Της Μαριλένας Σαϊραντάρη
Μπαίνοντας στο Πανεπιστήμιο, έχεις συναισθήματα απροσδιόριστα και συγκεχυμένα, οι προσδοκίες όμως είναι μεγάλες. Το βέβαιο είναι ότι άλλα περιμένεις κι άλλα βρίσκεις. Κι αν αυτό δεν συμβαίνει πάντα, σίγουρα άλλα περιμένεις να συμβούν κι άλλα συμβαίνουν τελικά.
Πράγματι, στον πανεπιστημιακό “παράδεισο” συναντάς όλων των ειδών τους καρπούς του κήπου της Εδέμ. Ξεκινώντας από τις φοιτητικές παρατάξεις, διαπιστώνεις ότι προσεγγίζουν με διαφορετικό τρόπο τους υποψηφίους οπαδούς τους, ανάλογα με τον πολιτικό χώρο από τον οποίο προέρχονται: οι συντηρητικές υπόσχονται “άρτον και θεάματα”, με άλλα λόγια καφέδες και πάρτυ, βοήθεια (πολύτιμη εν όψει του τρόπου με τον οποίο διεξάγονται τα μαθήματα, αλλά γι' αυτό λεπτομέρειες παρακάτω) στις εξετάσεις με θέματα, σημειώσεις, πληροφορίες για μαθήματα, καθηγητές και πάει λέγοντας. Οι επαναστατικές, από την άλλη πλευρά, ακολουθούν άλλη τακτική που, γενικά, θεωρείται από τους περισσότερους μη κομματικοποιημένους φοιτητές πιο έντιμη. Τουτέστιν, με το καλημέρα σας αρχίζουν οι μακροσκελείς μονόλογοι για τις προσπάθειες, τους αγώνες, τις πολύωρες διαμαρτυρίες στον Πρύτανη, Κύριος οίδε για ποιους λόγους και, πρωτίστως, για την ύψιστη σημασία των καταλήψεων.
Το γεγονός, βέβαια, ότι το πανεπιστήμιο θεωρείται χώρος ελεύθερης διακίνησης ιδεών, δεν σημαίνει ότι ισχύει και στην πράξη. Για την ακρίβεια, με τις καταλήψεις, καταργείται η ελεύθερη διακίνηση προσώπων που προαπαιτείται για να διακινηθούν ελεύθερα οι ιδέες...Έτσι λοιπόν εξηγείται το πώς μπαίνοντας στο Πανεπιστήμιο αντικρίζεις μια αφίσα που υπόσχεται free drinks all night πλάι σε μια που ευθαρσώς διακηρύσσει “δεν χαρίζουμε σε κανέναν τίποτα”. Σημειώνεται, πάντως, προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης ότι το συγκεκριμένο κείμενο δεν έχει σε καμιά περίπτωση την πρόθεση να θίξει πρόσωπα, τα περισσότερα από τα οποία και συμπαθέστατα είναι και πολύ ευγενικά.
Αλλά αν όλα τα παραπάνω αφορούν στους πολιτικοποιημένους, τι θα μπορούσε να πει κανείς για τους μη πολιτοκοποιημένους φοιτητές; Εδώ τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. Η συνταγή είναι γνωστή από παλιά: φραπέ, τάβλι και πάνω απ' όλα “να περνάμε καλά”. Η στάση αυτή αντανακλά, άλλωστε, τη νοοτροπία που απαντάται συχνότατα στους φοιτητές: αρκετά παιδιάστικη και επιφανειακή που ταιριάζει μάλλον σε εφήβους γυμνασίου παρά σε ακαδημαϊκούς, υποτίθεται, πολίτες. Για του λόγου το αληθές, τις προάλλες ομάδα φοιτητών και, μάλιστα, μη πρωτοετών δήλωνε την απέχθειά της για μια καθηγήτρια χαρακτηρίζοντας την ως “κακιά γριά που ξέχασε να την πάρει ο χάρος”...
Και για τους υπόλοιπους όμως που η συμπεριφορά τους δεν είναι τόσο θλιβερά παιδαριώδης, τα πράγματα δεν είναι ιδιαίτερα ρόδινα. Πολλοί από εμάς, ανάμεσά τους συγκαταλέγω και τον εαυτό μου, δεν ξέρουμε καν ούτε πώς, ούτε γιατί βρεθήκαμε εδώ. Ήδη από τον πρώτο μήνα, αρχίζει να μας ενδιαφέρει το πώς θα βγούμε. Στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα; Όχι βέβαια, αφού για να βρεθούμε εκεί θα χρειαστεί να περάσουν πολλά χρόνια (κι όχι μόνο τα τέσσερα ή πέντε που απαιτούνται για το πτυχίο). Στο εξωτερικό; Μέχρι να τελειώσουμε εμείς θα έχουν φρακάρει οι θέσεις κι εκεί. Ε, με τέτοια συλλογιστική, δεν πλέουμε σε πελάγη αισιοδοξίας.
Στο θέμα των διδασκόντων χωράει πολύ μεγάλη συζήτηση. Στοιχηματίζω ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην οποία μπορείς να συναντήσεις σε τόσο μεγάλο βαθμό τα δύο άκρα. Από τη μια μεριά λέκτορες που αποδεικνύονται εξαιρετικά ταλαντούχοι στη μετάδοση της γνώσης τιμώντας, έτσι, τον εαυτό τους και τη θέση τους. Από την άλλη, καθηγητές που αν και διαθέτουν λαμπρούς τίτλους και πτυχία, μας δίνουν την εντύπωση ότι το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσαν να κάνουν στο πανεπιστήμιο θα ήταν να πουλούν καφέ και σάντουιτς στο κυλικείο... Οι τελευταίοι, τουλάχιστον, θα έπρεπε, που και που, να φιλοτιμούνται και να βγάζουν καμιά ανακοίνωση για τις αναβολές των μαθημάτων τους αντί να μας στήνουν με τις ώρες σε άδειες αίθουσες κι αμφιθέατρα - αν κι εδώ που τα λέμε, τις περισσότερες φορές, είτε παρευρίσκονται στην αίθουσα διδασκαλίας είτε όχι, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: το απόλυτο χάος. Υπάρχουν βέβαια και οι “διανοούμενοι”, καλών προθέσεων, φιλότιμοι αλλά παντελώς ανίκανοι να μοιράσουν μια χούφτα άχυρο σε δυο γαϊδάρους: δηλαδή τους ρωτάς τι ώρα είναι κι εκείνοι αρχίζουν να σου εξηγούν πώς φτιάχτηκε το ρολόι - στο τέλος ούτε τον τρόπο κατασκευής του ρολογιού κατανοείς ούτε τι ώρα είναι μαθαίνεις. Κι αν η ασυνεννοησία περιορίζεται στον χώρο της παράδοσης, πάει καλά. Μαρτυρίες παλαιότερων φοιτητών μας τρομοκρατούν βεβαιώνοντας μας ότι άλλα διδάσκουν κι άλλα ζητούν τελικά στις εξετάσεις.
Μια τελευταία παρατήρηση που αφορά στο styling της αδελφότητας. Προσωπικά, με αφήνει παγερά αδιάφορη το πώς επιλέγουν να ντύνονται τα μέλη της. Θεωρώ, ωστόσο απαράδεκτο το να καταφτάνουν ντυμένα γαμπροί, τις περισσότερες φορές αργοπορημένα, όταν θυμούνται να έρθουν στον γάμο, και κομπάζοντας για τις σπουδαίες ενασχολήσεις τους, λες και το να διδάσκεις δεν θα έπρεπε να θεωρείται σπουδαία ενασχόληση. Α, και συχνά συνοδευόμενοι από το κολατσιό και τον καφέ τους- ή ακόμη και τον σκύλο τους. Ω, ναι, το είδα κι αυτό την πρώτη μέρα που πέρασα το κατώφλι του ένδοξου Πανεπιστημίου. Ένας κυριούλης ανέβαινε αμέριμνος την κεντρική σκάλα συνοδευόμενος από ένα μπουλντόγκ. Ρώτησα έκπληκτη μια καθαρίστρια αν επιτρέπεται αυτό (σ.σ. να βόσκουν σκυλιά μέσα στο Πανεπιστήμιο) κι εκείνη μου απάντησε: "Τι να κάνουμε κοπέλα μου, αφού είναι καθηγητής" (σ.σ. ο κυριούλης, όχι ο σκύλος).
Αυτά τα ολίγα αρνητικά. Γιατί θα πρέπει να παραδεχτώ ότι υπάρχουν και διδάσκοντες που σεβόμενοι κι εμάς και τον εαυτό τους έρχονται στην ώρα τους, προσηνείς και διαβασμένοι. Κι αν ορισμένοι από αυτούς δεν τιμούν ούτε τους εαυτούς τους, ούτε τους φοιτητές τους με τη στάση τους, τι να σκεφτεί κανείς για το διοικητικό προσωπικό... Γραμματείς και φαρισαίοι, υποκρίτριες που γλείφουν καθηγητές και προϊσταμένους και φέρονται σαν σε σκουπίδια σε φοιτητές που αδυνατούν να εξασφαλίσουν πολιτισμένη και υπεύθυνη συμπεριφορά εκ μέρους του διοικητικού προσωπικού. Το οποίο όταν έχει ανοιχτά τα γραφεία του τσιροκοπάει κι όταν του καπνίσει τα κλείνει χωρίς καμιά προειδοποίηση. "Ώρες λειτουργίας 11:00-14:00" γράφει η ταμπέλα έξω από την πόρτα του γραφείου διασύνδεσης, αλλά όταν πας να ζητήσεις πληροφορίες στις δωδεκάμισι δεν υπάρχει ψυχή. Το χειρότερο δεν είναι ότι τίποτα δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε - το χειρότερο είναι ότι όταν διηγείσαι τα παθήματά σου σε παλαιότερους, κουνούν το κεφάλι με συγκατάβαση, σε χτυπούν φιλικά στην πλάτη και σου λένε "καλώς ήρθες στο club - αυτό είναι το ελληνικό Πανεπιστήμιο, και πάλι καλά να λες που μπήκες..."
Κάνω μια βόλτα σκεφτική στους διαδρόμους. Βρομιά και εγκατάλειψη παντού, κτίρια που κάποτε χτίστηκαν με τις καλύτερες προϋποθέσεις σήμερα χάσκουν θλιβερά και πασαλειμμένα με συνθήματα κομματικά και άλλα, εφόσον ο κάθε πικραμένος παίρνει μια μπογιά και γράφει τον πόνο του στον τοίχο. Αναλογίζομαι καμιά φορά τα ωραία, μεγάλα Πανεπιστήμια του εξωτερικού που χαζεύει κανείς σε ταινίες και ντοκιμαντέρ και με πιάνει ένα παράπονο, άσ' τα, λέω μέσα μου, καλύτερα να σταματήσω εδώ, λίγο ακόμη και κάποιοι μπορεί να με κατηγορήσουν για μαύρη αντίδραση.