peratikos kentriki

Για την ποιητική συλλογή του Κωστή Περαστικού «Ο ενεστώτας δεν είναι διαρκής» (εκδ. Χαραμάδα).

Του Γεώργιου Δ. Παπαντωνάκη

Αν θέλει κανείς να ορίσει τη σχέση δημιουργού και λογοτεχνικού δημιουργήματος και την αποτύπωση της ποιητικής ιδεολογίας του πρώτου, μοναδικό ίσως παράδειγμα αποτελεί η ποιητική συλλογή του Κωστή Περαστικού Ο ενεστώτας δεν είναι διαρκής, καθώς και το όνομα του δημιουργού και ο τίτλος της συλλογής αποκαλύπτουν σχεδόν κυριολεκτικά τη ροϊκότητα των κοσμικών πραγμάτων. Ο Κωστής Περαστικός είναι περαστικός από τον χώρο και τον χρόνο αυτόν, γι’ αυτό και ο ενεστώτας δεν είναι διαρκής αλλά στιγμιαίος. Το παρόν διαρκεί όσο μία στιγμή μόνο περνάει, και δημιουργός και ποιητικά υποκείμενα υπόκεινται σε ένα διαφορετικό χώρο και χρόνο. Η άποψη αυτή ενισχύεται και από την εικονιστική διακόσμηση του εξώφυλλου: μια σχεδόν τριγωνική σφήνα με σπαράγματα ανθρώπινου προσώπου γίνεται ορατή σαν από μια χαραμάδα (στον εκδοτικό οίκο Χαραμάδα εκδόθηκε και η συλλογή) με μια παράπλευρη αιμάτινη στιγμή σε σχήμα τετραγώνου από την οποία ορμάται μια οφιοειδής κίνηση πεταλούδας (ποιητικό σύμβολο) με τον συμβολισμό που επωμίζεται. Από το εξώφυλλο κιόλας όλοι οι συντελεστές δημιουργίας του ανά χείρας βιβλίου προϊδεάζουν τον αναγνώστη για την ποιητική πρόσληψη και αποτύπωση από τον Περαστικό της τυφλότητας και της αϋλότητας που αποτελούν και τις δύο μεγάλες ενότητες υπό τη σκέπη των οποίων αποτυπώνεται η ποιητική ιδεολογία του Κωστή Περαστικού.

peratikos exofΗ τυφλότητα που στεγάζει τα ποιήματα της πρώτης ενότητας αποκαλύπτει την τυφλότητα του ανθρώπου να δει ή να παραδεχτεί τα εντός του ποιητικού και πραγματικού σύμπαντος του Περαστικού τεκταίνονται. Έχει επομένως ηθικό ουσιαστικά χαρακτήρα, ανεξάρτητα από τα υλικής φύσεως ποιητικά υλικά του που επισημαίνονται σε κοσμικά στοιχεία (ήλιος, άνεμος, χλωροφύλλη – βασικό συστατικό της ζωής, νερό) και συμπορεύεται με τον τρόπο της με τους αδήριτους και απαράβατους νόμους που συνθέτουν το σύμπαν του δημιουργού. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικοί οι τίτλοι των ποιητικών σωμάτων που συνθέτουν τόσο την τυφλότητα όσο και την αϋλότητα, συντομότεροι ή μακροσκελέστατοι. Καθώς αναφέρονται σε ποιητικά υποκείμενα δράσης, σε δράσεις τους («Η τελευταία κηδεία που βάζει τέλος στο μέτρημα προγόνων»), σε ιδιότητές του («Τα δυνατά κορίτσια» και «Τα δυνατά κορίτσια ΙΙ», «Το όνομα», «Τυφλός», «Γεμάτος»), σε νοητικές ή ψυχολογικές καταστάσεις τους ή καταστάσεις χρόνου («Η αυταπάτη της νέας που νόμιζε πως η ζωή της είναι ο μοχλός του κόσμου», «Νύχτα με καύσωνα», «Η έκπληξη ανήκει στους αδαείς», «Ξενύχτια με αράδες»), σε συνθετικά στοιχεία του χώρου («Τα σπίτια των ανθρώπων»), στη σχέση του ποιητικού υποκείμενου με εκτός του αντικείμενα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο τιτλικός προσδιορισμός των ποιητικών σωμάτων ή σωματίων της πρώτης ενότητας συχνά έχει παραμυθιακό χαρακτήρα που αποκαλύπτει και την οντολογία της ανθρώπινης διαστρωμάτωσης του ποιητικού κοινωνικού status του Περαστικού. Με αυτό δεν υπαινισσόμαστε καμιά προβολή ή ενδοπροβολή του στο ποιητικό αυτό σύμπαν. Αντίθετα, το προσδιορίζει και το αποτυπώνει, ακόμα κι αν δεχτούμε κάποια περιφερειακή βιωματικότητα, από μια θέση έξω απ’ αυτό. Ο ποιητής θεάται, προσλαμβάνει και καταγράφει διυλισμένο το προϊόν πρόσληψης, που το εξωτερικεύει κάποτε με τις πιο απλές απορηματικές ερωτήσεις: «Υπάρχουν άραγε άνθρωποι που κοιμούνται πριν τις δώδεκα;» Ο χρόνος, μεταιχμιακός (όπως εδώ) ή μη, ρυθμίζει πρόσωπα και πράγματα και διαμορφώνει καταστάσεις, αποκαλύπτει την ιδεολογία του ποιητή μέσα από ποιητικά στιγμιότυπα της σύγχρονης καθημερινότητας και τη θετική στάση του απέναντι στα κοινωνικά δρώμενα: «Σβήστε την απώλεια απ’ τα στενά μπαλκόνια / θερίζουν τους ανέμους / οι λαμπάδες, όσο κίτρινες κι αν είναι, καίγονται κάποια στιγμή / είναι λίγο πριν το ξημέρωμα / εκείνο το πρωί έχει φύγει / δεν υπάρχει άλλο μονοπάτι / αγαπημένα βάτα στο ποτάμι / όταν θα περπατήσω θα ‘ναι σα βόλτα πριν το σούρουπο / θυμίστε τότε την πιστή ακολουθία των αγκαθιών / είναι όμορφα, αφήστε να λένε».

Ολόκληρη η συλλογή διαπερνάται από μια αισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή με έναν λόγο καλοδουλεμένο και ύφος σύνθετο με προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις για να αποτυπώσουν τον ποιητικό κοσμικό χώρο και χρόνο του ποιητή. Η συνθετότητα είναι εμφανέστερη στην πρώτη ενότητα, στην οποία υπερτερούν τα ουσιαστικά και η ρητορική του επιθέτου, ενώ η πλήρης απουσία στίξης επιτρέπει τη δυνατότητα ποικίλης νοηματικής πρόσληψης. Στο δεύτερο μέρος ο λόγος γίνεται πιο προσιτός. Κάνει πλέον την εμφάνισή της η στίξη, κυρίως η τελεία, η οποία, επειδή περιορίζει τη διεύρυνση των νοηματικών ορίων, μειώνει τις πιθανότητες πολλαπλής πρόσληψης, ενώ με την σφριγηλότερη παρουσία του ρήματος αποτυπώνονται ενέργειες, καταστάσεις και πάθη: «τη μέρα που χάλασαν τ’ ακουστικά, τα παιδιά γέννησαν / ο χαρτοπαίχτης αρρώστησε, αδυνάτησε κι ύστερα γύρισε το κεφάλι του / πήρε δύο αναπνοές και σταμάτησε τις επόμενες / χωρίς να διαμαρτυρηθεί για πόνους και άλλα τινά /…».

Πρόκειται για μια πρωτολειακή ποιητική προσπάθεια του Κωστή Περαστικού, η οποία ωστόσο αποκαλύπτει ωριμότητα μέσα από τον καλοδουλεμένο και μελετημένο στίχο του. Πιστεύουμε ότι μπορεί ο ενεστώτας να μην είναι διαρκής, αλλά η διαφαινόμενη ποιητική παρουσία του Κωστή Περαστικού θα είναι σε μέλλοντα διαρκή.

* Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι τ. Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου του Αιγαίου.

politeia link more

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

Για την ποιητική συλλογή της Ειρήνης Ιωαννίδου «Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» (εκδ. Σαιξπηρικόν). Κεντρική εικόνα: © Annie Spratt (Unsplash).

Γράφει ο Μάκης Καραγιάννης

«γύρω, φωτιά ψηλή κλαδεύε...

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

Για το ποίημα σε δύο εκδοχές του Ουόλτ Ουίτμαν [Walt Whitman] «Τραγούδι του εαυτού μου: 1. Η πρώτη έκδοση (1855), 2. Η τελευταία έκδοση (1891 – 92)» (μτφρ. Δημήτρης Δημηρούλης, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

...
«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη «Καταυλισμός» (εκδ. Ύψιλον). Κεντρική εικόνα: λεπτομέρεια από το εξώφυλλο.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Οι αναγνώστες που ακολουθούν συστηματικά, ή έστω περιστασιακά, όσα προβάλλει ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ