peratikos kentriki

Για την ποιητική συλλογή του Κωστή Περαστικού «Ο ενεστώτας δεν είναι διαρκής» (εκδ. Χαραμάδα).

Του Γεώργιου Δ. Παπαντωνάκη

Αν θέλει κανείς να ορίσει τη σχέση δημιουργού και λογοτεχνικού δημιουργήματος και την αποτύπωση της ποιητικής ιδεολογίας του πρώτου, μοναδικό ίσως παράδειγμα αποτελεί η ποιητική συλλογή του Κωστή Περαστικού Ο ενεστώτας δεν είναι διαρκής, καθώς και το όνομα του δημιουργού και ο τίτλος της συλλογής αποκαλύπτουν σχεδόν κυριολεκτικά τη ροϊκότητα των κοσμικών πραγμάτων. Ο Κωστής Περαστικός είναι περαστικός από τον χώρο και τον χρόνο αυτόν, γι’ αυτό και ο ενεστώτας δεν είναι διαρκής αλλά στιγμιαίος. Το παρόν διαρκεί όσο μία στιγμή μόνο περνάει, και δημιουργός και ποιητικά υποκείμενα υπόκεινται σε ένα διαφορετικό χώρο και χρόνο. Η άποψη αυτή ενισχύεται και από την εικονιστική διακόσμηση του εξώφυλλου: μια σχεδόν τριγωνική σφήνα με σπαράγματα ανθρώπινου προσώπου γίνεται ορατή σαν από μια χαραμάδα (στον εκδοτικό οίκο Χαραμάδα εκδόθηκε και η συλλογή) με μια παράπλευρη αιμάτινη στιγμή σε σχήμα τετραγώνου από την οποία ορμάται μια οφιοειδής κίνηση πεταλούδας (ποιητικό σύμβολο) με τον συμβολισμό που επωμίζεται. Από το εξώφυλλο κιόλας όλοι οι συντελεστές δημιουργίας του ανά χείρας βιβλίου προϊδεάζουν τον αναγνώστη για την ποιητική πρόσληψη και αποτύπωση από τον Περαστικό της τυφλότητας και της αϋλότητας που αποτελούν και τις δύο μεγάλες ενότητες υπό τη σκέπη των οποίων αποτυπώνεται η ποιητική ιδεολογία του Κωστή Περαστικού.

peratikos exofΗ τυφλότητα που στεγάζει τα ποιήματα της πρώτης ενότητας αποκαλύπτει την τυφλότητα του ανθρώπου να δει ή να παραδεχτεί τα εντός του ποιητικού και πραγματικού σύμπαντος του Περαστικού τεκταίνονται. Έχει επομένως ηθικό ουσιαστικά χαρακτήρα, ανεξάρτητα από τα υλικής φύσεως ποιητικά υλικά του που επισημαίνονται σε κοσμικά στοιχεία (ήλιος, άνεμος, χλωροφύλλη – βασικό συστατικό της ζωής, νερό) και συμπορεύεται με τον τρόπο της με τους αδήριτους και απαράβατους νόμους που συνθέτουν το σύμπαν του δημιουργού. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικοί οι τίτλοι των ποιητικών σωμάτων που συνθέτουν τόσο την τυφλότητα όσο και την αϋλότητα, συντομότεροι ή μακροσκελέστατοι. Καθώς αναφέρονται σε ποιητικά υποκείμενα δράσης, σε δράσεις τους («Η τελευταία κηδεία που βάζει τέλος στο μέτρημα προγόνων»), σε ιδιότητές του («Τα δυνατά κορίτσια» και «Τα δυνατά κορίτσια ΙΙ», «Το όνομα», «Τυφλός», «Γεμάτος»), σε νοητικές ή ψυχολογικές καταστάσεις τους ή καταστάσεις χρόνου («Η αυταπάτη της νέας που νόμιζε πως η ζωή της είναι ο μοχλός του κόσμου», «Νύχτα με καύσωνα», «Η έκπληξη ανήκει στους αδαείς», «Ξενύχτια με αράδες»), σε συνθετικά στοιχεία του χώρου («Τα σπίτια των ανθρώπων»), στη σχέση του ποιητικού υποκείμενου με εκτός του αντικείμενα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο τιτλικός προσδιορισμός των ποιητικών σωμάτων ή σωματίων της πρώτης ενότητας συχνά έχει παραμυθιακό χαρακτήρα που αποκαλύπτει και την οντολογία της ανθρώπινης διαστρωμάτωσης του ποιητικού κοινωνικού status του Περαστικού. Με αυτό δεν υπαινισσόμαστε καμιά προβολή ή ενδοπροβολή του στο ποιητικό αυτό σύμπαν. Αντίθετα, το προσδιορίζει και το αποτυπώνει, ακόμα κι αν δεχτούμε κάποια περιφερειακή βιωματικότητα, από μια θέση έξω απ’ αυτό. Ο ποιητής θεάται, προσλαμβάνει και καταγράφει διυλισμένο το προϊόν πρόσληψης, που το εξωτερικεύει κάποτε με τις πιο απλές απορηματικές ερωτήσεις: «Υπάρχουν άραγε άνθρωποι που κοιμούνται πριν τις δώδεκα;» Ο χρόνος, μεταιχμιακός (όπως εδώ) ή μη, ρυθμίζει πρόσωπα και πράγματα και διαμορφώνει καταστάσεις, αποκαλύπτει την ιδεολογία του ποιητή μέσα από ποιητικά στιγμιότυπα της σύγχρονης καθημερινότητας και τη θετική στάση του απέναντι στα κοινωνικά δρώμενα: «Σβήστε την απώλεια απ’ τα στενά μπαλκόνια / θερίζουν τους ανέμους / οι λαμπάδες, όσο κίτρινες κι αν είναι, καίγονται κάποια στιγμή / είναι λίγο πριν το ξημέρωμα / εκείνο το πρωί έχει φύγει / δεν υπάρχει άλλο μονοπάτι / αγαπημένα βάτα στο ποτάμι / όταν θα περπατήσω θα ‘ναι σα βόλτα πριν το σούρουπο / θυμίστε τότε την πιστή ακολουθία των αγκαθιών / είναι όμορφα, αφήστε να λένε».

Ολόκληρη η συλλογή διαπερνάται από μια αισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή με έναν λόγο καλοδουλεμένο και ύφος σύνθετο με προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις για να αποτυπώσουν τον ποιητικό κοσμικό χώρο και χρόνο του ποιητή. Η συνθετότητα είναι εμφανέστερη στην πρώτη ενότητα, στην οποία υπερτερούν τα ουσιαστικά και η ρητορική του επιθέτου, ενώ η πλήρης απουσία στίξης επιτρέπει τη δυνατότητα ποικίλης νοηματικής πρόσληψης. Στο δεύτερο μέρος ο λόγος γίνεται πιο προσιτός. Κάνει πλέον την εμφάνισή της η στίξη, κυρίως η τελεία, η οποία, επειδή περιορίζει τη διεύρυνση των νοηματικών ορίων, μειώνει τις πιθανότητες πολλαπλής πρόσληψης, ενώ με την σφριγηλότερη παρουσία του ρήματος αποτυπώνονται ενέργειες, καταστάσεις και πάθη: «τη μέρα που χάλασαν τ’ ακουστικά, τα παιδιά γέννησαν / ο χαρτοπαίχτης αρρώστησε, αδυνάτησε κι ύστερα γύρισε το κεφάλι του / πήρε δύο αναπνοές και σταμάτησε τις επόμενες / χωρίς να διαμαρτυρηθεί για πόνους και άλλα τινά /…».

Πρόκειται για μια πρωτολειακή ποιητική προσπάθεια του Κωστή Περαστικού, η οποία ωστόσο αποκαλύπτει ωριμότητα μέσα από τον καλοδουλεμένο και μελετημένο στίχο του. Πιστεύουμε ότι μπορεί ο ενεστώτας να μην είναι διαρκής, αλλά η διαφαινόμενη ποιητική παρουσία του Κωστή Περαστικού θα είναι σε μέλλοντα διαρκή.

* Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι τ. Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου του Αιγαίου.

politeia link more

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Έλενας Σαλιγκάρα «Εγώ, ο άλλος», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αν έλεγα πως εκείνο το βράδυ κοιμήθηκα καλά, θα ήταν ψέμα. Όχι πως τ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι βιογρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ