στην υποταγή, ο τρόπος που η φαλλοκρατία συνδέεται με την κρεατοφαγία, η βία και η ανθρωποφαγία που ενέχουν και οι πιο στενές σχέσεις, είναι τα θέματα που κυριαρχούν στο έργο της Χαν Γκανγκ Η χορτοφάγος. Το μυθιστόρημα απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Μπούκερ το 2016 και χάρη σε αυτή τη διάκριση η συγγραφέας κατάφερε να περάσει τα λογοτεχνικά σύνορα της Νότιας Κορέας, να οικοδομήσει ένα διεθνές προφίλ και να δει τα βιβλία της μεταφρασμένα σε πολλές γλώσσες.

Η ιστορία της χορτοφάγου ξεκινά με την περιγραφή της ηρωίδας από τον άντρα της ως μιας γυναίκας από κάθε άποψη συνηθισμένης και αδιάφορης, η οποία αποφασίζει ξαφνικά και χωρίς εξηγήσεις που να σχετίζονται με την υγεία, την πολιτική ιδεολογία ή τη θρησκεία της, να σταματήσει να τρώει κρέας. Ο σύζυγος παραδέχεται την απώθηση, ακόμη και την αηδία που νιώθει για τη γυναίκα του εξαιτίας της χορτοφαγίας της. Στα δικά του μάτια, η μεταμόρφωσή της δεν έχει να κάνει μόνο με την απόλυτη άρνησή της να φάει κρέας αλλά με την αποτυχία της να υποταχθεί στην αντρική βούληση και να νιώσει ευγνωμοσύνη για όσα της προσφέρονται στον γάμο της.

Στα δικά του μάτια, η μεταμόρφωσή της δεν έχει να κάνει μόνο με την απόλυτη άρνησή της να φάει κρέας αλλά με την αποτυχία της να υποταχθεί στην αντρική βούληση και να νιώσει ευγνωμοσύνη για όσα της προσφέρονται στον γάμο της.

Οι συνάδελφοι του άντρα της καθώς και τα μέλη της οικογένειάς της αντιδρούν με αμηχανία και εκνευρισμό στην απόφαση της ΓιόνγκΧιε να γίνει χορτοφάγος. Απ' ό,τι φαίνεται η άρνησή της να καταναλώσει κρέας υπενθυμίζει σε όλους όχι μόνο τον τρόπο που οι άνθρωποι μπορεί να κακοποιούν και να θανατώνουν τα ζώα για την ευχαρίστησή τους, αλλά και κάθε μορφή αδικίας ή εκμετάλλευσης.

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που απεικονίζεται στο βιβλίο η σωματική και ψυχολογική βία, ή ο σαδισμός που κάποιες φορές χαρακτηρίζει και τις πιο στενές σχέσεις: ο σύζυγος που παγιδεύει τη χορτοφάγο σε ένα οικογενειακό γεύμα με σκοπό τον συνετισμό και την επαναφορά της στη «φυσιολογική» συμπεριφορά, η βιαιότητα του πατέρα και οι δειλές, υποταγμένες στην πατρική εξουσία, αντιδράσεις της μάνας, της αδελφής και του αδελφού, η παραδοχή ότι ο καθένας έχει αναλάβει έναν κοινωνικό ρόλο που οφείλει να φέρει εις πέρας, ακόμα και αν υποφέρει ή δυσφορεί.

Στην αρχή της ιστορίας μαθαίνουμε ότι η χορτοφάγος αρνείται να φορέσει στηθόδεσμο, αρνείται δηλαδή να υπακούσει στις κοινωνικές συμβάσεις και να αυτοπαρουσιαστεί ως σεξουαλικό ον, διαθέσιμο να ικανοποιεί τις αντρικές ανάγκες και φαντασιώσεις. Αφαιρώντας το σουτιέν και αργότερα τα ρούχα της, αφαιρεί εντέλει τους περιορισμούς στους οποίους υπόκειται το γυναικείο σώμα.

kang

Η Χαν Γκανγκ γεννήθηκε το 1970 στη ΓκουάνγκΤζου της Νότιας Κορέας. Σπούδασε Κορεατική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο ΓιόνΣε. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1993 με πέντε ποιήματα. Η πρώτη της συλλογή διηγημάτων Γιόσου κυκλοφόρησε το 1995. Το βιβλίο Η χορτοφάγος (2007) χάρισε στην ίδια την παγκόσμια αναγνώριση, καθώς η αγγλική του μετάφραση (2015) τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Booker 2016. Η Χαν Γκανγκ ζει στη νοτιοκορεατική πρωτεύουσα και είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Δημιουργικής Γραφής του Ινστιτούτου Τεχνών της πόλης.

Για να ξεπεράσει την άρνηση της ΓιόνγκΧιε να κάνει σεξ, ο άντρας της καταφεύγει περισσότερες από μία φορές στον βιασμό, ενώ ο πατέρας της προσπαθεί να τη νουθετήσει, αρχικά πιέζοντάς τη να φάει κρέας και στη συνέχεια χτυπώντας την μπροστά στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Ο αναγνώστης κατανοεί ότι σύμφωνα με τη συγγραφέα στην ουσία πρόκειται για παιδαγωγικές μεθόδους που έχουν ως στόχο τη συμμόρφωση της πρωταγωνίστριας. Η ηρωίδα αντιδρά στην πατρική εξουσία με τρόπο ακραίο κατά τη διάρκεια ενός οικογενειακού δείπνου και μεταφέρεται επειγόντως στο νοσοκομείο.

Στο δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος ο γαμπρός της ηρωίδας, ένας καλλιτέχνης που συνδυάζει τη ζωγραφική με τον κινηματογράφο, αποκτά εμμονή μαζί της, παραβιάζοντας επανειλημμένως την ιδιωτικότητά της και αντικειμενοποιώντας την, αρχικά μέσω της αδιάκριτης ματιάς του και στη συνέχεια μέσω της κάμερας που εισβάλει στο σπίτι εστιάζοντας στο σώμα της. Τελικά, θα υπερβεί κάθε φραγμό επιδιώκοντας και επιτυγχάνοντας την ερωτική τους ένωση, όχι από πραγματικό ενδιαφέρον για την ίδια, αλλά για καθαρά ναρκισσιστικούς λόγους που έχουν να κάνουν σε πρώτο επίπεδο με τις καλλιτεχνικές φιλοδοξίες του και σε δεύτερο με την ικανοποίηση της σεξουαλικής του επιθυμίας.

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου η μεγαλύτερη αδελφή αναλαμβάνει τη φροντίδα της ηρωίδας που έχει πλέον σταματήσει εντελώς να τρώει και δηλώνει την επιθυμία της να μεταμορφωθεί σε φυτό. Η ΊνΧιε αποφασίζει τον εγκλεισμό της ΓιόνγκΧιε σε ψυχιατρική κλινική ώστε η κατάστασή της να αντιμετωπιστεί από τους ειδικούς που θα της αφαιρέσουν σταδιακά κάθε εξουσία πάνω στο σώμα της, ταΐζοντάς τη δια της βίας, ώστε να την κρατήσουν στη ζωή. Η ΊνΧιε κατανοεί ωστόσο την άρνηση της αδελφής της για φαγητό και τη συνακόλουθη συρρίκνωση του σώματός της ως αντίσταση στην πατρική βία και όχι ως αποτέλεσμα κάποιας ψύχωσης. Η ίδια νιώθει ενοχές που σε όλη της τη ζωή ακολουθεί τους κανόνες, υπηρετεί αγόγγυστα τα πατροπαράδοτα ιδεώδη, δουλεύει σκληρά για να παίρνει τα εύσημα της καλής κόρης και της πιστής συζύγου.

Η υιοθέτησης μιας οικο-φεμινιστικής ανάγνωσης του μυθιστορήματος παρέχει ένα ερμηνευτικό πλαίσιο κατανόησης της ιστορίας που μας βοηθά να αντιληφθούμε ότι με τη μεταμόρφωσή της σε φυτό η ΓιόνγΧιε επιδιώκει να σπάσει τον κύκλο της αναπαραγωγής και της κατανάλωσης, όχι μόνο κρέατος, μα και των καταπιεστικών αντιλήψεων που φυλακίζουν το γυναικείο σώμα.

Η Χαν Γκανγκ κατασκευάζει μια ηρωίδα που με τη μετάστασή της σε φυτό επιχειρεί να αντισταθεί στη βία της πατριαρχικής τάξης και την επιβολή της κρεατοφαγίας που η συγγραφέας μοιάζει να τα θεωρεί αλληλένδετα. Για την πρωταγωνίστρια, τα δέντρα και το βουνό συνιστούν ένα καταφύγιο από τη βία των ανθρώπων. Για τη συγγραφέα δεν υπάρχει πιο ειρηνική μορφή ζωής από τα μη-βίαια, μη-διεκδικητικά, μη-παρεμβατικά φυτά.

Με τη μεταμόρφωσή της σε φυτό η ΓιόνγΧιε επιδιώκει να σπάσει τον κύκλο της αναπαραγωγής και της κατανάλωσης, όχι μόνο κρέατος, μα και των καταπιεστικών αντιλήψεων που φυλακίζουν το γυναικείο σώμα.

Επηρεασμένη κατά πάσα πιθανότητα από τη ριζοσπαστική φεμινιστική θεώρηση της Λυς Ιριγκαρέ (Luce Irigaray), η οποία εστιάζει σε ζητήματα ηθικής και σεξουαλικής διαφορετικότητας, η Χαν Γκανγκ δημιουργεί μια σουρεαλιστική ηρωίδα που ανακαλεί στη μνήμη μας τον ήρωα της Μεταμόρφωσης του Κάφκα. Για την Ιριγκαρέ τα φυτά συμμετέχουν στη διατήρηση της ζωής και της ανάπτυξης και δεν αποτελούν αντικείμενα με αναπαραγωγικές δυνατότητες υπό την κατοχή μας, όπως τα κατοικίδια και τα υπόλοιπα ζώα. Σύμφωνα με τη θεωρία της, κάθε μορφή σεξουαλικής διαφορετικότητας δεν είναι παρά μία κοινωνική δυνατότητα που δεν έχει ακόμα πραγματωθεί.

Και οι δύο κεντρικές γυναικείες φιγούρες του μυθιστορήματος αντιμετωπίζουν προσωπικές κρίσεις που συνδέονται τόσο με το κοινό παρελθόν τους όσο και με τη νοοτροπία που επικρατεί στη βαθιά συντηρητική κορεάτικη κοινωνία. Όπως διαφαίνεται σταδιακά καθώς η ιστορία ξεδιπλώνεται, και οι δύο αδελφές έχουν γαλουχηθεί σε έναν τρόπο ζωής που υπακούει στις κοινωνικές συμβάσεις για το τι είναι αναμενόμενο από τις γυναίκες, παραμερίζοντας τα δικά τους όνειρα και θυσιάζοντας την ελευθερία τους.

Μυθιστόρημα με ιδιαίτερα υποβλητική ατμόσφαιρα, υπερρεαλιστικές, ποιητικές περιγραφές κινηματογραφικής ακρίβειας που μαγεύουν και ταυτόχρονα προκαλούν σοκ.

Στο τέλος και οι δύο γυναίκες μένουν μόνες, προδομένες από τους συζύγους, κακοποιημένες από τον πατέρα, φυλακισμένες από το σύστημα, με μόνη ελπίδα για να ανακτήσουν τη ζωή τους τη συνειδητοποίηση του τι έχει συμβεί στο παρελθόν και την αλληλεγγύη.

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με ιδιαίτερα υποβλητική ατμόσφαιρα, υπερρεαλιστικές, ποιητικές περιγραφές κινηματογραφικής ακρίβειας που μαγεύουν και ταυτόχρονα προκαλούν σοκ. Ένα έργο που αποτελεί αφορμή για μια σειρά από πρωτότυπες σκέψεις που αφορούν το σώμα ως έργο τέχνης, τον ρόλο της διαφορετικότητας στην κοινωνία του καταναλωτισμού, το στίγμα της ψυχικής ασθένειας, και –πάνω απ’ όλα– την καταλυτική δύναμη της λογοτεχνίας.

* Η ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή «Τα κορίτσια που γελούν» (εκδ. Αρμός).


Η χορτοφάγος
ΧΑΝ ΓΚΑΝΓΚ
Μτφρ. ΑΜΑΛΙΑ ΤΖΙΩΤΗ
ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2020
Σελ. 208, τιμή εκδότη €14,00

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ HAN KANG 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ