livathinos2

Της Έλενας Χουζούρη

H σχέση του Στάθη Λιβαθινού με την θεατρική διασκευή και σκηνοθεσία μεγάλων έργων της λογοτεχνίας δεν είναι καινούργια και ανανεώνεται συνεχώς. Η σκηνοθεσία δύο εμβληματικών έργων της ελληνικής γραμματείας, της «Φόνισσας» του Παπαδιαμάντη και του «Ερωτόκριτου» του Β. Κορνάρου που παίζονται στο «Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας και στο «Ακροπόλ» αντίστοιχα, είναι χαρακτηριστική.

Ταυτόχρονα ο γνωστός σκηνοθέτης ετοιμάζεται να ανεβάσει και πάλι τον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι, μια παλαιότερη επιτυχημένη παράστασή του στο Εθνικό Θέατρο. Πώς επιτυγχάνεται όμως η «συνάντηση» θεάτρου και λογοτεχνίας όταν μάλιστα πρόκειται για έργα όπως η «Φόνισσα» ή ο «Ερωτόκριτος» και ποιες δυσκολίες κρύβει; Ο Στάθης Λιβαθινός καταθέτει την προσωπική του εμπειρία.

Κύριε Λιβαθινέ παρατηρώ μια ιδιαίτερη αγάπη σας προς τη λογοτεχνία, την διασκευή και μεταφορά λογοτεχνικών έργων στην θεατρική σκηνή. Από ποιες υπόγειες διαδρομές πιστεύετε ότι επικοινωνεί το θέατρο με τη λογοτεχνία και ποιοι είναι οι κοινοί τους κώδικες;

Δεν έχουν ακριβώς κοινούς κώδικες. Το καλό θέατρο περιέχει πάντοτε καλή λογοτεχνία, αλλά και η λογοτεχνία συμβαίνει να περιέχει θεατρικότητα. Οι μορφές θεάτρου αλλάζουν, μπαίνουμε σε καινούργια εποχή, το θέατρο για να ανανεώσει τα μέσα του δανείζεται από παντού. Άλλωστε τα μεγάλα θέματα είναι κοινά. Η καλή λογοτεχνία εμπλουτίζει το θέατρο αρκεί βέβαια να την προσεγγίσει κανείς ερευνητικά.

H λογοτεχνία ίσον αφήγηση, περιγραφή, κρυφά νοήματα, αφηγηματικά παιχνίδια. Το θέατρο ίσον διάλογος, ατμόσφαιρα, δράση. Πώς μεταφράζονται τα πρώτα στα δεύτερα; Δεν ελλοχεύει ο κίνδυνος παράφρασης, κακής μετάφρασης, παρανόησης άρα αλλοίωσης του λογοτεχνικού κειμένου;

Φυσικά. Αλλά ο σκοπός της λογοτεχνίας ολοκληρώνεται στην τελευταία σελίδα ενός βιβλίου. Το θέατρο πρέπει να έχει ισχυρό λόγο για να απευθυνθεί σε λογοτεχνικό έργο και αναγκαστικά θα το αλλοιώσει, κι έτσι πρέπει, αλλιώς διάβασμα στο σπίτι και όχι θέατρο.

Τι σας οδηγεί στο ένα η στο άλλο λογοτεχνικό έργο;

Ένα προαίσθημα, η στιγμή, η ανάγκη, μπορεί και το Θέμα.

 Ενυπάρχει καθόλου το στοιχείο της πρόκλησης στα λογοτεχνικά έργα που επιλέγετε να ανεβάσετε στη θεατρική σκηνή;

Δεν ξέρω τι ακριβώς είναι η πρόκληση, δεν το σκέφτομαι. Η μόνη πρόκληση είναι να έχει η μεταφορά της λογοτεχνικής γλώσσας στην θεατρική μιά αυθεντικότητα.

Ντοστογιέφκι, Παπαδιαμάντης: Δύο εμφανώς μεγάλες σας αγάπες. Ζόρικες όμως πολύ έτσι δεν είναι; Και με κοινά στοιχεία, έχω την πεποίθηση. Ποια είναι η δική σας γνώμη.

Ζόρικες, φυσικά αλλά και τρυφερές, μεγαλοφυείς, πάντα σύγχρονες. Όχι δεν βλέπω κοινά στοιχεία, το μόνο κοινό στοιχείο είμαι εγώ που στέκομαι ανάμεσα τους. Και στέκομαι με φόβο και δέος. Άλλά και πείσμα.

Να μείνουμε στον Παπαδιαμάντη. Συγκεκριμένα στην «Φόνισσα» ένα εμβληματικό, κατά γενική παραδοχή, έργο της νεοελληνικής πεζογραφίας. Πολυεπίπεδο, τολμηρότατο στο βύθισμά του στις πιο σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης ψυχής, τολμηρότατο επίσης κοινωνικά έως ανατρεπτικό θα το χαρακτήριζα, εξαιρετικά… ντοστογιεφσκικό. Πώς λοιπόν ένα τέτοιο έργο ενδύεται την θεατρική λιτότητα και πυκνότητα; Πώς γίνεται δράση η περιγραφή, πώς αναδύεται ο ταραγμένος και ψιλωμένος νους της Φραγκογιαννούς;

Το πώς είναι αδύνατον να περιγραφεί γιατί η προσέγγιση μου είναι καθαρά πρακτική και επαληθεύεται μέσω της πρόβας στη σκηνή. Στη δράση σαφώς με αφορά η προσωποποίηση του τρίτου προσώπου. Δεν μπορεί κανείς να τ’αγγίξει όλα μεμιάς. Επίσης με αφορά να...πω την ιστορία. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο.

Ποιο ήταν για σας το πιο προκλητικό θεατρικά στοιχείο της «Φόνισσας»;

Μάλλον η αφήγηση.

Το ότι «παίζεται» ολόκληρο το κείμενο της «Φόνισσας» επί σκηνής δίκην αφήγησης ήταν μια επιλογή σεβασμού προς τη λογοτεχνία και τους ρυθμούς της, πολύ περισσότερο στο έργο του Παπαδιαμάντη;

Ο πολύς σεβασμός βλάπτει σοβαρά την υγεία του σύγχρονου θεατή και σημαίνει καμιά φορά απόλυτη βαρεμάρα, αν δεν συνοδεύεται από έντονες και σκόπιμες παρεμβάσεις που έχουν σαν σκοπό να αναδείξουν κάτι βαθύτερο. Ο σεβασμός δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο και μάλιστα κρυφό.

Στην παράσταση της δικής σας σκηνοθετικά «Φόνισσας» είδα μια άλλη Μπέτυ Αρβανίτη, κυριολεκτικά αγνώριστη. Εξαιρετική ως Φραγκογιαννού. Πώς καταφέρατε να αλλάξετε τόσο πολύ μια ηθοποιό με δική της αναγνωρίσιμη θεατρική ταυτότητα και προσωπικότητα;

Σας ευχαριστώ...Εγώ δεν κατάφερα μόνος μου τίποτα. Με την Μπέτυ πλησιάσαμε κάτι κι εκείνη αποφάσισε να αφεθεί απόλυτα. Αν ο ηθοποιός θέλει πραγματικά, τότε υπάρχει ανταπόδωση. Σε αυτό έπαιξε τεράστιο ρόλο και ο περίγυρος των εξαιρετικών παιδιών.

erotokritosΝα πάμε τώρα σ ένα άλλο μεγάλο κλασικό ποιητικό κείμενο της αναγεννησιακής ελληνοκρητικής δημιουργίας. Τον «Ερωτόκριτο» του Βιντσέντζου Κορνάρου. Τι σας προκάλεσε στον Ερωτόκριτο ώστε να κονταροχτυπηθείτε μαζί του;

Μιά παιδική ανάμνηση. Τον άκουγα από μικρός...

 Πώς ένα εμβληματικό αφηγηματικό θέατρο του 17ου αιώνα με τόσες εικόνες, τόσες εναλλαγές, τόση δράση, τόσα πρόσωπα μεταφέρεται στη θεατρική σκηνή του 21ου αιώνα έτσι ώστε να μην κουράσει αλλά να γοητεύσει τον σημερινό θεατή;

Δεν ξέρω πως. Προσπάθησα να το ανακαλύψω δουλεύοντας επίπονα με την ομάδα μου.

Και με τον ποιητικό έμμετρο λόγο τι γίνεται;

Άσκηση, συσχετισμός, αφομοίωση και πάλι άσκηση, και πάλι και πάλι.

Η παράσταση του «Ερωτόκριτου» διαρκεί τρεις ώρες και κάτι. Έχετε και στο παρελθόν δοκιμαστεί σε πολύωρες παραστάσεις. Δεν σας φοβίζει μια πολύωρη παράσταση δεν ενέχει ένα τέτοιο εγχείρημα περισσότερους κινδύνους από μια μικρότερης διάρκειας παράσταση. Αναφέρομαι βεβαίως στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στην παράσταση και τους θεατές.

Όχι. Το θέατρο δεν μπορεί να λάβει υπ’όψιν του υποχρεωτικά κάτι τέτοιο. Έχω πλήξει και με μισάωρες παραστάσεις. Ο χρόνος είναι περιεχόμενο.

«Ο Ερωτόκριτος» εμφορείται από τις ιπποτικές αξίες της εποχής του. Σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε όλοι σήμερα πιστεύετε ότι οι αξίες αυτές που έρχονται από το βαθύ παρελθόν της ανθρωπότητας θα είχαν να πουν κάτι στον σημερινό θεατή, τον σημερινό συμπατριώτη μας;

Νομίζω μόνο αυτές έχουν κάτι να πουν.

Σας ευχαριστώ

Κι εγώ.

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ