katharo oinopneuma kentriki

Για την ποιητική συλλογή της Δήμητρας Κουβάτα «Καθαρό οινόπνευμα» (εκδ. Μανδραγόρας). Στην κεντρική εικόνα: Πίνακας του Χρήστου Μποκόρου από την έκθεση «Τα Στοιχειώδη».

Του Μάκη Καραγιάννη

Ο τίτλος της δεύτερης συλλογής της Δήμητρας Κουβάτα, που αρύεται από τη Νεολιθική νυχτωδία στην Κροστάνδη του Νίκου Καρούζου επίσης, όπως φαίνεται και από το μότο του βιβλίου, προσδιορίζει και την προσωπική της ποιητική ηθική. Ποίηση ως φάρμακο και ξόρκι για τις ανεπούλωτες πληγές. Από το εναρκτήριο ποίημα εγκαθιδρύει συνταγματικά την περιοχή στην οποία θα κινηθεί: «να μένω εγώ αδάκρυτη αστέναχτη κι ωραία».

kouvata ex
 

Καθαρό οινόπνευμα
ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΥΒΑΤΑ
ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ 2020
Σελ. 48, τιμή εκδότη €8,50

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ποιητικού της λόγου είναι η δραματικότητα. Η ένταση, όμως, που διατρέχει το ποίημα, δεν εκβιάζεται και δεν ισοδυναμεί με τη ρητορική της δήλωση. Προκύπτει από τη σκηνοθεσία του ποιήματος. Κερδίζει την αξιοπιστία της αφήγησης από την πικρή ιστορία που παραλείπεται εκτός πεδίου των στίχων και νοηματοδοτεί με ένα κρυφό και απροσδόκητο φως το ποίημα. Από την αυτογνωσία του αφηγηματικού υποκειμένου στον δρόμο, από την αθωότητα στη σφαγή που συντελείται αθόρυβα με τα μικρά και καθημερινά.

Η δραματικότητα υποστηρίζεται από έναν χαμηλόφωνο αφηγηματικό λόγο, πρωτοπρόσωπο και πικρά στοχαστικό όταν απευθύνεται εις εαυτόν, ερωτικά εξομολογητικό σε δεύτερο πρόσωπο. Ο λόγος της, μαθητευόμενος της οδύνης, κρουστός, με έντονη εικονοποιία και την παρουσία της φύσης, διάστικτος από δεκαπεντασύλλαβους, πυκνώνει αφοριστικά στον ακροτελεύτιο στίχο.

Οι δύο ενότητες του βιβλίου, τα «Φερτά υλικά» και «Έως την πέτρα οργωμένα», ισοζυγισμένες σχεδόν ανάμεσα στον θάνατο και τον έρωτα, με μνήμες και απουσίες που καίνε. Μεταερωτικός στοχασμός που γλείφει τις εκδορές κι αναζητά πάλι το ρίγος του αναπεπταμένου πόθου, τη λυτρωτική αφή της σάρκας, και «των απελπισμένων εραστών το σκότος και το θάμπος». «Χωράφια οι πάλαι ποτέ μας εραστές / κορμιά ως την πέτρα οργωμένα»

«Χωράφια οι πάλαι ποτέ μας εραστές/ κορμιά ως την πέτρα οργωμένα»

Οι λέξεις στην ποίηση της Δήμητρας Κουβάτα δεν είναι μαλθακές, όπως συμβαίνει στη φλύαρη ποίηση. Σε πιάνουν από τον γιακά και δεν σ’ αφήνουν να φύγεις. Κάτω από τους στίχους της αιμορραγεί μια αλήθεια που σπαρταρά: «δεν θέλω ως και τον ύπνο σου το κάθαρμα που είσαι να θυμίζεις». Μια εξαιρετική οικονομία δεν αφήνει καμιά λέξη δεν πάει πέφτει κάτω χαμένη. Κυρίαρχη του υλικού της ξέρει να το τιθασεύσει και με όχημα έναν ωραίο μεταφορικό λόγο να το απογειώνει από την τυραννία της κυριολεξίας, να το μετουσιώνει σε ποίηση.

kouvata
Η Δήμητρα Κουβάτα (Βελεστίνο, 1970) σπούδασε Φιλοσοφία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Ζει στη Θεσσαλονίκη, όπου και εργάζεται ως καθηγήτρια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η πρώτη της ποιητική συλλογή Σκυλί δεμένο (εκδ. Μανδραγόρας), ήταν στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Γιάννη Βαρβέρη 2018 της Εταιρείας Συγγραφέων. Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά, ενώ μερικά μεταφράστηκαν στα Ιταλικά και Ισπανικά.

 

Το ποιητικό της σύμπαν αναπνέει, επίσης, και από τον καθαρό αέρα της παράδοσης. Η γλωσσική της σκευή εμπλουτίζεται από καταγωγικές μνήμες, τοπωνύμια, από ιδιωματισμούς και λέξεις θησαυρισμένες εκ περιουσίας. Ανάβρες, άγανα και διάσελα είναι έκτυπα στην επιφάνεια του κειμένου. «Μυρίζει κρύο αέρα κι έλατο», ακούγονται βιολιά, πετούν κοτσύφια. Στο πρώτο μου βιβλίο, με τον ομώνυμο τίτλο, είχα ονομάσει αυτή την τάση στη με­τα­πο­λε­μι­κή μας λο­γο­τε­χνί­α ως «αισθητική της ιθαγένειας». Συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και μια ο­μά­δα συγ­γρα­φέ­ων – ό­πως ο Μ. Γκα­νάς, ο Χ. Μπράβος, ο Δ. Χα­τζής, ο Μ. Μέσκος ο Χ. Μη­λιώ­νης, ο Σ. Δη­μη­τρί­ου κ. ά.  Στις σελίδες τους κυ­κλο­φο­ρεί έ­να αί­σθη­μα ζω­ής και ένα ύ­φος της τέ­χνης που α­ντα­να­κλά έ­ντο­να την α­τμόσφαι­ρα του τόπου, της ιστορίας και της παράδοσης. Τα θέματα και ο κόσμος των ποιημάτων της Κουβάτα εκτυλίσσονται και ανήκουν στο αστικό τοπίο. Υπάρχει, ωστόσο, στην ποίησή της ένας απόηχος της παράδοσης και της ελλαδικής ενδοχώρας μέσα από γλωσσικά μοτίβα που υπαινίσσονται μια βιωματική σχέση με αυτήν και αναχωνεύονται δημιουργικά, ώστε να διαφοροποιείται από την άοσμη ποίηση δωματίου.

Ωστόσο, κι αυτό είναι, νομίζω, η πιο σημαντική κατάκτηση της Δήμητρας Κουβάτα, μα και για ένα νέο ποιητή αν τα καταφέρει: Με τις δυο πρώτες συλλογές έχει οριοθετήσει μια ποιητική περιοχή, τα θέματα και τα σύμβολά της. Τους ποιητικούς τρόπους που της προσδίδουν την ποιητική της ιδιοπροσωπία, ώστε να είναι  ήδη  μια αναγνωρίσιμη φωνή. Κι αυτό προοιονίζεται μια πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη.

* Ο ΜΑΚΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ είναι πεζογράφος και κριτικός. Τελευταίο του βιβλίο, το δοκίμιο «"Μικρό και αλαζονικό έθνος" – Δοκιμές ελληνικής αυτογνωσίας» (εκδ. Επίκεντρο).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ίμερος» της Μαίρης Χάψα (κριτική) – Χαϊκού με πάθος

«Ίμερος» της Μαίρης Χάψα (κριτική) – Χαϊκού με πάθος

Για την ποιητική συλλογή της Μαίρης Χάψα «Ίμερος» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, έργο του Ζουάν Μιρό (1893-1983). 

Γράφει η Ελπίς Χοχλιούρου

Η τέχνη της ιαπωνικής ποιητικής φόρμας, του μικροσκοπικού ποιήμα...

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου «À Revoir: Theophilos», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ύψιλον. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Ο ...

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

Για την ποιητική συλλογή του Νικόλα Κουτσοδόντη «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα. 

Γράφει η Σίσσυ Δουτσίου

Μια κατάδυση στο βάθος της ανθρώπινης επιθυμίας, της αγάπης, της απώλεια...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ