alt

Για το μανιφέστο του Εμανουέλ Μακρόν «Επανάσταση - Ο αγώνας μας για τη Γαλλία» (μτφρ. Γιώργος Παπαδόπουλος, εκδ. Ψυχογιός)

Του Σωτήρη Βανδώρου

Να πω την αμαρτία μου, ελάχιστα βιβλία πολιτικών έχω διαβάσει. Πείτε με προκατειλημμένο, αλλά έχω την εντύπωση πως στη μεγάλη τους πλειονότητα είναι αφόρητα πληκτικά. Είτε ο ίδιος ο πολιτικός είναι όντως ο συγγραφέας είτε κάποιος ghost writer, τείνουν να αναμασούν κοινοτοπίες, ενίοτε βαρύγδουπα, χωρίς να υπάρχει κάτι που να δικαιολογεί στ’ αλήθεια την έκδοσή τους, πέραν από ακόμη μια αφορμή δημοσιότητας ή την επιδίωξη να φιλοτεχνηθεί ένα προφίλ διανοούμενου ή έστω «σκεπτόμενου» πολιτικού.

Δεν μπορώ να πω ότι έπεσα ξερός διαβάζοντας το βιβλίο του Εμανουέλ [γιατί όχι Εμανυέλ;] Μακρόν, σίγουρα όμως δεν είναι του συρμού. Αν αφήσουμε στην άκρη τον άστοχο και ίσως εντυπωσιοθηρικό τίτλο του –Επανάσταση– υπάρχει κάτι το ουσιαστικό εδώ, κάτι που δεν εξατμίστηκε με το πέρασμα της συγκυρίας για την οποία γράφτηκε (δηλαδή εν όψει των Γαλλικών προεδρικών εκλογών του περασμένου Μαΐου).

Αυτό που γίνεται φανερό από τις πρώτες σελίδες οι οποίες αφιερώνονται σε μια συνοπτική αυτοβιογραφία του, είναι ότι ο, πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, πλέον μας συστήνεται ως ένας άνθρωπος που έχει πολλαπλά, διαφοροποιημένα βιώματα τα οποία, όλα τους συνέβαλαν στη συγκρότησή του ως προσωπικότητα.

Αυτό που γίνεται φανερό από τις πρώτες σελίδες οι οποίες αφιερώνονται σε μια συνοπτική αυτοβιογραφία του, είναι ότι ο πρόεδρος, πλέον, της Γαλλικής Δημοκρατίας μας συστήνεται ως ένας άνθρωπος που έχει πολλαπλά, διαφοροποιημένα βιώματα τα οποία όλα τους συνέβαλαν στη συγκρότησή του ως προσωπικότητα· προσωπικότητα πολύπλοκη και στοχαστική η οποία διαθέτει σημαντική εμπειρία, γνώση, και, ίσως το πιο σημαντικό, ενσυναίσθηση. Μεγάλωσε στην επαρχία, αλλά κατόπιν σπούδασε κι εργάστηκε στο Παρίσι. Στο οικογενειακό του δέντρο είναι εγγεγραμμένη η ταπεινή καταγωγή, αλλά και η άνοδος στην κοινωνική κλίμακα. Διαμορφωτική ήταν η επίδραση της γιαγιάς του για την αγάπη του για τη λογοτεχνία και τα βιβλία, ενώ θήτευσε κατά ουσιαστικό τρόπο δίπλα στον σημαντικό φιλόσοφο Πωλ Ρικέρ. Όμως εργάστηκε στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα σε τελείως διαφορετικά αντικείμενα. Προτίμησε τη vita activa, αλλά γνωρίζει και τιμά τη vita contemplativa.

Ας συγκρίνουμε αυτό το προφίλ με αυτό που διακινούσε (και διακινεί) τμήμα του ελληνικού Τύπου, περνώντας και στην πολιτική: Μακρόν, ο άνθρωπος των τραπεζιτών και των ελίτ, ο ψυχρός τεχνοκράτης· αυτός που θολώνει τις πολιτικές γραμμές με το, δήθεν ριζοσπαστικό, αλλά στην πραγματικότητα «ακραίο» Κέντρο του. Αποκορύφωμα, δε, ήταν το «τι Μακρόν, τι Λεπέν;» στο πλαίσιο μιας αντίληψης που θεωρεί το νεοφιλελευθερισμό πάνω-κάτω ως τη σημερινή μορφή του ολοκληρωτισμού, επομένως μικροδιαφορές έχουν μόνο ο «νεοφιλελεύθερος» Μακρόν με τη «φασίστρια» Λεπέν. Σε ανάλογο πνεύμα, γνωστός μού έλεγε πόσο πολύ τρομάζει με αυτή τη μεταδημοκρατική ή/και μεταπολιτική διάσταση που εκφράζει ο Γάλλος πολιτικός, δηλαδή την άρνηση της σημασίας της ιδεολογίας και της διάκρισης Αριστεράς-Δεξιάς.

Ο γνωστός μου ίσως να δεχόταν, διαβάζοντας το βιβλίο, ότι δεν μπορούσε να σφάλλει περισσότερο, εάν τουλάχιστον το θέμα μας είναι η αναγνώριση αυτής της διάκρισης και της σημασίας της στην πολιτική. Θέλω να πω, ο Μακρόν δεν γράφει ότι αυτή η διάκριση είναι παρωχημένη κι ακατάλληλη για τη σύγχρονη συγκυρία (μολονότι σαφώς θεωρεί ότι επιμέρους αριστερές και δεξιές θέσεις είναι πράγματι σήμερα ξεπερασμένες ή έστω μη λειτουργικές). Δεν είναι ένας άλλος Τόνι Μπλερ και δεν μιλά αποϊδεολογικοποιημένα κι απολίτικα. Κάνει κάτι πιο ενδιαφέρον – τουλάχιστον έτσι το διάβασα: βάζει Αριστερά και Δεξιά σε κριτική αντιπαράθεση. Λέει, ας πούμε, προς τη Δεξιά (υιοθετώντας μια αριστερή τοποθέτηση): οι μονομερείς πολιτικές λιτότητας όσο κι αν καταπολεμούν χρέη κι ελλείμματα δεν θεραπεύουν ανισότητες και αδικίες που έχουν θεριέψει τελευταία και τις οποίες οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε. Λέει, όμως εξίσου, προς την Αριστερά: η χωρίς καμία αλλαγή και μεταρρύθμιση υπεράσπιση των κοινωνικών κεκτημένων είναι ατελέσφορη· εν τέλει, ούτε αυτά τα κεκτημένα μπορεί πλέον να διασφαλίσει. Οδηγείται, κατ’ αυτόν τον τρόπο σε μια συνθετική προσέγγιση η οποία έχει επίγνωση της παραδοσιακής επιχειρηματολογίας κάθε πλευράς, αλλά και των ορίων τους στη σημερινή συνθήκη. Υπ’ αυτή την έννοια –κι αυτό δίνει το στίγμα σε όλο το βιβλίο-μανιφέστο– το σκεπτικό του εκβάλλει στο πολιτικό Κέντρο, χωρίς αυτό να έχει προκύψει μέσω ενός «στρογγυλεμένου» λόγου, αλλά μέσω διατήρησης μιας εσωτερικής σε αυτό έντασης. Ασφαλώς, με μια τέτοια προσέγγιση δεν οδηγείται σε καμία επανάσταση (όπως υπόσχεται ο τίτλος του βιβλίου) ούτε καν σε κάποιο πολιτικό όραμα. Εφαρμόζει μια πιο πραγματιστική λογική, ένα problem-solving με βάση τον προσανατολισμό του στα αποτελέσματα – τι δουλεύει; Επομένως, δεν σκάει για καμιά ιδεολογική καθαρότητα, αλλά –επιμένω– πότε ρητά πότε άρρητα, συνομιλεί κι αξιοποιεί επιλεκτικά τα μεγάλα ιδεολογικά ρεύματα, κυρίως το φιλελεύθερο και το σοσιαλιστικό. Προσωπικά, λοιπόν, ενώ θεωρώ ότι εξακολουθεί η διάκριση Αριστεράς-Δεξιάς να έχει νόημα, δεν βρίσκω πρόβλημα στον τρόπο που την αξιοποιεί ο Μακρόν, ακριβώς διότι την αξιοποιεί και την επικαλείται (όλα αυτά, ασχέτως από την ιδεολογική μου τοποθέτηση). Αν κάτι με ανησύχησε από το «φαινόμενο» Μακρόν είναι η ευκολία με την οποία σάρωσε στις εκλογές τα μεγάλα κόμματα.

macron1Κατά τα άλλα, δεν θα ήθελα εδώ να κάνω μια αναφορά σε επιμέρους πολιτικές θεματικές, παρά μόνον στην έμφαση με την οποία δείχνει προσήλωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διατρανώνοντας ταυτόχρονα την πεποίθησή του ότι η Γαλλία μπορεί να είναι ισχυρή, ευημερούσα και ασφαλής μόνον υπό την προϋπόθεση ότι θα δεσμευθεί στην ευρωπαϊκή υπόθεση ακόμη πιο εντατικά. Βεβαίως, όπως κι αυτό έτσι κι όλα τ’ άλλα θα κριθούν στην πράξη. Πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την ανάληψη της Προεδρίας εκ μέρους του είναι μάλλον νωρίς για μια ασφαλή αποτίμηση. Ωστόσο, τα δείγματα γραφής π.χ. στις εργασιακές σχέσεις και στη μεταναστευτική πολιτική είναι ότι κλίνει προς τα δεξιά (αν και φαντάζομαι ο ίδιος θα έλεγε «προς τα δεξιά, σύμφωνα με την παραδοσιακή αντίληψη»).

Μια τελευταία παρατήρηση. Παρά το γεγονός ότι Γαλλία και Ελλάδα είναι τόσο ανόμοιες σε μεγέθη και πολιτική ιστορία, η ισχυρή παράδοση κρατισμού (ενός κράτους-ραντιέρη που μοιράζει προσόδους κατά ανόμοιο τρόπο σε επαγγελματικές ομάδες) δημιουργεί τέτοιες αναλογίες ώστε ο αναγνώστης μπορεί προς στιγμήν να ξεχαστεί και να νομίσει ότι ο συγγραφέας αναφέρεται στη δική μας περίπτωση. Ας πούμε: «Εδώ και δεκαετίες, η πολιτική τάξη δεν κατόρθωσε να επινοήσει τίποτε άλλο ως απάντηση στους αποκλεισμούς, στις ανισότητες, στις αδικίες από την αύξηση των δημοσίων εξόδων. Εδώ και περισσότερο από τριάντα χρόνια, Δεξιά και Αριστερά αντικατέστησαν την προβληματική ανάπτυξη με το δημόσιο χρέος. Διένειμαν βοηθήματα χωρίς να μπορούν να τα χρηματοδοτήσουν και τα υποθήκευαν στις μελλοντικές γενιές δίχως τίποτα να ρυθμίσουν από τις βαθιές ανισορροπίες του συστήματος» (σελ. 69).

* Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ είναι λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Το να είναι κανείς προοδευτικός σήμερα σημαίνει ότι η σχέση μας με τον κόσμο δεν έγκειται στην απομόνωση. Σημαίνει την αποδοχή της ιδέας ότι έχουμε περισσότερα να χάσουμε αν αναδιπλωθούμε στους εαυτούς μας. Σημαίνει την πεποίθηση ότι αυτό το άνοιγμα δεν είναι υποστηρίξιμο, παρά μόνο αν συνοδεύεται από την απαραίτητη προστασία. Σημαίνει την εξασφάλιση ότι αυτό το άνοιγμα μπορεί να είναι προς όφελος όλων και σε όλα τα κράτη-μέλη. Και όμως έχουμε μπερδέψει την κυριαρχία με τον εθνικισμό. Θα το πω: εκείνοι που ενδιαφέρονται πραγματικά για την εθνική κυριαρχία είναι οι υποστηρικτές της Ευρώπης· η Ευρώπη είναι η ευκαιρία μας για να επανακτήσουμε την πλήρη κυριαρχία μας… Η εθνική κυριαρχία είναι η ελεύθερη άσκηση εκ μέρους ενός πληθυσμού των συλλογικών επιλογών στο έδαφός του. Και το να είναι ένας πληθυσμός κυρίαρχος σημαίνει να μπορεί να δράσει αποτελεσματικά» (σελ. 219-20).


altΕπανάσταση
Ο αγώνας μας για τη Γαλλία
Εμμανουέλ Μακρόν
Μτφρ. Γιώργος Παπαδόπουλος
Ψυχογιός 2017
Σελ. 254, τιμή εκδότη €13,30

alt  

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οι προστάτες της Ευρώπης

Οι προστάτες της Ευρώπης

Του Σωτήρη Βανδώρου

Εξ αντικειμένου, σε ένα κατακερματισμένο πολιτικό σύστημα η λεγόμενη γραφειοκρατική αυτονομία είναι πολύ περισσότερο εφικτή σε σύγκριση με αυτή ενός συγκεντρωτικού πολιτικού συστήματος – δηλαδή η δημοσιοϋπα...

Mπορεί η πολιτική να εμπνεύσει ξανά;

Mπορεί η πολιτική να εμπνεύσει ξανά;

Ομπάμα, 4 χρόνια πριν*

Του Σωτήρη Βανδώρου

Στο βιβλίο με το μάλλον άστοχο τίτλο «Ομπάμα και Ευρώπη» συγκεντρώνονται τρεις ομιλίες του εκλεγέντος αμερικανού προέδρου που ανα...

Γερμανική Ευρώπη ή ευρωπαϊκή Γερμανία;

Γερμανική Ευρώπη ή ευρωπαϊκή Γερμανία;

Του Σωτήρη Βανδώρου

Ο Ούλριχ Μπεκ είναι ένας από τους δυο-τρεις επιφανέστερους Γερμανούς διανοούμενους μετά τον Γιούργκεν Χάμπερμας. Η εξέλιξη της ευ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ