alt

Για την παράσταση Iraq – 9 τόποι επιθυμίας, σε σκηνοθεσία Μαρίας Τσαρούχα, η οποία παρουσιάζεται στον τεχνοχώρο Εργοτάξιο.

Του Νίκου Ξένιου

Στον Τεχνοχώρο «Εργοτάξιο» ανεβαίνει το έργο της Χέθερ Ράφο: Ιraq – 9 τόποι επιθυμίας, σε μετάφραση Πέπης Μοσχοβάκου και σκηνοθεσία Μαρίας Τσαρούχα. Πρόκειται για την εξιστόρηση της ζωής εννέα Ιρακινών γυναικών (ή εννέα εκδοχών της ίδιας γυναίκας), με φόντο το καθεστώς των πολέμων στον Κόλπο. Το έργο πρωτοανέβηκε στο Broadway, στο Εδιμβούργο και στο Bush Theater του Λονδίνου, ενώ περιόδευσε στη Μάλτα, στην Τουρκία, στη Σουηδία, στη Γαλλία, στο Ιράκ, στην Αίγυπτο, στο Ισραήλ και στη Σκωτία, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές. Όπως αναφέρει η Μαρία Τσαρούχα σε συνέντευξή της, «πρόκειται για ένα διάλογο μεταξύ ανατολής και δύσης. Οι χαρακτήρες είναι δεμένοι σε βάθος με τις καταστάσεις ως Ιρακινοί, ενώ ταυτόχρονα το πάθος τους μοιάζει ν’ αντανακλά τα ενδιαφέροντα της δύσης. Το έργο εκφράζει και την ανάγκη για δύναμη γένους θηλυκού...». Ισορροπημένη, αλλά όχι ιδιαίτερα εμπνευσμένη σκηνοθεσία, σε μια καλοδουλεμένη παράσταση που έχει να επιδείξει έξι τουλάχιστον υποδειγματικές ερμηνείες.

Η γένεση ενός πολιτικού έργου

Η Χέθερ Ράφο, κατά το ήμισυ Αμερικανή και κατά το ήμισυ Ιρακινή, εμπνεύσθηκε το έργο σ’ ένα ταξίδι της στο Ιράκ τον Αύγουστο του 1993, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης «Σαντάμ» της Βαγδάτης, όπου αντίκρυσε πολλά πορτραίτα του Σαντάμ Χουσεΐν καθώς και ένα περίεργο πίνακα, που παριστούσε μια γυμνή γυναίκα σκαρφαλωμένη σ’ ένα δέντρο.

Δεκαπέντε χρόνια μετά τον πόλεμο του Κόλπου οι Αμερικανοί (και, υπό το πρίσμα των Αμερικανών, και η ίδια η συγγραφέας) διερωτώνται σχετικά με τα λάθη μιας ιμπεριαλιστικής πολιτικής στο Ιράκ, με τα ολισθήματα ηθικής υπόστασης που τη συνόδεψαν και για την ίδια τη φύση του αμερικανικού ονείρου περί αποκατάστασης της Δημοκρατίας στον πλανήτη. Η Χέθερ Ράφο, κατά το ήμισυ Αμερικανή και κατά το ήμισυ Ιρακινή, εμπνεύσθηκε το έργο σ’ ένα ταξίδι της στο Ιράκ τον Αύγουστο του 1993, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης «Σαντάμ» της Βαγδάτης, όπου αντίκρυσε πολλά πορτραίτα του Σαντάμ Χουσεΐν καθώς και ένα περίεργο πίνακα, που παριστούσε μια γυμνή γυναίκα σκαρφαλωμένη σ’ ένα δέντρο. Το κεφάλι της κρεμόταν κάνοντας μια καμπύλη, ενώ ένας χρυσός ήλιος τη φώτιζε από πίσω. Με την επιστροφή της στην Αμερική σκέφτηκε να γράψει ένα κείμενο για τη φύση της Ιρακινής γυναίκας, στις πολλαπλές της εκφάνσεις, όπως τής αποκαλύφθηκε σ’ αυτήν την εικόνα.

Η βεδουίνα που αφηγείται τα μυστικά της για τον άντρα που αγάπησε και τον πόνο της ψυχής της για την απουσία ανταπόδοσης του έρωτά της προσδίδει στο κείμενο αμεσότητα και ανθρωπιά. Η ερμηνεία της αισθησιακής, δροσερής Έρη Παπαγαλάνη προίκισε με εσωτερικότητα χαρακτηριστική τον ρόλο αυτόν. Όμως η «ιρακινή ψυχή» εδράζει στην ακρότατη έκφανσή της στο ταμπεραμέντο μιας γυναίκας που συμβιβάστηκε με το καθεστώς και επιβίωσε με κάθε δυνατό τρόπο μέσα σ’ αυτό: «Ξέρω. Τα μάτια σας μού λένε πως με θεωρείτε πόρνη. Όμως εγώ ξυπνώ και θέλω αγάπη. Θέλω αγάπη συνεχώς, δεν χορταίνω από αγάπη». Η γυναικεία φύση στην πανίσχυρη εκδοχή της, μητρική, αρχετυπική, ανθρώπινη. Η Έφη Μεράβογλου δίνει στον ρόλο αυτόν τόνο και χαρακτηριστικό χρώμα, με μια στιβαρή παρουσία γεμάτη σωματικότητα και χιούμορ.

Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου είναι η αποτύπωση της ίδιας της συγγραφέως, που στην παράσταση την αποδίδει δυναμικά και ευαίσθητα η Δέσποινα Νικητίδου, παντρεύοντας στην ερμηνεία της Ανατολή και Δύση με δεξιοτεχνικό τρόπο και απευθύνοντας, με μυητικό τρόπο το «Σ’αγαπώ» σ’ έναν ατελείωτο κατάλογο από χαμένες φιγούρες του Ιράκ.

Στη μνήμη της Ράφο ως φοιτήτριας καθοριστικό ρόλο είχε διαδραματίσει ο πρώτος Πόλεμος του Κόλπου: παρακολουθούσε στις ειδήσεις του CNN τον πόλεμο και κάποιοι συμφοιτητές της έκαναν πλάκα στον ίδιο χώρο τη στιγμή που εκείνη ανησυχούσε σοβαρά για την τύχη των συγγενών της στη Βαγδάτη. Έτσι, το έργο μιλά και για την «αμερικανική ψυχή»: ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου είναι η αποτύπωση της ίδιας της συγγραφέως, που στην παράσταση την αποδίδει δυναμικά και ευαίσθητα η Δέσποινα Νικητίδου, παντρεύοντας στην ερμηνεία της Ανατολή και Δύση με δεξιοτεχνικό τρόπο και απευθύνοντας, με μυητικό τρόπο το «Σ’αγαπώ» σ’ έναν ατελείωτο κατάλογο από χαμένες φιγούρες του Ιράκ.

Δροσερή και συγκινητική η παρουσία της Βαρβάρας Λάρμου στον ρόλο μιας καλλιεργημένης αστής που αναλύει επιδερμικά τα πολιτικά παρασκήνια αυτού του εγκληματικού πολέμου, γεμίζοντας τη σκηνή με τη λαμπερή της ομορφιά. Ιδιότυπος ο ρόλος του νεαρού ιρακινού κοριτσιού (Δήμητρα Σκέμπη) που από την απομόνωση του σπιτιού του δίνει το δικό του στίγμα στο προφίλ αυτής της σύρραξης. Πολύ συγκροτημένη, συγκινητική και «σφιχτή» η απόδοση του αποτροπιασμού των εγκλημάτων πολέμου, με όλες τις οικολογικές τους επιπτώσεις, από τον χαρακτήρα μιας ιρακινής γιατρού που μόλις έχει επιτελέσει μια τερατογένεση, ερμηνευμένο από την Ιωάννα Κυρίτση. Καθηλωτική και η Μυρτώ Λοντόρφου στον ρόλο της Ουμ-Γκάντα, της μητέρας που θρηνεί τον αφανισμό ολόκληρης της οικογενείας της στο σφαγείο του πολέμου του Ιράκ.

alt

Εμείς, οι συνυπεύθυνοι Δυτικοί

Οι δραματοποιημένοι αυτοί χαρακτήρες μιας ποιητικής σύνθεσης απευθύνονται στο κοινό σαν σε έμπιστο φίλο, εμπλέκοντάς το και παράγοντας αμφίθυμα συναισθήματα, συμπάθειας και ενοχής ταυτόχρονα.

Οι δραματοποιημένοι αυτοί χαρακτήρες μιας ποιητικής σύνθεσης απευθύνονται στο κοινό σαν σε έμπιστο φίλο, εμπλέκοντάς το και παράγοντας αμφίθυμα συναισθήματα, συμπάθειας και ενοχής ταυτόχρονα. Στόχος της συγγραφέως (που η παράσταση τον πέτυχε, παρά τις φτωχές σκηνικές της δυνατότητες) φαίνεται να ήταν η θεώρηση των γυναικών της Μέσης Ανατολής όχι ως του «άλλου», αλλά ως οικείων ανθρώπινων υπάρξεων, η ετερότητα των οποίων περιλαμβάνει τόσο τον τρόμο του πολέμου, την απόσχιση από τον εαυτό τους μέσα στο καθημερινό βίωμα του θανάτου, τη σύνθλιψη από το φαλλοκρατικό περιβάλλον μιας ισλαμικής κοινωνίας, την απώλεια των αγαπημένων προσώπων και τη ματαίωση των προσωπικών ονείρων, όσο και την ανάγκη για επιβίωση, το ένστικτο της ζωής και του έρωτα, το όνειρο της Δύσης ως τόπου που πιθανόν θα συμβιβάσει τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες τους με μιαν αξιοπρεπή «επικάλυψη» της πολιτικής φρίκης που έχουν βιώσει.

Ο εναρκτήριος και ληκτικός χαρακτήρας (Μάγδα Κρυσταλλινού) πετά στο ποτάμι τα σπαράγματα των υπάρξεων που βομβαρδίστηκαν, κατακρεουργήθηκαν και εξανδραποδίστηκαν στον βωμό της διεθνούς πολιτικής της βίας, γοβάκια, προσωπικά αντικείμενα και ράκη ρούχων. Στην προσωπική συλλογή προς πώλησιν μιας γυναίκας (Μαρία Τρυγώνη) που επιβίωσε με εμφανή τα συμπτώματα της ταλαιπωρίας πάνω της έρχεται το ένστικτο της επιβίωσης να επιδαψιλεύσει και να εκποιήσει («τόσα δολάρια καθένα») αντικείμενα μεγάλης συναισθηματικής αξίας. Στη διαδικασία εκποίησης και στον επικήδειο αυτόν ενός ολόκληρου πολιτισμού (του αρχαιότερου στην υφήλιο, ειρήσθω εν παρόδω) έρχονται να προστεθούν και συμβολικά αντικείμενα, ακόμη και ο ίδιος ο πίνακας ζωγραφικής που εξαρχής αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης του έργου.

Η σκηνοθέτις

Η Μαρία Τσαρούχα έχει σπουδάσει Κοινωνιολογία στην Αθήνα και υποκριτική και σκηνοθεσία στη Νέα Υόρκη, στο Κίεβο και στο «Webber Douglas Academy of Dramatic Arts» του Λονδίνου. Ως ηθοποιός έχει συμμετάσχει σε πολλές παραστάσεις και κινηματογραφικές ταινίες, εδώ και στο εξωτερικό. Έχει διασκευάσει το μυθιστόρημα «Μέρες εγκατάλειψης» της Έλενα Φεράντε και το σκηνοθέτησε με τον τίτλο «Η κακομοίρα της Νάπολι», που παίχτηκε για δύο χρόνια στο θέατρο «Επί Κολωνώ». Από το 2003 με το «Magic Room Theater»  ανεβάζει παραστάσεις με κείμενα, τραγούδια musical, stand up comedy και μουσικό live. Από το 2000 διδάσκει «Method Acting» σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς και ερμηνευτές.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ