aoratos360

Του Γιώργου Βέη

Πρόκειται για το δέκατο πέμπτο έργο στη σειρά της πεζογραφικής παραγωγής του Πολ Μπέντζαμιν Όστερ (Paul Benjamin Auster), συγγραφέα των πολλαπλών εκπλήξεων και των αλλεπάλληλων ανατροπών, που γεννήθηκε το 1947, στο σκυθρωπό Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ. Δομημένο σε τέσσερις ευδιάκριτες ενότητες, καλύπτει την περίοδο 1967-2007 και συνιστά άλλο ένα δείγμα της ομολογούμενης δεξιοτεχνίας του συγγραφέα.

Τον γνωρίσαμε παλαιότερα στη χώρα μας από τις εκδόσεις του Σ.Ι. Ζαχαρόπουλου (κυρίως), Θανάση Καστανιώτη και Κοάν / Πάντοτε. Μετρώ εν συνόλω περίπου είκοσι βιβλία. Η υπόθεση: ο εικοσάχρονος φέρελπις ποιητής, Άνταμ Γουόκερ, εν μέρει alter ego του συγγραφέα, δευτεροετής φοιτητής στο πανάκριβο, διάσημο, μεταξύ άλλων για την αυστηρότητά του πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, συναντά τον σκοτεινό, πολύγλωσσο, Γάλλο λόγιο Ρούντολφ Μπορν, πιθανότατα έμμισθο όργανο μυστικών υπηρεσιών, το ονοματεπώνυμο του οποίου ανακαλεί ευθέως τον ομώνυμο ήρωα της 28ης ωδής της δαντικής Κόλασης. Η αναλόγως μυστηριώδης, σαγηνευτική συνοδός του, η Μάργκο, θα εντυπωσιάσει αρκούντως, όπως θα περίμενε ο έμπειρος, τυπικός αναγνώστης λογοτεχνίας, τον Άνταμ. Ο τελευταίος συνιστά εν ολίγοις, οίκοθεν νοείται, μιαν ακόμη πειστική καθόλα ενσάρκωση του αθωοτέρου όλων των αρρένων του κόσμου, του βιβλικού δηλαδή Αδάμ.

Η δράση θα μετατεθεί στη συνέχεια στο Παρίσι...

Η αρχετυπική, ωμή και σε μεγάλο βαθμό δυσεξιχνίαστη ανθρωποκτονία, η οποία ακολουθεί όλως αιφνιδίως σε σκοτεινό μέρος του κατά τα άλλα ειδυλλιακού Μανχάταν, μετατρέπει τον Ρούντολφ Μπορν σε κοινό μαχαιροβγάλτη, από αυτούς, οι οποίοι κατακλύζουν τα έργα φέρ' ειπείν του Τζον Λε Καρέ και του Έλμορ Λέναρντ. Η δράση θα μετατεθεί στη συνέχεια στο Παρίσι, με το οποίο είναι εξοικειωμένος προ πολλού ο συγγραφέας, και θα λήξει σ' ένα νησί της Καραϊβικής. Θα μεσολαβήσει στο μεταξύ η αναπόφευκτη και δυναμική ερωτική σχέση του Άνταμ τόσο με την Μάργκο (προσωποποίηση, κατ΄απόλυτον αντιστοιχία, της ερωτομανούς, φιλέρευνης Εύας της Γένεσης), όσο και με την ίδια του την αδελφή, για έναν ολόκληρο μήνα.

Η φαντασία ως τέκνο της αγάπης 

aoratos-paul-auster-photoΩς εδώ το ερωτικό-αστυνομικό-ψυχολογικό θρίλερ, με ικανές δόσεις αυτοβιογραφίας και μ' ένα αίσθημα απονομής δικαιοσύνης να πλανάται, καλά κρατεί. Τηρώντας προσεκτικά τους κλασικούς κανόνες της θεματικής ανέλιξης, ο Αόρατος συνιστά επίτευγμα πυκνώσεων του λόγου. Στη συνέχεια όμως τρεις διαφορετικοί αφηγητές θα μας δώσουν ο καθένας με τη σειρά του την αυστηρώς ατομική εκδοχή των τεκταινομένων. Η πραγματικότητα διαβρώνεται, τα κίνητρα των πράξεων ακυρώνονται ή αντιστρέφονται, οι συναισθηματικές εξισώσεις καταρρέουν κι άλλες είναι πανέτοιμες ν' αναφανούν στην ταραγμένη επιφάνεια της μυθιστορηματικής λίμνης. Το έδαφος, κοντολογίς, της συγγραφικής αλήθειας, την οποία έκτισε τόσο μεθοδικά πριν ο Πολ Όστερ, τρίζει τόσο πολύ, λες και είναι έτοιμο να διαρραγεί τελείως. Η ανάγνωση παρασύρεται σ' έναν λαβύρινθο πιθανοτήτων, ανεξιχνίαστων ελατηρίων και άκρως προβληματικών συμπεριφορών του ορμεμφύτου. Συγκρατώ εδώ ότι η συνεισφορά της φαινομενολογίας και του Έντμουντ Χούσερλ στη διάπλαση της εν λόγω κειμενικής διαστρωμάτωσης έχει εντοπισθεί. Και μάλιστα εγκαίρως. Μπορεί ν'ανατρέξει κανείς πρόχειρα στην ανάλογη παρουσίαση, η οποία δημοσιεύτηκε στους έγκριτους New York Times, Sunday Book Review, στις 12 Νοεμβρίου 2009.

Η πραγματικότητα διαβρώνεται, τα κίνητρα των πράξεων ακυρώνονται ή αντιστρέφονται.

Οι σελίδες κυριολεκτικώς καταπίνονται. Γινόμαστε άπληστοι, καταχρηστικά λαίμαργοι, επιμένοντας άνευ ετέρου, ν' απορροφήσουμε τα αλλεπάλληλα κύματα των επινοήσεων. Ο μάστορας των αποφθεγμάτων, ο αμίμητος Όσκαρ Ουάιλντ, μας δανείζει επίσης έναν αφορισμό του. Ισχύει και ως ερμηνευτικό κλειδί του Αόρατου. Παραθέτω: «Η αγάπη τρέφεται από τη φαντασία, χάρη στην οποία γινόμαστε σοφότεροι απ' ό,τι γνωρίζουμε, καλύτεροι απ' ό,τι αισθανόμαστε, ευγενέστεροι απ' ό,τι είμαστε: χάρη στην οποία μπορούμε να δούμε τον κόσμο ως όλον: χάρη στην οποία, και μόνο χάρη σ' αυτήν, μπορούμε να καταλάβουμε τους άλλους στις πραγματικές και στις ιδεώδεις σχέσεις τους».

Η φαντασία είναι η ακραία μορφή της ύλης του βίου. Η δε τάξη των πραγμάτων αναθεωρείται και τέμνεται ανά πάσα στιγμή από το σπαθί της ενίοτε άκρατης επιθυμίας για απόλαυση. Ενίοτε ονομάζεται αντικειμενικοποίηση του οράματος του (εσαεί) ποθητού Άλλου. Αλλά οι ακριβείς ορισμοί των όρων χάνονται στους μαιάνδρους του νου. Θα πρόσθετα ότι η νιτσεϊκή στρατηγική της ανατρεπτικής θέασης του κόσμου έχει επίσης συμβάλλει κατά πολύ στη διαμόρφωση της διηγητικής γραμμής, την οποία φαίνεται να έχει ασπασθεί από την αρχή σχεδόν της σταδιοδρομίας του ο εξέχων αυτός λειτουργός της δημιουργικής γραφής. Παραβάλλω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής κατά λέξη τα εξής, από τη Θέληση για δύναμη του Φρίντριχ Νίτσε των εκδόσεων «Νησίδες»: «Τα δεδομένα είναι ακριβώς αυτό που δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνον ερμηνείες [...] Στο σημείο από το οποίο ξεκινά η άγνοιά μας, εκεί απ΄ όπου δεν διακρίνουμε πιο πέρα, τοποθετούμε μια λέξη, π. χ. τη λέξη «Εγώ», τη λέξη «Πράττω», τη λέξη «Υφίσταμαι» - αυτές αποτελούν ίσως τον ορίζοντα της γνώσης μας, μα δεν είναι απαραίτητα "αλήθειες"».

Οι επιρροές στο έργο του Ώστερ 

Ο ήρωας είναι η ενσάρκωση της δίψας μας για την επίγνωση μιας απώτερης αρμονίας...

Η παραπομπή του τίτλου στον δημοφιλέστατο Αόρατο άνθρωπο του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς (Αγγλία, 1897, στο πρωτότυπο The Invisible Man) είναι επίσης έμμεση πλην όμως σαφής. Ο μάστορας των διακειμενικών μεταγγίσεων Πολ Όστερ, συνδέοντας τρόπον τινά τους δικούς του ήρωες με τον εμβληματικό χαρακτήρα του επίσης εξαιρετικά επιτήδειου στον αφηγηματικό χώρο Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς, επιχειρεί να αναβαθμίσει εν τέλει και να προεκτείνει στη συνέχεια την αναζήτηση των αιτίων και των αιτιατών, τόσο της δημιουργίας όσο και της παθολογίας, η οποία διακρίνει τη σχέση μας με την αόρατη πλευρά των όντων εν γένει που μας περιβάλλουν. Αξίζει να τονισθεί ότι το 1967 ο Πολ Όστερ είναι ήδη είκοσι ετών. Τότε δηλαδή που ο επίσης εικοσάχρονος Άνταμ Γουόκερ φοιτά στο πανεπιστήμιο Κολούμπια. Το άγος των πολιτικών δολοφονιών εκείνης της εποχής είναι ιδιαίτερα έντονο. Σπεύδει να το ομολογήσει άλλωστε ο ίδιος ο συγγραφέας. Οι Τζον Φ. Κένεντι, Ρόμπερτ Κένεντι και Μ.Λ. Κινγκ είναι οι αμνοί που σφαγιάζονται στο όνομα της ορατής-αόρατης μισαλλοδοξίας. Ήρθε η ώρα να διατυπώσω την άποψη ότι ο Ρούντολφ Μπορν απορρέει ως φορέας της πλοκής από τον George De Mohrenschildt. Πολύγλωσσος, χαρισματικός κι ευρηματικός εμιγκρέ κι αυτός κατά καιρούς, όπως ακριβώς ο Ρούντολφ Μπορν, έζησε κι εργάστηκε, μεταξύ άλλων, στις ΗΠΑ και στην Αϊτή. Θεωρείται από πλείστους ότι ήταν όντως ο σύνδεσμος της CIA. με τον Λ. Χ. Όσβαλντ, ο οποίος κρίθηκε επισήμως υπεύθυνος της δολοφονίας του Τζον Φ. Κένεντι, χωρίς ποτέ, ως γνωστόν, να δικασθεί.

Δεν πιστεύω ότι οι εξόφθαλμες αυτές αντιστοιχίες και συναλληλίες είναι τυχαίες. Επινοημένος Ρούντολφ Μπορν και αληθινός George De Mohrenschildt καταδεικνύουν στο πεδίο των απαιτητικών αφηγηματικών εφαρμογών τη συνάφεια, τη θαυμαστή δηλαδή αλληλουχία του φαντασιακού και του πρωτοβάθμιου ρεαλιστικού στοιχείου του βίου. Το ένα συντηρεί το άλλο για να διασωθεί η ίδια η υπόθεση της λογοτεχνίας, όταν τόσες αξίες εκφυλίζονται σωρηδόν. Συμπερασματικά θα δήλωνα ότι ο Άνταμ Γουόκερ είναι από την άποψη αυτή η ενσάρκωση της δίψας μας για την επίγνωση εκείνης της απώτερης αρμονίας, η οποία φαίνεται να συνέχει τον κόσμο και δεν τον αφήνει προσώρας να αυτοδιαλυθεί.

Η μετάφραση δεν πελαγοδρόμησε: σεβάστηκε τη ροή και την υφή της ακαριαίας γλώσσας του πρωτοτύπου.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή ταξιδιωτικών κειμένων «Εκεί» (εκδ. Κέδρος).


aoratos-exofylloΑόρατος
Πωλ Ώστερ
Μτφρ: Σπύρος Γιανναράς
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013
Τιμή € 15,50, σελ.308

 politeia-link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PAUL AUSTER  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Paul Auster: «Μέρα νύχτα»

Paul Auster: «Μέρα νύχτα»

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον τόμο του Paul Auster «Μέρα νύχτα» (μτφρ. Μαρία Ξυλούρη), που κυκλοφορεί στις 6 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«4 3 2 1», του Πολ Όστερ - Το μεγάλο αμερικανικό μυθιστόρημα είναι εδώ

«4 3 2 1», του Πολ Όστερ - Το μεγάλο αμερικανικό μυθιστόρημα είναι εδώ

Για το μυθιστόρημα του Paul Auster «4 3 2 1» (μτφρ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Διονύση Μαρίνου

Η συζήτηση για το μεγάλο αμερικανικό μυθιστόρημα συνεχίζεται αδιάπτωτη. Από το Μόμπι Ντικ του Χέρμαν Μέλβιλ και το Άλικο...

Ο άντρας που αψηφούσε τη βαρύτητα

Ο άντρας που αψηφούσε τη βαρύτητα

Για το μυθιστόρημα του Paul Auster Mr. Vertigo (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Βέη

Έχει λεχθεί ότι ο Πολ Όστερ είναι ικαν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ