Στον Νίκο Κουρμουλή
Το βλέμμα του νευρώδες και διαπεραστικό. Η στάση του, χαλαρή ενώ έπλεκε κάθε λίγο και λιγάκι τα χέρια του. Ο Niccolo Ammaniti από κοντά σου δίνει την εντύπωση ενός παιδιού που ανιχνεύει σημεία αναφοράς, σ' έναν θαυμαστό κόσμο γύρω του. Παράλληλα διακατέχεται από την αυτοπεποίθηση ενός ικανού συγγραφέα και μπεστελερίστα, που απολαμβάνει περιπαθώς το βεληνεκές του ονόματος του.
Στη συλλογή διηγημάτων «Λάσπη» (2000, μετάφραση Κωνσταντίνα Δεληκωστοπούλου), διακρίνουμε την φρενήτιδα της μεγαλούπολης μέσα από σεξουαλικούς στροβιλισμούς και εκβιαστικά διλήμματα. Δυο χρόνια μετά, στο «Θα σε πάρω να φύγουμε» (2002, μετάφραση Χρήστος Ρομποτής), έρχεται η σφοδρότητα μιας ερωτικής έλξης, σε δυο μέρη, να σαρώσει τα κοινωνικά ταμπού, θυσιάζοντας τα στο βωμό του χωρίς όρια πόθου. Στην Ιταλία το όνομά του συζητιέται έντονα και πουλά ακατάπαυστα. Αυτό είναι μόνο η αρχή. Το δηλωτικό «Εγώ δεν φοβάμαι» (2003, μετάφραση Χρήστος Ρομποτής), τοποθετημένο στην πυρακτωμένη ιταλική ύπαιθρο, κρύβει ένα μυστικό που η ανακάλυψή του αναμοχλεύει τις σκοτεινές διαστάσεις της πατρικής βίας. Περιέργως, άψογη μεταφορά στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη του «Μεντιτερανέο» Γκαμπριέλε Σαλβατόρες. Το βιβλίο που απογείωσε τον Νικολό Αμανίτι. Θα ακολουθήσουν δυο συλλογικά μυθιστορήματα, για να επιστρέψει το 2008, «Με τις ευλογίες του Θεού» (μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης). Εδώ ανάμεσα στις παράγκες μιας υποβαθμισμένης επαρχιακής-βιομηχανικής πόλης, άνθρωποι τρωγλωδύτες μιας ζωής σχεδόν λαθραίας, εξασκούνται πάνω στο αλφάβητο της βίας. Πέρσι με το «Εγώ κι Εσύ» (μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης), ο Νικολό Αμανίτι επεξεργάζεται τις ατραπούς του μυαλού ενός υπερπροστατευμένου εφήβου, που η φαντασία του τον οδηγεί σε μια πλεκτάνη. Σε μια καταβύθιση στα άδυτα του εαυτού του.
Με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψη του στην Αθήνα, προσκεκλημένος των εκδόσεων Καστανιώτη, εμείς δεν χάσαμε ευκαιρία και του αποσπάσαμε δυο λόγια.
Γιατί διαλέξετε την εφηβεία ως πεδίο δράσης στη μυθοπλασία σας;
Γιατί νομίζω ότι αυτό είναι το κομμάτι της ζωής μας που μας καθορίζει και που διαρκεί περισσότερο σαν αλλαγή στη πορεία της ζωή μας. Ταυτόχρονα είναι μια περίοδος γεμάτη εκπλήξεις, διότι δεν είναι εύκολο να ερμηνεύσεις το μυαλό ενός έφηβου. Επομένως ένας έφηβος, είναι το δίχως άλλο ο τέλειος πρωταγωνιστής για μια ιστορία. Ακριβώς επειδή δεν είναι σαφές τι θα γίνει ή τι θέλει να γίνει.
Συχνά οι ήρωές σας ψάχνουν ή εφευρίσκουν ένα καταφύγιο;
Εγώ πιστεύω ότι όλες οι κακές καταστάσεις, που μετατρέπονται σε δύσκολες καταστάσεις δίνουν τροφή στην συγγραφική εγρήγορση. Για να γίνω πιο κατανοητός, φέρνω ένα παράδειγμα. Ένα από τα βιβλία του Στίβεν Κινγκ που αγαπώ ιδιαιτέρως είναι το «Gerald’s Game» (1992). Εκεί μια γυναίκα μένει αλυσοδεμένη σ’ ένα κρεβάτι. Σε όλο το βιβλίο δεν γίνεται τίποτε άλλο, από το να παρακολουθούμε με αμείωτη ένταση την κατάσταση της. Όσο περισσότερο συρρικνώνεις τον χώρο, τόσο περισσότερο η φαντασία σου μπορεί να μεγαλώσει.
Πιστεύετε, δηλαδή, ότι από ένα δωμάτιο εξακοντίζεται το σύμπαν ολόκληρο;
Θέλω να σου πω ότι στο τελευταίο μου βιβλίο «Εγώ κι Εσύ», εμπνεύστηκα την ιδέα του εγκλεισμού απο ένα διήγημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε. Το οποίο μιλάει για έναν νεαρό που μπαίνει παράνομα σ’ένα καράβι, χώνεται στα αμπάρια και περνά όλο του το ταξίδι μέσα στο σκοτάδι ακούγοντας θορύβους, τον κόσμο να περπατάει, μέχρι και τις θύελες που χτυπούν το καράβι, εκείνος τα βιώνει χωρίς να βλέπει, κλεισμένος πάντα στο σκοτάδι. Οπότε η αποθηκούλα του «Εγώ κι Εσύ», ήταν κάτι σαν κι αυτό το αμπάρι. Διότι κι ο δικός μου ήρωας βιώνει τον έξω κόσμο, χωρίς να έχει επαφή μαζί του.
Πως επιδρά η ενδοοικογενειακή βία στους ήρωες σας;
Πάντοτε οι συγκρούσεις προκαλούν ιστορίες. Γεννούν ιστορίες κατά κάποιο τρόπο. Ακόμη και όταν δεν υπάρχει βίαιη σύγκρουση μεταξύ γονέων και παιδιών, πρέπει να υπάρχει έστω και μια σιωπηρή διαμάχη όπως στο «Εγώ κι Εσύ». Που μπορεί να είναι βουβή, αλλά δεν παύει να είναι εξόχως σοβαρή. Στην πραγματική ζωή, νομίζω ότι η σύγκρουση μεταξύ ενός γονιού και ενός παιδιού στην εφηβεία, είναι κάτι που πρέπει να εκφραστεί. Είναι πολύ θετικό όταν μια τέτοιου είδους αναμέτρηση βγαίνει προς τα έξω.
Οι ήρωές σας είναι διατεθιμένοι να πάρουν ρίσκα και να βγουν από τον σίγουρο δρόμο;
Οι χαρακτήρες στα βιβλία μου, παίρνουν ρίσκα έστω και ασυνείδητα. Οι δρασεις αυτές όμως είναι απόρρεια της ιστορίας. Εν ολίγης τους εξαναγκάζει η πλοκή να τα πάρουν. Για παράδειγμα στο «Εγώ κι Εσύ», ο ήρωας είναι κάποιος που φοβάται. Δεν θέλει να πάρει ρίσκα, δεν θέλει να έρθει σε επαφή με συνομηλίκους, δεν θέλει να χάσει. Αλλά η ζωή τον οδηγεί να πάρει το ρίσκο με την αδερφή του.
Πως ξεκινάτε να γράφετε μια ιστορία; Βασίζεστε στον χαρακτήρα ή στην εξέλιξη μιας ιδέας;
Αυτό που με παρακινεί κάθε φορά, είναι ένα συναίσθημα πολύ γενικό. Επανέρχομαι στο «Εγώ κι Εσύ», για να θυμιθώ ότι το κύριο συναίσθημα μου, εκείνο που μ’εσπρωξε, ήταν η νοσταλγία απέναντι στην παιδική ηλικία. Ενώ στο «Εγώ δεν Φοβάμαι», το κύριο μέλημά μου ήταν η ανακάλυψη του Κακού. Οπότε αυτό που κάνω προτίστως, πριν αρχίσω να γράφω, είναι να ανιχνεύσω τα δικά μου συναισθήματα.
Στο «Εγώ κι Εσύ», ένα ψέμμα κινεί τον μηχανισμό της αφήγησης. Στο ακριβώς προηγούμενο μυθιστόρημα σας, «Με τις Ευλογίες του Θεού», η κοινωνία έθετε τους σκληρούς, αφηγηματικούς όρους της.
Αυτό εξαρτάται βέβαια από τη ζωή που ζουν οι ήρωες. Στο «Εγώ κι Εσύ», ο βασικός χαρακτήρας είναι σε τέτοιο βαθμό υπερπροστατευμένος, που ένα και μόνο ψέμα, του επιτρέπει να ζήσει. Αλλιώς θα είχε πεθάνει πρόωρα, στην εφηβεία του επάνω. Αντίθετα στο «Με τις Ευλογίες του Θεού», η κοινωνία αντιμετωπίζει τον ήρωα σαν να ήταν ενήλικος. Ο μικρός έχει να αντιμετωπίσει οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μεγάλοι. Τελικά η παιδική του πλευρά υπεριχύει και δεν ξεφεύγει απ’αυτήν
Αισθάνεστε ότι είναι αναγκαίο σήμερα να ακούει ο κόσμος ιστορίες;
Γενικά δεν μ’ ενδιαφέρει αν ο κόσμος θέλει ν’ ακούει ιστορίες. Αυτό που μ’ ενδιαφέρει, ίσως, είναι αν θέλει να τις ακούει από μένα. Ο πρόβλημα έγκειται για πόσο καιρό ακόμη, θα μπορέσω να αφηγούμαι τις ιστορίες μου.
