katharo oinopneuma kentriki

Για την ποιητική συλλογή της Δήμητρας Κουβάτα «Καθαρό οινόπνευμα» (εκδ. Μανδραγόρας). Στην κεντρική εικόνα: Πίνακας του Χρήστου Μποκόρου από την έκθεση «Τα Στοιχειώδη».

Του Μάκη Καραγιάννη

Ο τίτλος της δεύτερης συλλογής της Δήμητρας Κουβάτα, που αρύεται από τη Νεολιθική νυχτωδία στην Κροστάνδη του Νίκου Καρούζου επίσης, όπως φαίνεται και από το μότο του βιβλίου, προσδιορίζει και την προσωπική της ποιητική ηθική. Ποίηση ως φάρμακο και ξόρκι για τις ανεπούλωτες πληγές. Από το εναρκτήριο ποίημα εγκαθιδρύει συνταγματικά την περιοχή στην οποία θα κινηθεί: «να μένω εγώ αδάκρυτη αστέναχτη κι ωραία».

kouvata ex
 

Καθαρό οινόπνευμα
ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΥΒΑΤΑ
ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ 2020
Σελ. 48, τιμή εκδότη €8,50

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ποιητικού της λόγου είναι η δραματικότητα. Η ένταση, όμως, που διατρέχει το ποίημα, δεν εκβιάζεται και δεν ισοδυναμεί με τη ρητορική της δήλωση. Προκύπτει από τη σκηνοθεσία του ποιήματος. Κερδίζει την αξιοπιστία της αφήγησης από την πικρή ιστορία που παραλείπεται εκτός πεδίου των στίχων και νοηματοδοτεί με ένα κρυφό και απροσδόκητο φως το ποίημα. Από την αυτογνωσία του αφηγηματικού υποκειμένου στον δρόμο, από την αθωότητα στη σφαγή που συντελείται αθόρυβα με τα μικρά και καθημερινά.

Η δραματικότητα υποστηρίζεται από έναν χαμηλόφωνο αφηγηματικό λόγο, πρωτοπρόσωπο και πικρά στοχαστικό όταν απευθύνεται εις εαυτόν, ερωτικά εξομολογητικό σε δεύτερο πρόσωπο. Ο λόγος της, μαθητευόμενος της οδύνης, κρουστός, με έντονη εικονοποιία και την παρουσία της φύσης, διάστικτος από δεκαπεντασύλλαβους, πυκνώνει αφοριστικά στον ακροτελεύτιο στίχο.

Οι δύο ενότητες του βιβλίου, τα «Φερτά υλικά» και «Έως την πέτρα οργωμένα», ισοζυγισμένες σχεδόν ανάμεσα στον θάνατο και τον έρωτα, με μνήμες και απουσίες που καίνε. Μεταερωτικός στοχασμός που γλείφει τις εκδορές κι αναζητά πάλι το ρίγος του αναπεπταμένου πόθου, τη λυτρωτική αφή της σάρκας, και «των απελπισμένων εραστών το σκότος και το θάμπος». «Χωράφια οι πάλαι ποτέ μας εραστές / κορμιά ως την πέτρα οργωμένα»

«Χωράφια οι πάλαι ποτέ μας εραστές/ κορμιά ως την πέτρα οργωμένα»

Οι λέξεις στην ποίηση της Δήμητρας Κουβάτα δεν είναι μαλθακές, όπως συμβαίνει στη φλύαρη ποίηση. Σε πιάνουν από τον γιακά και δεν σ’ αφήνουν να φύγεις. Κάτω από τους στίχους της αιμορραγεί μια αλήθεια που σπαρταρά: «δεν θέλω ως και τον ύπνο σου το κάθαρμα που είσαι να θυμίζεις». Μια εξαιρετική οικονομία δεν αφήνει καμιά λέξη δεν πάει πέφτει κάτω χαμένη. Κυρίαρχη του υλικού της ξέρει να το τιθασεύσει και με όχημα έναν ωραίο μεταφορικό λόγο να το απογειώνει από την τυραννία της κυριολεξίας, να το μετουσιώνει σε ποίηση.

kouvata
Η Δήμητρα Κουβάτα (Βελεστίνο, 1970) σπούδασε Φιλοσοφία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Ζει στη Θεσσαλονίκη, όπου και εργάζεται ως καθηγήτρια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η πρώτη της ποιητική συλλογή Σκυλί δεμένο (εκδ. Μανδραγόρας), ήταν στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Γιάννη Βαρβέρη 2018 της Εταιρείας Συγγραφέων. Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά, ενώ μερικά μεταφράστηκαν στα Ιταλικά και Ισπανικά.

 

Το ποιητικό της σύμπαν αναπνέει, επίσης, και από τον καθαρό αέρα της παράδοσης. Η γλωσσική της σκευή εμπλουτίζεται από καταγωγικές μνήμες, τοπωνύμια, από ιδιωματισμούς και λέξεις θησαυρισμένες εκ περιουσίας. Ανάβρες, άγανα και διάσελα είναι έκτυπα στην επιφάνεια του κειμένου. «Μυρίζει κρύο αέρα κι έλατο», ακούγονται βιολιά, πετούν κοτσύφια. Στο πρώτο μου βιβλίο, με τον ομώνυμο τίτλο, είχα ονομάσει αυτή την τάση στη με­τα­πο­λε­μι­κή μας λο­γο­τε­χνί­α ως «αισθητική της ιθαγένειας». Συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και μια ο­μά­δα συγ­γρα­φέ­ων – ό­πως ο Μ. Γκα­νάς, ο Χ. Μπράβος, ο Δ. Χα­τζής, ο Μ. Μέσκος ο Χ. Μη­λιώ­νης, ο Σ. Δη­μη­τρί­ου κ. ά.  Στις σελίδες τους κυ­κλο­φο­ρεί έ­να αί­σθη­μα ζω­ής και ένα ύ­φος της τέ­χνης που α­ντα­να­κλά έ­ντο­να την α­τμόσφαι­ρα του τόπου, της ιστορίας και της παράδοσης. Τα θέματα και ο κόσμος των ποιημάτων της Κουβάτα εκτυλίσσονται και ανήκουν στο αστικό τοπίο. Υπάρχει, ωστόσο, στην ποίησή της ένας απόηχος της παράδοσης και της ελλαδικής ενδοχώρας μέσα από γλωσσικά μοτίβα που υπαινίσσονται μια βιωματική σχέση με αυτήν και αναχωνεύονται δημιουργικά, ώστε να διαφοροποιείται από την άοσμη ποίηση δωματίου.

Ωστόσο, κι αυτό είναι, νομίζω, η πιο σημαντική κατάκτηση της Δήμητρας Κουβάτα, μα και για ένα νέο ποιητή αν τα καταφέρει: Με τις δυο πρώτες συλλογές έχει οριοθετήσει μια ποιητική περιοχή, τα θέματα και τα σύμβολά της. Τους ποιητικούς τρόπους που της προσδίδουν την ποιητική της ιδιοπροσωπία, ώστε να είναι  ήδη  μια αναγνωρίσιμη φωνή. Κι αυτό προοιονίζεται μια πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη.

* Ο ΜΑΚΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ είναι πεζογράφος και κριτικός. Τελευταίο του βιβλίο, το δοκίμιο «"Μικρό και αλαζονικό έθνος" – Δοκιμές ελληνικής αυτογνωσίας» (εκδ. Επίκεντρο).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

Για την ποιητική συλλογή του Πέτρου Πολυμένη «Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» (εκδ. Περισπωμένη). Στην κεντρική εικόνα, έργο του Sage Barnes. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Η λογοτεχνική παραγωγή του Πέτρου Π...

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

Για την ποιητική συλλογή της Λίλιας Τσούβα «Εγκέφαλος ψάρι» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο του Ανρί Ματίς «Γυναίκα μπροστά από το ενυδρείο» (1921-1923).

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για το ποιητικό έργο της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Πιστή και ενάρετη νύχτα» (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός, Δήμητρα Κωτούλα, εκδ. Στερέωμα).

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Δημιουργός του έργου Πιστή και ενάρετη νύχτα είναι η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ