alt

Για την παράσταση Torobaka των Akram Khan & Israel Galván, η οποία παρουσιάζεται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 11, στις 13 και στις 15 Μαρτίου.

Του Νίκου Ξένιου

Χορεύοντας αντισυμβατικά, αναμειγνύοντας τις δυναμικές τεχνικές του κατάκ, του φλαμένκο και του σύγχρονου χορού και σπαρασσόμενοι επί σκηνής, ο Ισραέλ Γκαλβάν και ο Άκραμ Καν αποθεώθηκαν από το κοινό της παράστασης Torobaka, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Οι δύο χορογράφοι υπερέβησαν τα προφανή, επιλέγοντας μουσικούς κατάλληλους στο να θραύσουν τα καθιερωμένα ρυθμικά σχήματα, στη συνεργασία αυτή που πέρασε από το Λονδίνο, τη Βαρκελώνη και την Γκρενόμπλ, με αποτέλεσμα να «σχετισθούν» και να προκύψει μια παράσταση που εκ των πραγμάτων δεν μιλούσε μόνο για τον ρυθμό, αλλά και για την ανθρωπιά: μια παράσταση αφηγηματική, της οποίας η αφήγηση αφορούσε τη συνάντηση δύο ανθρώπων που προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς.

O ταύρος και η αγελάδα

Δύο άνθρωποι-κρουστά και τέσσερεις μουσικοί επί σκηνής έδωσαν ένα αξιόλογο κοντσέρτο με πρωτότυπες μουσικές επιλογές, αντλημένες από προγονική μουσική Μαορί, από το Γρηγοριανό μέλος και από τραγούδια της Κορσικής, της Ισπανίας, της Σικελίας και της Σαρδηνίας.

Δύο άνθρωποι-κρουστά και τέσσερεις μουσικοί επί σκηνής έδωσαν ένα αξιόλογο κοντσέρτο με πρωτότυπες μουσικές επιλογές, αντλημένες από προγονική μουσική Μαορί, από το Γρηγοριανό μέλος και από τραγούδια της Κορσικής, της Ισπανίας, της Σικελίας και της Σαρδηνίας. Η ερμηνεία των τραγουδιών, επιλεγμένων με κάποια δόση εκλεκτικισμού, άγγιζε τα όρια της υπερβολής, με στόχο την υπογράμμιση της μουσικολογικής έρευνας που προηγήθηκε. Το δε πέρασμα από το προ-χορευτικό στάδιο ήταν εμφανές στην παράσταση: αυτό το ενδιάμεσο στάδιο εξέλιξης της κίνησης, της φωνής και του θεάτρου παρήγαγε νόημα αφ’ εαυτού. Επρόκειτο, βεβαίως, για τη διερεύνηση της συνάφειας που διακρίνει τα δύο είδη, ωστόσο μέσα από τις αντιθέσεις τους.

Η ινδουϊστική φιλοσοφία αντικρίζει την πραγματικότητα υπό πολλές, διαφορετικές οπτικές γωνίες, όμως σε σχήμα τετραγώνου. Αντίθετα, η οπτική γωνία που επέλεξε ο Ισραέλ Γκαλβάν -και που υπαγόρευσε τη σκηνογραφία και τους φωτισμούς- ήταν μια κυλινδρική αρένα ταυρομαχίας. Ως κυνηγός χαμένος στο τοπίο, μιμήθηκε την κραυγή του θηράματος, ενώ εκφωνούσε προ-λογικές κραυγές και λαρυγγισμούς, που γίνονταν αντιληπτοί ως εντολές ή προστάγματα. Ρυθμικές λέξεις ('bols') χρησίμευσαν ως υπενθύμιση του πρωτογενώς αφηγηματικού χαρακτήρα του χορού, λέξεις δανεισμένες από την tabla (για παράδειγμα, ηχούν ως: «ντα», «γκε», «να», «τι», «κα», «ντι», κοκ.) που παράγουν μια αντίστοιχη ποικιλία κινησιολογικών σχημάτων (για παράδειγμα: «τέι», «τατ», «τίγκντα», «ντιγκντιγκ», «τραμ τεϊ», κοκ). Επίσης, συνθέσεις με ρυθμικές λέξεις που μιμούνταν τις φωνές των άγριων πουλιών (kukuthere), την κραυγή του παγωνιού (tigdadigdig) ή τους τρόπους περπατήματος των ζώων και των ανθρώπων.

alt
   Akram Khan & Israel Galván
 

Ο Γκαλβάν συνέδεσε με ένα αόρατο νήμα τη μακρινή καταγωγή των δύο χορών, με χτυπήματα στο έδαφος, κυκλικές κινήσεις των χεριών, με εναλλαγή ρυθμών αλλεγκρίας, μπουλερίας, τιέντος, ταράντος, χτυπώντας εκπληκτικά pitos και παράγοντας μουσική με το σώμα του. Μουσικά στοιχεία εβραϊκά (σεφαραδίτικα), νοτιοϊβηρικά και ινδικά (αναπαράσταση του θεού Σίβα, για παράδειγμα) εμπλούτισαν την παράδοση, πιθανόν δημιουργώντας ένα νέο «είδος» με όλα τα ιδιαίτερα στοιχεία της σκηνικής του αποτύπωσης. Η συνεργασία των δυο μεγάλων καλλιτεχνών παρήγαγε ένα υβριδικό μουσικό σύμπαν για το φλαμένκο, που, όμως, ως χορευτική τεχνική φάνηκε να διατηρεί το αδιαμφισβήτητο προβάδισμα. 

Δυο συγγενείς τεχνικές

Η παράδοση του κατάκ ανάγεται στην αρχαιότητα, με στοιχεία κινησιολογίας των «κατάκας», αοιδών που αφηγούνταν ιστορίες από τα έπη και τη μυθολογία.

Η παράδοση του κατάκ ανάγεται στην αρχαιότητα, με στοιχεία κινησιολογίας των «κατάκας», αοιδών που αφηγούνταν ιστορίες από τα έπη και τη μυθολογία. Η αφήγηση, λοιπόν, είναι εγγενές στοιχείο του κατάκ: Romani που μετανάστευσαν από την Ινδία, μέσω της Περσίας και του Ρατζαστάν, στη νότια Ισπανία, μετέδωσαν αυτήν την προφορική παράδοση στον ευρωπαϊκό γεωγραφικό χώρο, μεταφέροντας παράλληλα τις ηλεκτρισμένες τους κινήσεις στην αντίληψη των τσιγγάνων της Ανδαλουσίας. Ο Άκραμ Καν στο παρελθόν είχε παρόμοιες διαπολιτισμικές αναζητήσεις στην επαφή του με τον Εμίρ Κουστουρίτσα και με τον μαροκινό-βέλγο καλλιτέχνη Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι. Το κατάκ και το φλαμένκο έχουν ήδη μια γενεσιουργό σχέση, που αποκαλύφθηκε στον επιταχυνόμενο χαρακτήρα του ρυθμικού σχήματος και στη δραματική κλιμάκωση. Οι παραστάσεις κατάκ οδηγούν σε κορύφωση που, κατά κανόνα, ταυτίζεται με το άπειρο, ή με το εναρκτήριο «χτύπημα» του ρολογιού του Χρόνου. Ο Άκραμ Καν, ο βρετανός εκφραστής της κουλτούρας Μπενγκάλι, δημιούργησε το επικοινωνιακό περιβάλλον που του επιτρέπει να έρθει σε επαφή με το κοινό του, επιστρατεύοντας συγκεκριμένες, κωδικοποιημένες εκφράσεις του προσώπου (mehfil ή darbaar).

Ο χορός του Ισραέλ Γκαλβάν είχε ενσωματώσει, μέσα στον χρόνο, στοιχεία κατάκ, περισσότερο δε το στοιχείο της πνευματικής κομψότητας που διακρίνει τον επινοητικό, πρωτεϊκό χορό του Άκραμ Χαν, ενώ αντίστοιχα το κατάκ μπορούσε, ευπροσάρμοστο όπως είναι, να αφομοιώσει το αρρενωπό ύφος του φλαμένκο.

Ο χορός του Ισραέλ Γκαλβάν είχε ενσωματώσει, μέσα στον χρόνο, στοιχεία κατάκ, περισσότερο δε το στοιχείο της πνευματικής κομψότητας που διακρίνει τον επινοητικό, πρωτεϊκό χορό του Άκραμ Χαν, ενώ αντίστοιχα το κατάκ μπορούσε, ευπροσάρμοστο όπως είναι, να αφομοιώσει το αρρενωπό ύφος του φλαμένκο: τo ισπανικό «θαπατεάδο» (χτυπήματα των τακουνιών) σε συνδυασμό με τις ταμίλ καμπάνες ghunghru, δεμένες στον αστράγαλο, αποτέλεσαν, λοιπόν, τον συνδετικό ιστό: ο Άκραμ Χαν, με πλαστικές κινήσεις των χεριών που παρήγαγαν ένα παραπληρωματικό χορό, λιγότερο επιθετικό και πολύ πιο γειωμένο, επιχείρησε να εντάξει το μέτρημα σε φλαμένκο μετρικά σχήματα (“uno, dos, tres, cuatro ...” ), με αποτέλεσμα να επισκιασθούν τα άλλα κρουστά. Με χιούμορ εντάχθηκαν και οι κλασικοί “Cuatro muleros” στα ρυθμικά σχήματα, ίσως γιατί είναι ιδιαίτερα δημοφιλές τραγούδι και χορός, αντίστοιχα.

Μακράν του να είναι πριμιτιβιστικός, ο τίτλος της παράστασης παραπέμπει στο φωνητικό ποίημα «Τoto-vaca» που ο Τριστάν Τζαρά εμπνεύσθηκε από τον πολιτισμό των Μαορί: ο ταύρος (toro) και η αγελάδα (vaca), ιερά ζώα, αντίστοιχα, στις δύο παραδόσεις, εδώ ενώθηκαν σ’ ένα νέο ερμαφρόδιτο, μυθικό ον και η ιερότητά τους απομυθοποιήθηκε, ώστε τα πράγματα να επιστρέψουν σε αρχετυπικές διαστάσεις.

Τσιγγάνος από την πλευρά της γιαγιάς του και Εβραίος κατά το ήμισυ, μεγαλωμένος κάτω από την απόλυτη χορευτική πειθαρχία του πατέρα του, ο Γκαλβάν γίνεται, το 1994, μέλος της «Compañia Andaluza de Danza» υπό τη διεύθυνση του Μάριο Μάγια. Το 1998 συγκροτεί τη δική του ομάδα και παρουσιάζει την πρώτη του ολοκληρωμένη χορογραφία Mira Los Zapatos Rojos. Ο Ισραέλ Γκαλβάν είναι Εταίρος Καλλιτέχνης του Théâtre de la Ville στο Παρίσι και του «Mercat de les Flors» στη Βαρκελώνη. Ο Άκραμ Καν είναι είναι Εταίρος Καλλιτέχνης του «MC2» στην Γκρενόμπλ και του «Sadler’s Wells» στο Λονδίνο. Στην παράσταση Τορομπάκα ήταν εμφανέστατη η προσπάθεια των δυο σολίστ να ξεπεράσουν την ειθισμένη τους «σόλο» ερμηνεία, την αίσθηση του «πολιτιστικά άστεγου» που τους έδινε η αποσύνδεση από το πλαίσιο λειτουργίας του κάθε ξεχωριστού είδους κουλτούρας, και να ενωθούν σε μια κοινή παράσταση.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Info
Δημιουργία και Ερμηνεία: Israel Galván και Akram Khan
Ενορχήστρωση και Ερμηνεία Μουσικής: David Azurza, B C Manjunath, Bobote, Christine Leboutte
Σχεδιασμός Φωτισμών: Michael Hulls
Σχεδιασμός Κοστουμιών: Kimie Nakano
Ήχος: Pedro León
Διεύθυνση Προβών: Jose Agudo
Συντονισμός Παραγωγής: Amapola López
Διεύθυνση Παραγωγής: Sander Loonen
Τεχνικός Συντονισμός: Pablo Pujol
Φωτισμοί: Stéphane Déjours
Διεύθυνση Περιοδείας: Amapola López και Mashitah Omar
Εκτέλεση Παραγωγής: Farooq Chaudhry & Bia Oliveira (Khan Chaudhry Productions) και Chema Blanco & Cisco Casado (A Negro Producciones)

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση στο site της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: http://www.sgt.gr/gr/programme/event/1840

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ