
Για το βιβλίο του Ξενοφώντα Μπρουντζάκη Αθήνα, Η μυθολογία μιας πόλης (εκδ. Καστανιώτη).
Της Άννας Μιχαλιτσιάνου
Χαζεύω στο παράθυρο του λεωφορείου που διασχίζει την Αχαρνών, ξεχνώ αφετηρία, προορισμό, πόλη· Έλληνες εμφανίζονται μετά τον Άγιο Παντελεήμονα και σκέφτομαι ότι το Αθήνα, Μυθολογία μιας πόλης, του Ξενοφώντα Μπρουντζάκη κατέφθασε σαν καταφύγιο, σε γκάγκαρους, εσωτερικούς μετανάστες και πρόσφυγες (πολιτογραφημένους και μη) να μας προφυλάξει, σε μια ιστορική στιγμή σημαντικών ανακατατάξεων και απρόβλεπτων κοινωνικών εξελίξεων. Η έκδοση συγκεντρώσει τους μύθους που διαμόρφωσαν την πόλη των Αθηνών στη σημερινή πρωτεύουσα.
Το ταξίδι στο βασίλειο της Αττικής μέσω της Μυθολογίας μιας πόλης (εκδ. Καστανιώτη) αποκαθιστά με φυσικότητα την προβληματική σχέση με τη μυθική καταγωγή μας (την εξουθενωμένη από τους πολλαπλούς «ισμούς»). Ο πολίτης της Αθήνας μπορεί να αφηγηθεί την ιστορία σαν να αναφέρεται σε δική του οικογένεια. Αυτό είναι το μέγα χάρισμα της έκδοσης: ο μύθος γίνεται πραγματικότητα και η καθημερινότητα αποκτά μύθο. Ο Μπρουντζάκης κατέγραψε τη μυθολογία της Αθήνας φέρνοντας την πόλη στο σπίτι μας, γιατί μπορεί το σπίτι μας να βρίσκεται στην πόλη, αλλά εκείνη λείπει, αφού αγνοούμε πώς γεννήθηκε, μεγάλωσε και λάμπρυνε τη χώρα.
Μέσα από έναν πυκνό, σημερινό λόγο ο συγγραφέας, με δεξιοτεχνία μεταβάλει τους μύθους σε πραγματικότητα και περιβάλλει την πραγματικότητα με μύθο.
Μέσα από έναν πυκνό, σημερινό λόγο, όσο ρεαλιστικό τόσο ποιητικό, στην «Αθήνα» του, ο συγγραφέας, με δεξιοτεχνία μεταβάλει τους μύθους σε πραγματικότητα και περιβάλλει την πραγματικότητα με μύθο. Η φόρμα του μικρού κειμένου που ακολουθεί, εξασφαλίζει και στον πιο τεμπέλη ή αδιάφορο αναγνώστη το διάβασμα έως τέλους, αφού σελίδα-σελίδα αποκαλύπτεται το γενεαλογικό δένδρο της πόλης και κατά μυθολογική συνέπεια το δικό μας.
Ο Κέκροπας (1556-1506 π.Χ.), μισός άνθρωπος και μισός φίδι (αντιλαμβάνεστε ότι δύσκολα αποβάλλεται το... κληρονομημένο ζωώδες στοιχείο), γίνεται ο μακρινός προ-προ-προ πάππους μας και η περιέργεια να μάθουμε από πού ήρθε, πώς πήρε την βασιλεία από τον Ακταίο, πώς δημιούργησε το άστυ, πότε και πώς πραγματοποιήθηκε η πρώτη απογραφή, γιατί οι γυναίκες έχασαν το δικαίωμα ψήφου, πώς έγινε μόδα το κούρεμα του Θησέα και ποιος καταραμένος μυθικός βασιλιάς επέβαλε τη μονογαμία, παίρνουν προσωπική διάσταση.
Φαίνεται πως ο συγγραφέας απέκτησε την «πόλη-πατρίδα» που ονειρευόταν, κι αν έχασε το νανούρισμα του φλοίσβου ο Κέκροπας της χάρισε δόξα, αναδεικνύοντας την σε πόλη σύγχρονη όσο και μυθική. Το παιχνίδι ανάμεσα στην πραγματικότητα και το μύθο γίνεται οικείο. Ο περίπατος ώς την Ακρόπολη και το αρχαιολογικό μουσείο μοιάζει με επίσκεψη σε μακρινούς συγγενείς της οικογένειας.
Η Αθήνα, μυθολογία μιας πόλης, ενιαίο αφήγημα σε μικρά και σύντομα κεφάλαια, διαβάζεται απνευστί, και σε κάθε μικρή ενότητα από τη «Λυκαβηττό» ως τον Ερεχθέα», από τον «Αιγαία» ως την «Αριάδνη», εισπράττεις μιαν αλήθεια, ένα τέχνασμα, ένα μυθικό ψέμα (το μυθικό προς αποφυγή παρεξηγήσεων) για τους μακρινούς συγγενείς που συναντάμε στους δρόμους, στα σοκάκια, στα μουσεία, τους μοιάζουμε, αλλά είναι ξεχασμένοι (για να μην πω εντελώς άγνωστοι). Μια ωφέλιμη έκδοση για κάθε πολίτη, για το δημοτικό σχολείο, το γυμνάσιο, το λύκειο. Το μικρό σε έκταση αλλά τόσο ξεχωριστό βιβλίο, θα ήθελα να το μοιράσω σ’ όλους εκείνους που έφτασαν και συνεχίζουν να έρχονται, εξαντλημένοι, κυνηγημένοι από θανατηφόρα παιχνίδια, μιας και σχετικά σύντομα πρόκειται να γίνουν συγγενείς μας.
* Η ΑΝΝΑ ΜΙΧΑΛΙΤΣΙΑΝΟΥ είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.
Αθήνα
Η μυθολογία μιας πόλης
Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης
Καστανιώτης 2015
Σελ. 128, τιμή εκδότη €9,54