Για την παράσταση John της θεατρικής ομάδας DV8, η οποία παρουσιάζεται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών μέχρι και τις 15 Οκτωβρίου.
Της Εύας Στάμου
Η ομάδα μοντέρνου χορού DV8 Physical Τheatre ιδρύθηκε το 1986 στο Λονδίνο από μια ανεξάρτητη κολεκτίβα χορευτών. Ο Αυστραλός χορογράφος Lloyd Newson που ηγείται του γκρουπ, εκτός από σπουδές χορού στο Λονδίνο έχει κάνει σπουδές κοινωνικών επιστημών και ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης.
Τα ζητήματα που πραγματεύεται το DV8 Physical Τheatre είναι πάντα κοινωνικοπολιτικού χαρακτήρα. Μέχρι σήμερα η ομάδα έχει παρουσιάσει 18 έργα σε διεθνείς περιοδείες κι έχει αποσπάσει πλήθος βραβείων. Όπως αναφέρεται μάλιστα στο δελτίο τύπου, ο Lloyd Newson ανακηρύχθηκε από την Ένωση κριτικών της Μεγάλης Βρετανίας ως ένας από τους 100 καλλιτέχνες με την μεγαλύτερη επιρροή που έχουν δουλέψει στη Βρετανία τα τελευταία εκατό χρόνια.
Χρησιμοποιεί αυτολεξεί αποσπάσματα από συνεντεύξεις, τα οποία συνδέει με την κίνηση, επιδιώκοντας να σωματοποιήσει τις εμπειρίες των συμμετεχόντων.
Η ιδιαιτερότητα του έργου του Newson έγκειται στο γεγονός ότι χρησιμοποιεί αυτολεξεί αποσπάσματα από συνεντεύξεις όπως συνηθίζεται στις κοινωνικές επιστήμες, τα οποία συνδέει με την κίνηση, επιδιώκοντας να σωματοποιήσει τις εμπειρίες των συμμετεχόντων.
Στο John, το έργο που παίζεται από τις 12 Οκτωβρίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, η ομάδα DV8 διερευνά το θέμα της αντρικής σεξουαλικότητας μέσα από την προσωπική ματιά του John, ενός άντρα που έχει κάνει φυλακή, και δίνει συνέντευξη στον Newson κατά τη διάρκεια της αναστολής του.
Δεν είναι εύκολο την εποχή της «πολιτικής ορθότητας» να μιλήσει κανείς για την αντρική σεξουαλικότητα με αμεσότητα και ειλικρίνεια χωρίς να θεωρηθεί ότι προσβάλει κάποια κοινωνική ομάδα, ή ότι απλώς πάσχει από κακό γούστο.
Οι καλλιτέχνες, οι κοινωνικοί επιστήμονες, ακόμα και οι σεξολόγοι μπορεί να έχουν προκαταλήψεις που δεν τους επιτρέπουν να διερευνήσουν στον ίδιο βαθμό και με την ίδια άνεση την σεξουαλικότητα για παράδειγμα των ομοφυλόφιλων αντρών, των νεαρών αγοριών ή των αντρών τρίτης ηλικίας. Το αποτέλεσμα είναι η αναπαραγωγή κλισέ που θέλουν τους άντρες, -αδιακρίτως ηλικίας, υγείας, φυλής, κοινωνικής τάξης, σεξουαλικής κατεύθυνσης- να βιώνουν την ερωτική φαντασίωση, την επιθυμία και την σχέση με το σώμα τους, με αυτόν τον τυποποιημένο τρόπο.
Στο John έχουμε μια σειρά από ανατροπές που με πρωτοποριακές μεθόδους -σύνθεση θεάτρου, χορού, κοινωνιολογικής έρευνας- αναδεικνύουν την μοναδικότητα του προσώπου καθώς και την σχέση της σεξουαλικότητας με την προσωπική ιστορία που ξεκινάει από τα βάθη της παιδικής ηλικίας κι εκτείνεται έως το παρόν που ο ήρωας βρίσκεται σε προχωρημένη μέση ηλικία. Ο ηθοποιός/χορευτής που υποδύεται τον John χωρίς να εγκαταλείπει λεπτό το ευρηματικό σκηνικό, μιλάει για την τραγική ζωή του με τρόπο ευθύ, απλό και ταυτόχρονα αποστασιοποιημένο. Σκληρές σκηνές όπου επικρατούν η ενδοοικογενειακή βία κι η σεξουαλική κακοποίηση, ο διαρκής αγώνας του ήρωα με τους εθισμούς στην ηρωίνη, το αλκοόλ και το φαγητό, η παραβατική συμπεριφορά του, η σχέση με το σώμα του, η καθημερινότητα στη φυλακή, αποκτούν φυσική υπόσταση από τους ηθοποιούς καθώς ακούμε την χειμαρρώδη αφήγησή του.
Βασικό ερώτημα της παράστασης: Τι ακριβώς είναι το σεξ και πώς λειτουργεί για τον ήρωα της ιστορίας αλλά και για τον καθένα από εμάς; Το έργο επικεντρώνεται ουσιαστικά στην διερεύνηση του γκέι σεξ, ιδωμένο με τη ματιά του πρωταγωνιστή αλλά και την παράθεση επιλεγμένων αποσπασμάτων από συνεντεύξεις 50 αντρών που με ρεαλιστική, ωμή γλώσσα περιγράφουν τα συναισθήματα, τις εμπειρίες και τις παρορμήσεις τους.
Κατά τη διάρκεια της αναστολής του ο John συχνάζει σε μια γκέι σάουνα. Αρχικά δεν είναι φανερό στον θεατή τι αναζητά στον συγκεκριμένο χώρο αφού έχει ήδη περιγράψει τις ερωτικές του εμπειρίες αποκλειστικά με γυναίκες. Στο τέλος της παράστασης, όμως, το τοπίο θα ξεκαθαρίσει καθώς ο ήρωας αναρωτιέται και ο ίδιος για τις διαφορετικές όψεις της ταυτότητάς του και την ρευστότητα της σεξουαλικότητας.
Το εγχείρημα του DV8 είναι πραγματικά φιλόδοξο. Κατά τη γνώμη μου είναι δύσκολο να επιτευχθεί πάντα η ισορροπία ανάμεσα στην θεατρική αναπαράσταση και την παράθεση των αποσπασμάτων. Για το μη αγγλόφωνο κοινό ο βαθμός δυσκολίας αυξάνεται αφού προκειμένου να παρακολουθήσει την Λιβερπουλιανή διάλεκτο του πρωταγωνιστή χρειάζεται να διαβάζει το κείμενο στις ειδικές οθόνες.
Ένα θέμα που ίσως ξενίσει είναι η σύνδεση της ψυχικής και φυσικής κακοποίησης, των αλλεπάλληλων εθισμών και της παραβατικότητας με την ομοφυλόφιλη σεξουαλική ταυτότητα.
Κάποιες στιγμές ίσως ο θεατής αισθανθεί ότι ο λόγος υπερβαίνει την αναπαράσταση. Προς το τέλος μάλιστα το κείμενο γίνεται διδακτικό, προσπαθώντας να περάσει στο κοινό συγκεκριμένα μηνύματα υπέρ της χρήσης προφυλακτικού και της αξίας της ασφαλούς σεξουαλικής επαφής, παίρνοντας έτσι διαφορετικό χαρακτήρα.
Ένα άλλο θέμα που ίσως ξενίσει κάποιους είναι η σύνδεση της ψυχικής και φυσικής κακοποίησης, των αλλεπάλληλων εθισμών και της παραβατικότητας με την ομοφυλόφιλη σεξουαλική ταυτότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτή είναι η προσωπική ιστορία του John, η ανακάλυψη της δικής του σεξουαλικότητας που ξεδιπλώνει για το κοινό ο Newson με αριστοτεχνικό τρόπο, και η οποία σε καμία περίπτωση δεν αντιπροσωπεύει τη συμπεριφορά και τις επιλογές όλων των ομοφυλόφιλων αντρών. Ας επισημάνω επίσης ότι αποτελεί κοινό τόπο για την κοινωνική έρευνα πως τα ποσοστά κατάχρησης ουσιών στους γκέι είναι αρκετά υψηλά, πιθανώς λόγω των ενοχών ή του θυμού που πολλές φορές εσωτερικοποιούν εξαιτίας του ρατσισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνουν.
Το John είναι μια γενναία, πρωτοποριακή παράσταση με πικρό χιούμορ και στιγμές που σοκάρουν. Ο τρόπος με τον οποίο είναι ειπωμένη η ιστορία επιτυγχάνει να εγείρει τόσο το συναίσθημα, όσο και τον στοχασμό. Σε μία εποχή που η διαφήμιση και η παραλογοτεχνία παρουσιάζουν την σεξουαλικότητα με τρόπο παραμορφωτικό και η κυρίαρχη αφήγηση της πορνογραφίας μας εγκλωβίζει όλους σε αφύσικους, επινοημένους και τελικά άκρως καταπιεστικούς ρόλους -όπου η γυναίκα εξακολουθεί να είναι αντικείμενο για όλες τις χρήσεις και ο άντρας υπερσεξουαλικός τιμωρός-, μια θαρραλέα, διεισδυτική ματιά στην ερωτική αντρική επιθυμία και τις ποικίλες εκφράσεις της έχει πραγματική κοινωνική και καλλιτεχνική αξία.
* Η ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ είναι συγγραφέας και Δρ Ψυχολογίας.