alt

Του Γιάννη Λειβαδά

Εκτός των όσων παρουσίασα σε δοκίμια προηγούμενων ετών, σχετικά με την ασυμφωνία μεταξύ του δημιουργημένου και του γραμμένου ποιήματος, ας συμπληρώσω πως οι «κρεμασμένες ρέγκες» και «ο άγγελος του ηλιακού ρολογιού», του Λε Σεκ, βρίσκονται μπροστά μας, όχι πίσω μας. Κι αυτό δίχως να στόχευε ο Λε Σεκ στην πρωτοποριακότητα της παρατήρησης και της κριτικής μας.

Ένα ποίημα που γράφεται ως καινοτόμο, ως πρωτοποριακό, δεν είναι παραπάνω σημαντικό από το νυχτερινό κλάμα ενός βρέφους που απαιτεί φροντίδα.

Κατ’ αντεστραμμένη αντιστοιχία λοιπόν, ένα ποίημα που γράφεται ως καινοτόμο, ως πρωτοποριακό, δεν είναι παραπάνω σημαντικό από το νυχτερινό κλάμα ενός βρέφους που απαιτεί φροντίδα. Το δημιουργημένο ποίημα, εάν είναι πρωτοποριακό, είναι πράγματι, διότι δημιουργήθηκε ως ποίημα σε φάση και κατάσταση όχι ανέγκαιρη. Δεν δημιουργήθηκε για να αποδείξει την εγκαιρότητά  του – αυτό θα συνέβαινε εάν ήταν γραμμένο και όχι δημιουργημένο.

Αυτή η αδιάτακτη, ανοργάνωτη οικονομία, μέσα στην οποία οργιάζει η ποιητική τέχνη, είναι η απροσκόλλητη κενοτική εμπειρία της ποίησης∙ η οποία εκφύει λίγες δεκάδες δημιουργών ανά εκατονταετία στη ροή της υφηλίου. Οι υπόλοιπες των περιπτώσεων αποτελούν επιτυχημένα ή αποτυχημένα προσωπικά «απελευθερωτικά κινήματα»  τα οποία εδράζουν στην αυτοκατάφασή τους.        

Ας στοχαστεί κανείς: ευφυολογήματα δεν αποτελούν μόνο οι συνθηματικές φράσεις και οι παλικαρισμοί, μα και μεγάλο μέρος των συμβολισμών και των μεταφορικών σχημάτων, τα οποία προκαλούν επαναληπτικά μία κατάσταση εμμονής στη νοηματική όσο και στην εκφραστική αφήγηση. Ξεσπάσματα, των οποίων οι κεραίες σμίγουν με τον ρόλο του κειμένου, καμπυλώνοντας ταχύτατα προς το επίτευγμά του, δίχως να εξακοντίζονται σε άγνωστα, ενδιαφέροντα διαστήματα όπου τα γνώριμα αισθητικά περιβάλλοντα (οι πόθοι των καταργήσεων) δεν έχουν τύχη.        

Η αρμονία με το αίσθημα ολοκλήρωσης ενός κειμένου είναι κάθε φορά, με κάθε ολοκλήρωση, απόρροια μιας απαίτησης ενθουσιασμού στη βάση κάποιας διακύβευσης, η οποία είναι σαφής και αντανακλαστική σε σχέση με τον γράφοντα, διότι η διακύβευση διαπερνά τις ασπαστές, κοινωνικές, φωτεινές πλευρές, και όχι τις άλλες. Στις άλλες, η διακύβευση θα έπαυε, δεν θα είχε νόημα και λόγο ύπαρξης, εφόσον αυτές επινοούνται και εκτυλίσσονται μέσω του απόλυτου κινδύνου δημιουργίας νέου νοήματος – δεν καταχωρίζουν, ούτε καταγράφουν τον εαυτό τους.  

Πειραματικό λοιπόν, μπορεί να χαρακτηριστεί ένα κείμενο στο οποίο ο δημιουργός του συνθέτει φαινόμενα Λόγου όπου οι δοκιμές και οι απόπειρες συνιστούν την αιτία και τον λόγο ύπαρξης του κειμένου –  όχι το πυροτέχνημα της «πειραματικότητάς» του. 

Πειραματικό λοιπόν, μπορεί να χαρακτηριστεί ένα κείμενο στο οποίο ο δημιουργός του συνθέτει φαινόμενα Λόγου όπου οι δοκιμές και οι απόπειρες συνιστούν την αιτία και τον λόγο ύπαρξης του κειμένου –  όχι το πυροτέχνημα της «πειραματικότητάς» του.

Το ζήτημα των συνδυασμών ή, αναλόγως, του κλύδωνα, των ποιητικών πειραματισμών και των συναισθηματικών/κοινωνικών ισχυρισμών, συναντάται στο φαντασιακό των επικοινωνιακών αναγκών. Τέτοιοι «πειραματισμοί» είναι διακριτές ενδείξεις κάποιας απόγνωσης η οποία κατοικεί στα παραμελημένα διλήμματα εκείνου που προσέγγισε την ποίηση για να «πειραματιστεί» με την αδιαδραμάτιστη αμφισβήτησή του.

Η ασημαντολογία, η υφολογική τακτικότητα, η εξιδανίκευση των προεικασμένων, δεν είναι πρόχειρα επενδυμένες∙ φέρουν μόνο προσφυή διακριτικά. Θεωρητικολογία και βάσανα μαρτυρικών ψυχών που παίζουν μπιλιάρδο με τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Ένας καθημερινός εορτασμός θεμιτής ωραιοποίησης, θεμιτής απελπισίας. Μονοπρόσωπες ή πολυπρόσωπες κυβερνήσεις ποιητικού οίστρου, οι οποίες καταπονούνται βαρύτατα κατά την εμβάθυνση σε υπαρξιακό στοχασμό. Κυβερνούν όλες.

Εάν η καταγραφή του υπαρξιακού στοχασμού πάνω στο χαρτί είναι ποίηση, τότε οι προσθαφαιρέσεις του μπακάλη πάνω σε κάποιο απόκομμα είναι Ομηρικές.

Όταν το κάρπωμα θεωρείται εύρημα, τα όρια της γραφής  συγγενεύουν με την ανταποκρισιμότητα.

Ό,τι σημείωσα εδώ πέρα, σημειώθηκε καπνίζοντας μόλις τέσσερα τσιγάρα. Η ποιητική λειτουργία υπερβαίνει το ποιητικό ολοκλήρωμα, υπερσκελίζει το ποιητικό κριτήριο, καθώς και την ανάγκη για ποιητική γραφή. Το αρχείο της ποίησης, διευρυνόμενο από επινοήσεις που εκσυγχρονίζουν το παρελθόν και εμφυσώνται στο μέλλον, εκφορείται δια δαιμόνων. 

* Στην κεντρική εικόνα δύο φωτογραφίες του Henri Le Secq (18 August 1818 – 26 December 1882).

* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΙΒΑΔΑΣ είναι ποιητής.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

Το βράδυ της Δευτέρας 11 Μαρτίου, δύο χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Το Ποντίκι» (1979-2005), Κώστα Παπαϊωάννου (1938-2022), διοργανώθηκε στην Ένωση Συντακτών τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του. Βασικοί ομιλητές ήταν οι (από αριστερά στη φωτογραφία) Μιχάλης Ιγνατίου, Αλέξης Παπαχελάς...

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η ικανότητα της Αισθητικής είναι να αποδιώχνει το κακό και μέσω της εμπειρίας του ωραίου να οδηγεί τους ανθρώπους σε αυτοαποκαλύψεις, σε γνωστικές περιπέτειες, αλλά και σε ιατρικές θεραπείες. Κεντρική εικόνα: O Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου ©Wikipedia. 

Γράφει ο Δημο...

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ