Επιμ. Κώστας Αγοραστός
Έξι προσωπικότητες από το χώρο της πολιτικής, της επιστήμης και της τέχνης αυτοβιογραφούνται ή βιογραφούνται. Από τον Νέλσον Μαντέλα και τον Στίβεν Χόκινγκ μέχρι τον Γιώργο Ζαμπέτα και τον Περικλή Κοροβέση.
Νέλσον Μαντέλα
Ο Νέλσον Μαντέλα είναι από τους λίγους ανθρώπους που έτυχαν σχεδόν καθολικής αποδοχής όσο ακόμα ζούσε. Στο βιβλίο Συζητήσεις με τον εαυτό μου (εκδ. Πατάκη, μτφρ. Νίνα Μπούρη) υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες διαφαίνεται η καλοσύνη, η γενναιοδωρία και η σοφία αυτού του ανθρώπου. Το βιβλίο επιτρέπει στους αναγνώστες να γνωρίσουν τον άνθρωπο πίσω από τη δημόσια μορφή: από επιστολές που γράφτηκαν στις πιο σκοτεινές περιόδους στα είκοσι επτά χρόνια της φυλάκισής του ως το προσχέδιο της ανολοκλήρωτης συνέχειας στον "Μακρύ δρόμο προς την ελευθερία". Ο Μαντέλα κρατούσε σημειώσεις και μουντζούρωνε αφηρημένος, κατέγραφε ταραγμένα όνειρα στο επιτραπέζιο ημερολόγιο του κελιού του στο Ρόμπεν Άιλαντ· έγραφε ημερολόγια, ενώ κρυβόταν κατά τη διάρκεια του αγώνα ενάντια στο απαρτχάιντ στις αρχές της δεκαετίας του '60 ή τέλος συζητούσε με φίλους. Στις σελίδες αυτού του βιβλίου δεν είναι ούτε σύμβολο ούτε άγιος: είναι ένας από εμάς.
Οι Συζητήσεις με τον εαυτό μου είναι μια εσωτερική ματιά στη διαδρομή από τα πρώτα σκιρτήματα της πολιτικής συνείδησης ως τον εμψυχωτικό του ρόλο στην παγκόσμια σκηνή, και προσφέρει στον αναγνώστη τη σπάνια ευκαιρία να γνωρίσει τον άνθρωπο Μαντέλα και να ακούσει τη φωνή του: άμεση, καθαρή, προσωπική.
Στίβεν Χόκινγκ
Το βιβλίο Το χρονικό της ζωής μου (εκδ. Τραυλός, μτφρ. Νέστορας Χούνος) είναι η αυτοβιογραφία του πιο διάσημου, εν ζωή, επιστήμονα του κόσμου.
Πρόκειται για ένα μοναδικό έργο, γεμάτο άγνωστες ιστορίες και αδημοσίευτες φωτογραφίες, εμπλουτισμένο με δόσεις αυθεντικής επιστήμης και φλεγματικού χιούμορ. Ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής τοποθετημένος κάτω από την αναπηρική πολυθρόνα του Χόκινγκ, μετατρέπει σε λέξεις κάθε σύσπαση στο μάγουλο του καθηγητή. Ως αποτέλεσμα, ο συγγραφέας κατόρθωσε, με βασανιστικά αργό ρυθμό, να συνθέσει ένα μεστό κείμενο 21.000 λέξεων στο οποίο αναλύει το πρωτοποριακό έργο του στην κβαντική κοσμολογία, στις μαύρες τρύπες του διαστήματος και στη θεωρία των πάντων.
Παράλληλα, αποκαλύπτει την προσωπική ζωή του, από την παιδική ηλικία του στο μεταπολεμικό Λονδίνο, τη διάγνωσή του με τη νόσο των κινητικών νευρώνων σε ηλικία 21 ετών και τα αλλεπάλληλα, ευτυχώς άκαρπα ραντεβού του με τον θάνατο, μέχρι τους δύο γάμους του, τις αμφιλεγόμενες περιστάσεις που οδήγησαν στη διάλυσή τους, τις ανυπέρβλητες δυσκολίες της σωματικής παράλυσης, την ατσάλινη θέληση για ζωή και την ανάδειξή του σε διασημότητα.
Γιώργος Ζαμπέτας
Ο Γιώργος Ζαμπέτας γεννήθηκε το 1925 και μεγάλωσε στο Αιγάλεω τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου. Η διαδρομή του στο τραγούδι κράτησε κοντά 40 χρόνια. Στο βιβλίο Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω (εκδ. Άγκυρα) η κόρη του, Κατερίνα Ζαμπέτα, είκοσι χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα της, επιχειρεί να καταγράψει τι σημαίνει να είσαι παιδί και να μεγαλώνεις δίπλα σ' έναν δημιουργό, την ώρα που εκείνος διαμορφώνει το έργο, που εντέλει φτάνει να αποτελεί ιστορία του ελληνικού τραγουδιού.
Πώς η ίδια βλέπει τον κόσμο του τραγουδιού, μεγαλώνοντας μέσα σ' αυτόν, χωρίς να "ανήκει" σ' αυτόν; Ύστερα από τρία χρόνια δουλειάς και με την πολύτιμη βοήθεια και επιμέλεια του δημοσιογράφου και μουσικού παραγωγού Γιώργου Τσάμπρα, προέκυψε ένα χρονικό της ζωής του Γιώργου Ζαμπέτα. Η Κατερίνα Ζαμπέτα παρουσιάζει τον Γιώργο Ζαμπέτα και τις άγνωστες πτυχές του, τόσο μέσα στον οικογενειακό κύκλο όσο και στη δουλειά του όπως τις έζησε η ίδια.
Αλλού προηγείται η καθημερινότητα, η οικογένεια.
Αλλού κερδίζει το τραγούδι και οι άνθρωποί του.
Και τα δύο ήταν σημαντικά κομμάτια της ζωής του Γιώργου Ζαμπέτα. Να σημειώσουμε ότι το βιβλίο συνοδεύει ένα cd με 20 σπάνιες εκτελέσεις 78 στροφών.
Ριχάρδος Σωμερίτης
Άλλο ένα βιβλίο στην ενδιαφέρουσα σειρά Η κουζίνα του συγγραφέα/αρχιτέκτονα/δημοσιογράφου, την επιμέλεια της οποίας έχει ο Μισέλ Φάις. Στο βιβλίο Οι λέξεις και οι μάχες (εκδ. Πατάκη) ο Ριχάρδος Σωμερίτης αυτοσυστήνεται: Αμετανόητα δημοσιογράφος από τα πολύ νεανικά του χρόνια, επαγγελματίας, έχοντας υπηρετήσει όλα τα είδη ενημέρωσης (εφημερίδες, περιοδικά, ειδησεογραφικά πρακτορεία, ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, διαδίκτυο) στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συχνά από θέσεις ευθύνης, πεισματικά ανεξάρτητος, με θέληση αντίστασης (Κατοχή, δικτατορία και όχι μόνο), με σημαντικές εμπειρίες και στον συνδικαλισμό (Μάης του '68 στο Παρίσι) και· μολοντούτο βραβευμένος. Διηγείται επιλέγοντας: Καταστάσεις και πρόσωπα, γνωστά και άγνωστα (Σουμάν, Μονέ, Καραμανλή, Παπανδρέου και τόσο άλλα, και όχι μόνο πολιτικούς), που γνώρισε από κοντά και που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην Ευρώπη και τη χώρα μας. Αντικειμενικός; Δεν συμμερίζεται τον όρο -επιλογή του είναι, όσο το δυνατόν, η εντιμότητα. Και οι "μάχες": για τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, για την Ευρώπη -το όραμα ειρήνης και κοινωνικής προόδου που τόσοι, τα τελευταία χρόνια, προσπαθούν να μετατρέψουν σε εφιάλτη.
Περικλής Κοροβέσης
Ο Περικλης Κοροβέσης υπέφερε από τα βασανιστήρια της χούντας και σ' αυτό το βιβλίο, το περίφημο Ανθρωποφύλακες (Οι εκδόσεις των Συναδέλφων, επανέκδοση), καταγράφει τις εμπειρίες του. «Έχουμε μπει πια σε μια σκοτεινή εποχή και ίσως τα χειρότερα να μην τα έχουμε δει ακόμα. Η τάξη του κόσμου έχει διασαλευτεί. Οι προτάσεις σωτηρίας που εμφανίζονται, με τη μορφή του Εθνικισμού και του Φυλετισμού, είναι ακόμα ένα βήμα προς το βάραθρο. Και δεν είναι μόνο η οικολογική καταστροφή του Πλανήτη και το κατά πόσο θ’ αντέξει ακόμη αυτή η Γη. Ούτε η φτώχεια και η αθλιότητα που έχουν κατακτήσει σχεδόν τα 4/5 του παγκόσμιου πληθυσμού. Πάνω απ’ όλα αυτά, εγώ, με την ταπεινή μου γνώμη, θεωρώ την πιο μεγάλη απειλή της ζωής στον πλανήτη μας την αδιαφορία».
Γκρεγκ Σμιθ
Αυτή είναι η ιστορία της ηθικής κατάπτωσης ενός ολόκληρου συστήματος έτσι όπως αποτυπώνεται στην προσωπική περιπέτεια του συγγραφέα Γκρεγκ Σμιθ στο βιβλίο του Γιατί έφυγα από την Goldman Sachs (εκδ. Ψυχογιός). Μάρτιος 2012: Ο Γκρεγκ Σμιθ δημοσιεύει στους New York Times ένα άρθρο για την απόφασή του να παραιτηθεί από την Goldman Sachs. Περισσότεροι από τρία εκατομμύρια άνθρωποι μαθαίνουν από πρώτο χέρι ότι, προτού ο κόσμος χρεοκοπήσει οικονομικά, είχε χρεοκοπήσει ηθικά.
Αμέσως μετά το κολέγιο, ο Γκρεγκ Σμιθ εντάχθηκε στο δυναμικό της τράπεζας επειδή πίστεψε στον υπ’ αριθμόν ένα ηθικό της κανόνα: Προτεραιότητα έχει το συμφέρον του πελάτη. Αφοσιωμένος και ταλαντούχος, ο Σμιθ βρέθηκε σύντομα να διαχειρίζεται τρισεκατομμύρια δολάρια και να ζει το καπιταλιστικό όνειρο. Ώσπου το όνειρο έγινε εφιάλτης. Η τράπεζα που υποτίθεται ότι ενδιαφερόταν να διαφυλάξει τα συμφέροντα των πελατών της άρχισε να λειτουργεί ως βαμπίρ, καλλιεργώντας τη νοοτροπία του κέρδους πάση θυσία. Συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα, ο Σμιθ αποφάσισε να πετάξει μια καριέρα που θα ζήλευαν οι περισσότεροι και να μιλήσει ανοιχτά για όσα βίωσε.
*Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.
