smyrna107

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ιφιγένειας Θεοδώρου «Είναι μια θάλασσα» (εκδ. Ίκαρος). Kεντρική εικόνα: το λιμάνι της Σμύρνης, Στο βάθος πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού © levantineheritage.com.

Γράφει η Ελένη Παπανδρέου 

Αν ο χρόνος είναι μια σύμβαση ύπαρξης δική μας αλλά και όσων, ανθρώπων και πραγμάτων αγαπήσαμε, μοιάζει δικαιολογημένη η αγωνία ενός συγγραφέα για την τύχη των ηρώων του που έμειναν ζωντανοί αλλά και αιώνια παγωμένοι στις σελίδες ενός βιβλίου. Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Χρυσός Λιβάνι και Σμύρνη (εκδ. Ίκαρος) η συγγραφέας Ιφιγένεια Θεοδώρου έρχεται, με το νέο της βιβλίο Είναι μια θάλασσα (εκδ. Ίκαρος), να αναζητήσει στις ψυχές της Ιωάννας, της Έλσας, της Ιφιγένειας της Εφέσσου, του Μιχαήλ Αγγέλου και των άλλων ηρώων, τη χαμένη αθωότητα της Σμύρνης που αγάπησαν με την ίδια ένταση που την απαρνήθηκαν.

Το βιβλίο δεν αποτελεί μια χρονική συνέχεια του πρώτου βιβλίου με την κλασική έννοια, αλλά περισσότερο μια εσωτερική επαναζύμωση των ιστοριών μέσα από το πρίσμα του παρόντος χρόνου. Η γραμμική αντιπαράθεση ηρώων και χρόνου αναστέλλεται καθώς εκείνοι μπαινοβγαίνουν ανενόχλητοι από τη μια ιστορία στην άλλη, μέσα από σταυροδρόμια ύπαρξης και μνήμης, υφαίνοντας έναν εύθραυστο αφηγηματικό ιστό. Οι ζωές τέμνονται, το παρελθόν ζητά δικαίωση μέσα σε ένα εκκωφαντικά χαμηλόφωνο παρόν που πάλλεται από την απώλεια μιας πατρίδας προσδιορίσιμης κυρίως ψυχικά παρά γεωγραφικά. Μέσα στις ζωές των ηρώων κοιμάται η απώλεια, με καρφωμένη στο στήθος μια Σμύρνη που φλέγεται από τις αναμνήσεις ενός χρόνου για πάντα χαμένου.

ikaros theodorou einai mia thalassa

Οι πρωταγωνιστές του πρώτου βιβλίου ήταν κυρίως γυναίκες ή παιδιά - συνοδοί ή και υπηρέτες ισχυρών ανδρών που αναζήτησαν την τύχη τους στη Σμύρνη, τον τόπο όπου το εμπόριο πάντρεψε ανθρώπους αλλά και πολιτισμούς, κάνοντας τις αισθήσεις να ανθίσουν από το σμίξιμο Ανατολής και Δύσης. Λιβάνι στις ψυχές και χρυσός στα χέρια όσων ονειρεύτηκαν εκείνη την πόλη. Αντίθετα, για τα πρόσωπα του βιβλίου, η Σμύρνη είναι ο τόπος της μνήμης. Εκεί, πόνος και ελπίδα, σε υποχρεωτική συμβίωση με το αλλότριο στοιχείο, συναντούν την αθωότητα μιας απολεσθείσας παιδικότητας.

H ζωή σαν μίτος

Τριάντα χρόνια μετά, η ζωή των ηρώων γίνεται ένας μίτος, τον οποίο καλούνται οι ίδιοι να ξετυλίξουν μέσα από ένα παρόν που διεκδικεί την επανασύνδεση με την απαρνημένη μνήμη. Αποδιωγμένοι από τη δική τους Σμύρνη έχουν μετοικήσει στον αδυσώπητο ρεαλισμό της πολυσυλλεκτικής Αθήνας όπου η έννοια της μετανάστευσης χωράει διαφορετικές συμβάσεις συνύπαρξης.

Μετανάστης είναι εκείνος που αναγκάζεται να ριζώσει σε ξένα, και γι’ αυτό σκληρά χώματα, είναι εκείνος που ως ένα άλλο δοχείο ζωής, οφείλει να αδειάσει από το παλιό και το οικείο για να γεμίσει με το νέο, προκειμένου να επιβιώσει σε πλήρη απορρόφηση από μια ξένη, αλλά αναγκαία πραγματικότητα. Έτσι, στο βιβλίο θα συναντήσουμε τη μετανάστευση και την προσφυγιά στα πρόσωπα των Σύριων, των νέων που σπουδάζουν ή δουλεύουν στο εξωτερικό και φυσικά των άστεγων της Αθήνας. Επίσης θα συναντήσουμε πρόσωπα εξόριστα από την ίδια τους την οικογένεια, είτε λόγω ομοφυλοφιλίας, είτε λόγω διαζυγίου, ορίζοντας έτσι μια άλλη μορφή μετανάστευσης.

 ifigeneiatheodorou

Η Ιφιγένεια Θεοδώρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Το 1997 κυκλοφόρησε η συλλογή διηγηµάτων της Χρυσός, Λιβάνι και Σµύρνη από τις εκδόσεις Ίκαρος. Ακολούθησαν τα βιβλία Μελέκ θα πει άγγελος (Ελληνικά Γράµµατα, 2001· Εκδόσεις Πατάκη, 2015), που ήταν υποψήφιο για το βραβείο µυθιστορήµατος του περιοδικού Διαβάζω, Γλώσσα από µάρµαρο (Ελληνικά Γράµµατα, 2005· Διάπλαση, 2018), Η γεύση της ερήµου (Εκδόσεις Πατάκη, 2012), το οποίο µεταφράστηκε στα αραβικά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Sefsafa του Καΐρου, και Το λίγο που τελειώνει (Εκδόσεις Πατάκη, 2021).

Ευρύτερα, όλοι οι ήρωες του βιβλίου θεωρούνται ψυχικοί μετανάστες που παλεύουν να απαγκιστρωθούν από το παρελθόν, αποποιούμενοι τη μνήμη. Κάποιοι καταφεύγουν στην άνοια, άλλοι πουλάνε την πατρική περιουσία αρνούμενοι κάθε σύνδεση με τις ρίζες τους. Αλλά ακόμη και όταν έχουν επιλέξει μία νέα ζωή, απομένουν πάντα μετέωροι ανάμεσα σε δύο πατρίδες που στέκονται απέναντί τους σε μια μάχη επιβίωσης μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Η μνήμη πάντα επιστρέφει, διεκδικώντας μια άλλη συνέχεια. Θα τη συναντήσουμε στα φαγητά της Πολίτισσας, στα βιβλία της Συμπέλ, στις φωτογραφίες του Φοίβου, στην ακουαρέλα του Μιχαήλ Άγγελου. Πιο δυνατή από ποτέ, επιστρέφει για να επιβεβαιώσει την ύπαρξη των ηρώων μέσα σε ένα νέο πλαίσιο αποδοχής που τους επιτρέπει να συνδεθούν με εκείνο τον αλλοτινό εαυτό.

Τα παλιά σπίτια της Σμύρνης, ισχυρές αλληγορικές παρουσίες της ζωής εκεί, αφήνουν τους ιδιοκτήτες εσώκλειστους σε μια ψυχική κατάσταση διχασμού.

Τα παλιά σπίτια της Σμύρνης, ισχυρές αλληγορικές παρουσίες της ζωής εκεί, αφήνουν τους ιδιοκτήτες εσώκλειστους σε μια ψυχική κατάσταση διχασμού. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως το προξενείο, με μια εσωτερική απλωσιά κρυμμένη πίσω από τα κάγκελα που το περιτριγυρίζουν, μοιάζει με φυλακή, όπου εκεί κατοικεί η Ελλάδα. Σπίτια και αντικείμενα μεταμορφώνονται σε λεπτούς αντικατοπτρισμούς του εύθραυστού ψυχισμού των κατοίκων τους. Έτσι, η Έλσα στη φαντασία της ντύνει με λουλακί χρώμα τον άσπρο τοίχο του τυφλού μουσικού, τοποθετώντας έναν καθρέφτη κι ένα κόκκινο στρωσίδι, στοιχεία που την ακολουθούν από το σπίτι της Σμύρνης. Έχει ανάγκη τον καθρέφτη για να συνομιλεί με τον εαυτό της και τα χρώματα για να μεταμορφώνει και να αναβαπτίζει, με το προσωπικό της συναίσθημα, την άγευστη πραγματικότητα.

Μια ανύπαρκτη θάλασσα 

Μια ανύπαρκτη θάλασσα εμφανίζεται μέσα στο λουλακί χρώμα, αλλά εκείνη μένει πάντα διψασμένη καθώς το φαντασιακό θρυμματίζεται στα πόδια της. Τα πρόσωπα του βιβλίου ψάχνουν ένα μέρος να στεγάσουν τη ζωή που άφησαν πίσω τους. Για την Πολίτισσα είναι ένα εστιατόριο, για την Ιφιγένεια ένα θέατρο, για τη Συμπέλ μια βαλίτσα. Στην πραγματικότητα στεγάζουν το παρελθόν, μόνο στο βαθμό που καταφέρνουν να επουλώσουν τα τραύματά τους μέσα στο νέο παρόν. Τα φαντάσματα πρέπει να βγουν από τα μπαούλα της μνήμης και να εξιλεωθούν οι χαμένες προσδοκίες.

Η γλώσσα είναι μνήμη, είναι ρίζες, είναι τα παραμύθια, τα τραγούδια και η ιστορία, που επιβιώνει κρυμμένη πίσω από τις πολυκατοικίες στην προκυμαίας της Σμύρνης. Η εξορία της τούρκικης γλώσσας από το σπίτι και τη ζωή της Συμπέλ είναι ένας άλλος ξεριζωμός. Κλαίει «γοερά όχι μόνο για τη μάνα της που πέθανε ξαφνικά, αλλά και για τη γλώσσα της που την είχε θάψει καιρό πριν. Από έρωτα.» Πώς να επιζήσει η μνήμη χωρίς λέξεις και τα τραγούδια χωρίς ιστορίες; «Η γλώσσα είναι πατρίδα. Το χρώμα της θάλασσας είναι το ίδιο, μπλε του ουρανού, βαθύ σκούρο ή γαλαζοπράσινο, το σάλιο γεμίζει ίδια το στόμα στη μυρωδιά της τσιγαρισμένης μελιτζάνας, οι μελωδίες ακούγονται απαράλλαχτες από τη μια στεριά στην άλλη. Τι να σου κάνει όμως ένα τραγούδι ορφανό, λειψό από νόημα; Η μουσική σκοντάφτει χωρίς στίχο.»

Η εικόνα της θάλασσας διατρέχει όλες τις ιστορίες. Η θάλασσα είναι η μνήμη που ενώνει αλλά και χωρίζει. Είναι ένα όριο, ένα σύνορο, είναι το νερό που καθώς ταξιδεύει ορίζει δρόμο φυγής αλλά και επιστροφή.

Στα παραπονεμένα τραγούδια της Ευτυχίας συναντάμε τον ξεριζωμό της από τη Χίο, στο χειρόγραφο μουσικό έργο του Ν.Φ. τη μυστική του συνάντηση με την Ιφιγένεια της Εφέσσου, στη «Θάλασσα πλατιά» του τυφλού μουσικού την εσωτερικότητα του υγρού στοιχείου που πλημμυρίζει την καρδιά της ‘Ελσας αλλά και τους τοίχους του δωματίου.

Η εικόνα της θάλασσας διατρέχει όλες τις ιστορίες. Η θάλασσα είναι η μνήμη που ενώνει αλλά και χωρίζει. Είναι ένα όριο, ένα σύνορο, είναι το νερό που καθώς ταξιδεύει ορίζει δρόμο φυγής αλλά και επιστροφή. Τα πρόσωπα των ιστοριών ξεκινώντας από τη Χίο, τη Μασσαλία, την Κωνσταντινούπολη, τη Μυτιλήνη καταλήγουν στη Σμύρνη κι από εκεί στην Αθήνα, αρμενίζοντας την ίδια θάλασσα, το ίδιο συναίσθημα, τις ίδιες ελπίδες. Τα μάτια των ανθρώπων στραμμένα πάντα προς εκείνη, γεμίζουν τα σπίτια με κάδρα γεμάτα από καράβια που καλούν τα παιδιά να γίνουν καπετάνιοι. Οι γονείς ορίζοντας τους υδάτινους δρόμους της φυγής, συντρίβουν το όνειρο, αρνούμενοι το δικαίωμα στη διαφορετικότητα.

Ψυχικά ελλείμματα 

Ταυτόχρονα, η θάλασσα είναι το βαθύ συναίσθημα που μεταμορφώνεται, φορώντας κατάσαρκα τα ψυχικά ελλείμματα των πρωταγωνιστών. Από παιχνιδιάρα και σαγηνευτική αλλάζει σε σκοτεινό υδάτινο όγκο, φορέα πόνου και θανάτου. Η πρώτη είναι η θάλασσα της χαμένης παιδικότητας και η δεύτερη η θάλασσα του ξεριζωμού, των νεκρών της Σμύρνης και των Σύριων μεταναστών. ‘

Ετσι, όταν ο Φοίβος επιστρέφει στη Σμύρνη διαπιστώνει πως η θάλασσα «με τα χίλια πρόσωπα, τα τσαλίμια και τα χάδια της» που άπλωνε τα χέρια για να την αγγίξει και ολημερίς μετρούσε «τα καράβια, μικρά και μεγάλα, στο κάδρο των παραθύρων» τώρα ανακατεμένη με τα καυσαέρια και τη δυσοσμία του καθημερινού μόχθου έχει γίνει απόμακρη. «Να χρειαστεί να τρέξω για να τη φτάσω. Να μένει μακριά απ’ τα μπαλκόνια και τους ονειροπόλους» μονολογεί, υπονοώντας πραγματικά την έλλειψη εγγύτητας από τον παιδικό του εαυτό.

Μικρές ψηφίδες μοναξιάς, θλίψης, απομόνωσης, εγκατάλειψης και ρατσισμού συνθέτουν το βαρύ πρόσωπο της Αθήνας.

Μικρές ψηφίδες μοναξιάς, θλίψης, απομόνωσης, εγκατάλειψης και ρατσισμού συνθέτουν το βαρύ πρόσωπο της Αθήνας. Πάνω του φύονται στιγμές αγάπης, ομορφιάς, συνειδητοποίησης, ανιδιοτέλειας, σεβασμού της διαφορετικότητας.

Αυτές είναι το αντίδοτο απέναντι σε ένα συλλογικό τραύμα αποχωρισμού. Για λίγο τέμνονται. Γίνονται ένας μοναχικός δρόμος που ξαποσταίνει πάνω σε ένα χαμένο μουσικό κομμάτι, ένα καλομαγειρεμένο πιάτο φαγητό, μια βαλίτσα γεμάτη βιβλία, ένας μπλε πίνακας προσμένοντας την πολυπόθητη επιστροφή σ’ εκείνη τη θάλασσα των ονείρων.

 Η ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ είναι ποιήτρια και φωτογράφος. 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ