aristotelio

Tου Σωτήρη Βανδώρου

Ας προπηλακίζονται καθηγητές. Δεν πειράζει. Ας γίνεται εμπόριο ναρκωτικών. Δεν χάλασε ο κόσμος. Ας καταστρέφονται αίθουσες και υποδομές, ας διακόπτονται μαθήματα και συνέδρια, ας γίνεται κλοπή δημόσιας περιουσίας, ας παράγονται μαζικά μολότοφ. 

Μικρό το κακό. Αρκεί να μην… παραβιάζεται το άσυλο! Που θα πει αρκεί να μην μπει σε πανεπιστημιακό χώρο η Αστυνομία. Αυτή η δογματική προσήλωση στην αποτροπή, με οποιοδήποτε κόστος, της εισόδου δημόσιας δύναμης προς υπεράσπιση του δημόσιου πανεπιστημίου έχει ευτελίσει την έννοια του ασύλου κι έχει μετατρέψει τα πανεπιστήμια σε πεδία ανομίας, αυθαιρεσίας και βίας. Πολλοί από αυτούς που έχουν αγανακτήσει με αυτή την κατάσταση φλερτάρουν ολοένα και περισσότερο με την ιδέα της κατάργησης του ασύλου μια κι έξω. Το σκεπτικό είναι ότι αφενός στην πράξη έχει οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα, αφετέρου είναι αχρείαστο, καθώς σε δημοκρατικό καθεστώς δεν νοείται εισβολή οποιασδήποτε κρατικής υπηρεσίας η οποία θα διακόψει τη διεξαγωγή έρευνας ή διδασκαλίας και γενικότερα θα παρεμποδίσει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Το άσυλο εμφανίζεται έτσι αναχρονιστικό: Παραπέμπει σε μια αντίληψη ότι εχθρός είναι το κράτος. Όμως εδώ και 35 χρόνια το ελληνικό κράτος δεν είναι των συνταγματαρχών, αλλά αυτό της φιλελεύθερης, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. 

Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. 

Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Η ελληνική δημοκρατία –όπως όλες οι δημοκρατίες– δεν είναι ούτε εντελής, ούτε εσαεί εγγυημένη. Μπορεί σήμερα να μην κινδυνεύει από ένα πραξικόπημα, αλλά συμπεριφορές και νοοτροπίες που την αμφισβητούν εμπράκτως φύονται τόσο στα δεξιά –π.χ. άνοδος ρατσισμού και ξενοφοβίας με αιχμή το μεταναστευτικό– όσο και στα αριστερά – π.χ. άσκηση βίας και φθορά ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, διακοπή θεατρικών παραστάσεων και γενικότερα πολιτιστικών δρώμενων. Η κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης σε συνδυασμό με την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και το διαρκή πειρασμό από τη μεριά του κράτους για την επιβολή μιας αυταρχικής εκδοχής του «νόμου και της τάξης» συνθέτουν μια εικόνα που δεν προοιωνίζεται τα καλύτερα. Άλλωστε, έχουμε δει τα τελευταία χρόνια έργα τέχνης να αποκαθηλώνονται με την ανοχή υπουργών και επιμελητές εκθέσεων να προφυλακίζονται και να περνάνε αυτόφωρο επειδή "αγανακτισμένοι πολίτες θίχτηκαν από το περιεχόμενό τους", όπως και βιβλία να αποσύρονται από την κυκλοφορία και συγγραφείς να καταδικάζονται πρωτοδίκως επειδή λειτουργοί της δικαιοσύνης βρήκαν εύλογα τα θεοκρατικού τύπου επιχειρήματα των αυτόκλητων κατηγόρων. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η ορθή λειτουργία του δημόσιου πανεπιστημίου εμφανίζεται κομβική. Κι αυτό διότι ως θεσμός της δημοκρατίας καταλαμβάνει μια ιδιαίτερη θέση, τόσο απέναντι στην εξουσία του κράτους όσο κι απέναντι στην αγορά και την κοινωνία. Το διαφωτιστικό ιδεώδες της καλλιέργειας της γνώσης χωρίς εξωτερικές δεσμεύσεις και σκοπιμότητες και η απροϋπόθετη αναζήτηση της αλήθειας μπορούν προνομιακά να υπηρετηθούν από το πανεπιστήμιο (χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι στο εσωτερικό του δεν αναπτύσσονται σχέσεις εξουσίας με τις οποίες αυτό το ιδεώδες βρίσκεται σε διαρκή ένταση). Το άσυλο, επομένως, μπορεί να ιδωθεί ως εκείνη η αρχή που με τη συμβολική της διάσταση και τις ιστορικές της συμπαραδηλώσεις σημαίνει και κατοχυρώνει νομικοπολιτικά την ξεχωριστή θέση του πανεπιστημίου ως θεσμού της δημοκρατίας. Πρέπει λοιπόν να αποκατασταθεί και να περιφρουρηθεί, επ’ ουδενί να καταργηθεί. Είναι ζήτημα τιμής για την ακαδημαϊκή κοινότητα. Είναι θέμα αρχής για κάθε δημοκρατικό πολίτη.

Διαβάστε:

  • Immanuel Kant, «Η διένεξη των Σχολών», Σαββάλας.
  • Λευτέρης Παπαγιαννάκης, «Αντιπρόταση. Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας», Πλέθρον.
  • Κοσμάς Ψυχοπαίδης, «Πολτική δημοσιότητα και η ιδέα ενός πανεπιστημίου» στο «Η πολιτική μέσα στις έννοιες», Νήσος.

 * Το κείμενο αυτό γράφτηκε παλαιότερα με άλλη αφορμή. Αλλά τα γεγονότα στη Νομική και η δήλωση Σαμαρά για κατάργηση του ασύλου το κάνουν και πάλι επίκαιρο...

* Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ είναι λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Σκέψεις γύρω από τα πιο αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο και αναπόφευκτες συγκρίσεις με το «ελληνικό παράδειγμα», με αφορμή το βιβλίο-μελέτη της Lucy Crehan «Φυτώρια ευφυΐας» (μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Σωτήρη Βανδώρου ...

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Για το βιβλίο «Life 3.0» του Max Tegmark (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Τραυλός).

Του Σωτήρη Βανδώρου

Εξολοθρευτής, Μάτριξ, Blade Runner κτλ. κτλ. Οι συνειρμοί που κάνουμε οι περισσότεροι όταν ακούμε περί τεχνητή...

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Για το βιβλίο «Το πρωτείο της δημοκρατίας - Η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Σιακαντάρη (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Του Σωτήρη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ