Enter Achilles 2

Για την παράσταση σύγχρονου χορού Εnter Achilles του Λόιντ Νιούσον, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. 

Του Νίκου Ξένιου

Eίδα στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση τo Εnter Achilles του Λόιντ Νιούσον, την εκσυγχρονισμένη εκδοχή της ιστορικής παράστασης που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βιέννη το 1995. Ο Αυστραλός χορογράφος συνεργάστηκε με την ομάδα Rambert και το Sadler's Wells για να αναβιώσει τη χορογραφία που σχολίαζε την αντίληψη περί ανδρισμού της εργατικής τάξης της Βρετανίας στην περίοδο της Θάτσερ: η πατριαρχία της δεκαετίας του ’80 έχει αρχίσει να αμφισβητείται αλλά ο συναισθηματικός και σεξουαλικός πλανήτης όπου κινούνται οι άνδρες παραμένει ο ίδιος. Με ντοκιμαντερίστικη οπτική το Enter Achilles σκιαγραφεί στερεοτυπικές συμπεριφορές  ανδρών ένα απόγευμα σε μια παμπ του Λονδίνου: κινησιολογική πεζότητα, κομφορμισμός προς την ομάδα (peer pressure), ψευδοηρωϊσμός, ομοφοβία, σεξισμός, οφθαλμοπορνεία, βία και «ποδοσφαιρική» κουλτούρα και μίμηση, σε ένα εκλεκτικό μείγμα που στυλιζάρεται βάσει των επιταγών του «σωματικού» θεάτρου.

Επιδίωξη της χορογραφίας είναι μια συγκεκριμένη εκδοχή ρεαλισμού (όπως θα τον όριζαν ο Γκεόργκ Λούκατς και ο Μπ. Μπρεχτ)[1], που προαπαιτεί ο χορευτής  να συνδέει την τέχνη του με την κοινωνική του εμπειρία. Το υπό πραγμάτευσιν ζήτημα είναι η ανδρική αντίληψη του «τακιμιού» και η ετεροφυλόφιλη επικοινωνιακή κουλτούρα των μέσων εισοδηματικών τάξεων κατά την ώρα της εκτόνωσης και της μπυραρίας.

Το «κατά λέξιν» θέατρο και ο χορός του Νιούσον

Αυτό που ο Βρετανός θα αποκαλούσε «male bonding» αποδεικνύεται επικοινωνία πολύ περιορισμένης εμβέλειας: μπανάλ ως προς τους κώδικες, τετριμμένη ως προς τις επιδιώξεις, περιοριστική ως προς την έκφραση της υποτιθέμενης αρρενωπότητας.

Αυτό που ο Βρετανός θα αποκαλούσε «male bonding» αποδεικνύεται επικοινωνία πολύ περιορισμένης εμβέλειας: μπανάλ ως προς τους κώδικες, τετριμμένη ως προς τις επιδιώξεις, περιοριστική ως προς την έκφραση της υποτιθέμενης αρρενωπότητας. Οι εξαιρετικοί χορευτές της ομάδας (Ρίτσαρντ Τσίλι, Τομ Ντέιβις, Νταν, Νέλσον Ερλ, Μιγουέλ Φιολ Ντουράν, Ίαν Γκάρσαϊντ, Έντι Χούκχαμ, Σκότ Τζένινγκς, Γεώργιος Κοτσιφάκης, Τζαγκ Πόφαμ, Τζων Ρος) μιλούν την «κόκνεϊ» διάλεκτο των εργατικών συνοικιών της βρετανικής πρωτεύουσας, επιστρατεύουν τεχνικές του σύγχρονου χορού και του partnering, της ακροβατικής και της μιμικής, ενώ έχουν μελετήσει τη σωματική γλώσσα: αυτήν που αποδίδει τα νοήματα «κατά λέξιν», με συγκεκριμένες κινήσεις, διευκολύνοντας τον θεατή στην επισήμανση της προβληματικής.

Ποια μορφή «ανδρισμού» προσδοκά μια παρέα ανδρών από τα μέλη της και ποιαν προσδοκούν οι γυναίκες; Πόσο τοξική είναι αυτή η αρρενωπότητα; Πόσο μακριά βρίσκεται από την πολιτική ορθότητα; Πόσο συνδέεται με την ανασφάλεια και το συναίσθημα της ενοχής και από πού πηγάζουν αυτά; Κατά την άποψή μου, οι φαλλοκρατικές αντιλήψεις δεν περιορίζονται στις καθαρά ανδρικές παρέες: μπορούν εύκολα να αναζητηθούν σε κάποιες παρέες γυναικών ή ομοφυλόφιλων ανδρών, στην εκζήτηση της εμφάνισης, στο δέλεαρ της μυϊκής ανάπτυξης, στην αποτρίχωση, στο μετροσέξουαλ πρότυπο, στην πορνογραφία, στην υπακοή στις επιταγές της μόδας, στο καθημερινό λεξιλόγιο ανδρών και γυναικών.

Enter Achilles 1

Σπουδή φύλου και έμφυλη ταυτότητα

Η αλλοτρίωση και το macho «λούστρο» στη συμπεριφορά και στις κινήσεις, η καλά συγκεκαλυμμένη τρυφερότητα και η μεγάλη δόση ανδρικών ορμονών στις απλές δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου, ο υπερσυναισθηματισμός και ο μισογυνισμός είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την εκδοχή αρρενωπότητας που ο Λόιντ Νιούσον χορογραφεί τριάντα χρόνια μετά, ώστε ο σύγχρονος θεατής να διαπιστώσει τη βιωσιμότητά τους σήμερα. Η τρωτότητα της «αχιλλείου πτέρνας» είναι η καλύτερη μεταφορά για ν’ αποδοθεί ο τραυματισμένος «ματσισμός» που οδηγεί στην έξαρση της βίαιης συμπεριφοράς. Πόσο ο μέσος σύγχρονος άνδρας έχει αναθεωρήσει τα στερεότυπα «ανδρικής» συμπεριφοράς με τα οποία έχει γαλουχηθεί;

Ο κύριος ανδρικός χαρακτήρας είναι ένας χιουμορίστας «μπλόκι» τύπος μεταξύ είκοσι και τριάντα ετών, που θα μπορούσε κάλλιστα να συμμετέχει σε μια σημερινή πορεία υπέρ του Brexit. 

Τα φαινόμενα δείχνουν πως τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει θεαματικά μέσα στα τριάντα χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη παράσταση του Enter Achilles και πως το πρότυπο του «ευάλωτου άνδρα» απέχει πολύ του να έχει ξεπεραστεί. Ο κύριος ανδρικός χαρακτήρας είναι ένας χιουμορίστας «μπλόκι» τύπος μεταξύ είκοσι και τριάντα ετών, που θα μπορούσε κάλλιστα να συμμετέχει σε μια σημερινή πορεία υπέρ του Brexit. Κάποιες πολιτικές συζητήσεις μεταξύ των ηρώων καταδεικνύουν πως το υπεραρσενικό καλά κρατεί (ευτυχώς που παρακολουθώ σύγχρονο αγγλικό κινηματογράφο και έχω proficiency, αλλιώς δεν θα μπορούσα να καταλάβω λέξη απ' όσα λέγονταν επί σκηνής: η παραγωγή δεν φρόντισε να υπερτιτλίσει την παράσταση, σαν να απευθυνόταν αυτή σε κλειστό club αγγλομαθών.) 

Σύνδεση ανδρισμού και βίας

Η σπουδή της «έμφυλης ταυτότητας» διερευνάται μέσω της απόκλισης εκ του ανδρισμού (ο τίτλος της ιστορικής ομάδας του Νιούσον δεν είναι τυχαίος: DV8 [2]). Η εμφάνιση μιας πιο τεθηλυσμένης εκδοχής άνδρα στο σκηνικό της παμπ, καθώς και οι κινησιολογικές επιλογές αυτού του ρόλου, δημιουργούν το κάδρο της αντίθεσης που, με διαλεκτικό τρόπο, θα παραγάγει μια χορογραφία κατά τη διάρκεια της οποίας δυο άντρες κρατούν ένα ποτήρι μπύρας με τα χείλη τους και δημιουργούν ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα. Ωστόσο, ο αυστραλός χορογράφος φαίνεται να μην καταδικάζει εξαρχής την τρέχουσα εκδοχή ανδρισμού. Δεν μοιάζει να τον απασχολούν οι επιπλοκές που ο σεξισμός επιφέρει στην ανδρική επικοινωνία, αντιθέτως αντικρίζει με συμπάθεια κάποιες «αγορίστικες» συμπεριφορές, κινήσεις και εκφράσεις και τις αναπαράγει χορογραφικά χωρίς διάθεση (σε πρώτη προσέγγιση) να τις επικρίνει. Οθεατής θα μπορούσε να υποθέσει (κάποιοι άνδρες με μεγάλο ποσοστό ανακούφισης, υποθέτω) πως η υπερβολική δόση τεστοστερόνης δεν «επιμολύνει» τις κινησιολογικές επιλογές και πως, αντιθέτως, παράγει αμιγώς «ανδρικές» κινήσεις. Όσο για τις ομοφοβικές επισημάνσεις, η μετατροπή του «gay» χορευτή σε Superman είναι ιδιαίτερα αμφίσημη.

H ταυτότητα του φύλου είναι αναμφισβήτητα προκατασκευασμένη, προϊόν κοινωνικών διεργασιών και αγωγής, αναπαραγωγή ισχυόντων προτύπων εξουσιαστικής συμπεριφοράς σεξιστικά θεμελιωμένης.

Ενώ η παράσταση του Νιούσον φαίνεται να ανεβάζει την ουδό της ανοχής στη διαφορετικότητα, το γεγονός ότι ο θεατής θαυμάζει τα «άψογα» κορμιά των χορευτών, κρίνει ως ακίνδυνη την ομοκοινωνικότητα που θεσπίζουν μεταξύ τους και συμμερίζεται το χιούμορ που διέπει τις σαχλές αντιδράσεις τους, αποκτά τη διάθεση να στεφανώσει με μια μικρή αχλύ λάμψης την κακώς εννοούμενη εκδοχή αρρενωπότητας που η χορογραφία φέρεται να στηλιτεύει. Ευτυχώς, σε αυτό το σημείο έρχεται η ανατροπή: η προτελευταία σκηνή, με τον σοδομισμό της πλαστικής κούκλας του σεξ (αν και ξαναχρησιμοποιημένη από τον Παπαϊωάννου) παραμένει συμβολισμός πολύ ισχυρός, που σοκάρει τον θεατή και δίνει εκ νέου τραγικές διαστάσεις σε μια σημαντική επισήμανση της κοινωνικής ψυχολογίας: ότι η ταυτότητα του φύλου είναι αναμφισβήτητα προκατασκευασμένη, προϊόν κοινωνικών διεργασιών και αγωγής, αναπαραγωγή ισχυόντων προτύπων εξουσιαστικής συμπεριφοράς σεξιστικά θεμελιωμένης, και ότι ο κομφορμισμός προς τέτοια στερεότυπα οδηγεί απαρεγκλίτως στον βιασμό της θηλυκής πλευράς του άνδρα και της γυναίκας.

Ο Λόιντ Νιούσον εργάζεται από το 1986 ως ιδρυτής και χορογράφος της Ομάδας Σωματικού Θεάτρου DV8, μετά από σπουδές Κοινωνικών Επιστημών και Ψυχολογίας. Αρχικά συνεργάστηκε με το Modern Dance Ensemble, το Impulse Dance Theatre, με την New Zealand Ballet Company και με το One Extra Dance Theatre and Extemporary Dance Theatre — προτού ιδρύσει τη δική του ομάδα. Συνεργάστηκε με τον Ντέιβιντ Χίντον και την Κλάρα φον Γκουλ στη μεταφορά του "Enter Achilles" και του "The Cost of Living" στον κινηματογράφο, κερδίζοντας ένα Emmy. Χαρακτηριστικές δουλειές του ήταν το "MSM" (1993), "To Be Straight With You" (2008/2009) και το "Can We Talk About This" (2011/2012), που είναι κατεξοχήν βασισμένες σε κείμενο.

ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΑ: LloydNewson (DV8 PhysicalTheatre) και Ομάδα Χορού Rambert 
Σκηνικά: IanMacneil 
Πρωτότυπη Μουσική: AdrianJohnston 
Πρωτότυπος Σχεδιασμός Φωτισμών: JackThompson 
Δημιουργική Συνεργασία & Διεύθυνση Περιοδείας: HannesLangolf 
Υλοποίηση Φωτισμών: RichardGodin 
Βοηθός Σχεδιαστή Ήχου: AmirSherhan 
Βοηθός Σκηνογράφου: LorenElstein 
Κοστούμια: KinnetiaIsidore, RichardGellar 
Διεύθυνση Προβών: PaulWhite 
Ερμηνεύουν: RichardCilli, TomDavisDunn, NelsonEarl, MiguelFiolDuran, IanGarside, EddieHookham, ScottJennings, Γεώργιος Κοτσιφάκης, JagPopham, JohnRoss 
Μια συμπαραγωγή των Rambert & Sadlers Wells σε συνεργασία με τη Στέγη


[1] Ρεαλισμός (στον αντίποδα του Ιδεαλισμού)= 1. η πρακτική του να αντιμετωπίζεις τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση και με τις αντικειμενικές τους ποιότητες, 2. πραγματιστική πολιτική, 3. πιστότητα κατά την αναπαράσταση, συνέπεια στο φυσικό πρότυπο, επιμονή στις λεπτομέρειες, 4. κατάδειξη της ζωής ως έχει, χωρίς εξωραϊσμό και απάλειψη των μελανών σημείων (TheOxfordReferenceDictionary, 1986, σελ. 689)
[2] Στα Αγγλικά Deviate σημαίνει «αποκλίνων», διαφορετικός.
 
Enter Achilles 3

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ