Πρόσωπα από το χώρο του θεάτρου, του σινεμά, της μουσικής, των εικαστικών, του πολιτισμού, πρόσωπα που μας είναι οικεία και άλλα που θα θέλαμε να γνωρίσουμε καλύτερα, μας αποκαλύπτουν τον δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση.
Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός
Ο ιστορικός και αρχαιολόγος Κώστας Πασχαλίδης απαντά σε 25 κλασικές ή αναπάντεχες βιβλιοφιλικές ερωτήσεις.
/Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτό τον καιρό;
Έχω βουτήξει ολόσωμος στο συναρπαστικό Alexander's Tomb. The Two Thousand Year Obsession to find the Lost Conqueror, του Nicholas J. Saunders (The American University in Cairo Press, Cairo 2006). Μην το χάσετε!
/Πώς ήρθε στα χέρια σας;
Το είδα στο ράφι του βιβλιοπωλείου και ήξερα ότι με κοιτούσε κατάματα. Δεν υπήρχε τρόπος αποφυγής.
/Γενικά, πώς επιλέγετε βιβλία;
Με έναν μάλλον επιπόλαιο τρόπο. Αγοράζω βιβλία που θα έπρεπε να διαβάσω και διαβάζω βιβλία που αντιστοιχούν στη διάθεση και στο χρόνο μου. Δηλαδή, τις περισσότερες φορές διαβάζω άλλα από εκείνα που αγοράζω αποφασισμένος να ρουφήξω με πάθος.
/Έχετε βιβλίο στην τσάντα σας;
Μόνο όταν ξέρω ότι θα περάσω κενό χρόνο περιμένοντας κάτι.
/Διαβάζετε στο Μετρό, σε καφέ ή σε άλλους εξωτερικούς χώρους;
Διαβάζω πάντα στην παραλία των διακοπών μου. Δυστυχώς, είμαι από εκείνους που ζαλίζονται όταν διαβάζουν εν κινήσει.
/Σε ποια στάση σας αρέσει να διαβάζετε;
Σε οποιαδήποτε στάση επί της πετσέτας παραλίας και σε αγαπημένη πολυθρόνα του σπιτιού.
/Αφού τα διαβάσετε, φυλάτε τα βιβλία σας και τα μεταφέρετε από σπίτι σε σπίτι όταν μετακομίζετε;
Ορισμένα βιβλία που ξέρω ότι δεν θα ανοίξω ξανά τα χαρίζω με αφορμή μια μετακόμιση. Ορισμένα άλλα είναι διάσπαρτα σε βιβλιοθήκες γονέων ή σκονισμένων εξοχικών. Τα πιο αγαπημένα έρχονται ως προίκα όπου πάω.
/Πόσο οργανωμένη είναι η βιβλιοθήκη σας; Μπορείτε να βρείτε ένα βιβλίο άμα το ψάχνετε;
Σχεδόν πάντα. Είναι οργανωμένη γεωγραφικά και ανταποδίδει τον κόπο της ανεύρεσης με μια ματιά. Άλλωστε οι βιβλιοθήκες ενός σπιτιού είναι η φυσική επένδυσή του, πάνω στη οποία τρέχει το βλέμμα καθημερινά.
/Προσέχετε τα βιβλία σας ή τα τσακίζετε, τα υπογραμμίζετε και σημειώνετε επάνω σ' αυτά;
Είμαι από αυτούς που χρησιμοποιούν μολύβι για σημειώσεις. Εν είδει μελλοντικού ραντεβού με τον αναγνώστη-εαυτό!
/Έχει τύχει ποτέ να «κολλήσετε» με βιβλίο; Τι συνέβη;
Ε, ναι. Με βιβλίο συναρπαστικής μυθοπλασίας, που αρνήθηκα να αφήσω από τα χέρια μετά την τελευταία σελίδα. Μου πήρε λίγο χρόνο για να καταλάβω ότι παραλογίζομαι!
/Αφήνετε στη μέση βιβλία που σας κάνουν να βαριέστε; Πόσο συχνά;
Ποτέ. Ποτέ. Τα υποφέρω μέχρι τέλους.
/Έχει τύχει να σας συναρπάσει, μετά από χρόνια, βιβλίο που στην πρώτη ανάγνωση σας είχε απογοητεύσει;
Πολύ συχνά. Πρόκειται για βιβλία που διάβασα σε νεαρά χρόνια και που δεν είχα τη δυνατότητα να εκτιμήσω σε βάθος.
Νομίζω ότι δεν θα ήθελα να μοιραστώ τη γεύση μιας ανάγνωσης με τη διαδικασία της ανάλυσης και της ανταλλαγής γνώμης. Νομίζω ότι θα έχανα τη μαγεία της μεταναγνωστικής εντύπωσης. Μπορεί να κάνω λάθος.
/Έχετε πετάξει ποτέ βιβλίο σε άνθρωπο από τα νεύρα σας;
Ποτέ. Απολύτως όχι. Και μου φαίνεται αδιανόητο και ως ερώτηση, να πω την αλήθεια!
/Στα σκουπίδια;
Ως άνω. Έχει συμβεί όμως να χαρίσω βιβλίο που γνωρίζω από την αρχή ότι δεν θα διαβάσω με κανέναν τρόπο. Το επενδύω με γλυκόλογα και το χαρίζω.
/Κάνετε δώρο βιβλία;
Βεβαίως και με πολλή χαρά από παιδί.
/Θα συμμετείχατε ποτέ σε Λέσχη Ανάγνωσης;
Είμαι λίγο επιφυλακτικός. Νομίζω ότι δεν θα ήθελα να μοιραστώ τη γεύση μιας ανάγνωσης με τη διαδικασία της ανάλυσης και της ανταλλαγής γνώμης. Νομίζω ότι θα έχανα τη μαγεία της μεταναγνωστικής εντύπωσης. Μπορεί να κάνω λάθος.
/Σας έχει συμβεί να δανείσετε αγαπημένο βιβλίο και να μην σας επιστραφεί;
Βεβαίως και βεβαίως και βεβαίως. Έσκασα από το κακό μου και το έκανα γαργάρα. Και κατόπιν ξαναέκανα το λάθος, ένεκα αδυναμίας να αρνηθώ το δανεισμό. Και τώρα που μιλάμε αναρωτιέμαι για την τύχη δυο από αυτά.
/Ποιο ήταν το αγαπημένο σας βιβλίο όταν ήσασταν παιδί;
Ο Μιχαήλ Στρογκόφ (Ιούλιος Βερν) και O Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου (Άλκη Ζέη) και μη γελάσετε, παρακαλώ.
/Το έχετε ξαναδιαβάσει έκτοτε;
Ποτέ. Για να μη χαθεί η γλύκα της παιδικής ανάμνησης.
/Μέσα σε ποια ιστορία που έχετε διαβάσει θα θέλατε να ζείτε;
Σε όλες τις ιστορίες της Ζυράννας Ζατέλη και μη γελάσετε, παρακαλώ.
/Με ποιον ή ποια συγγραφέα θα θέλατε να δειπνήσετε;
Με τη Ζυράννα Ζατέλη, βεβαίως.
/Λένε ότι ορισμένα βιβλία «μας βρίσκουν» σχεδόν μαγικά τη στιγμή που τα χρειαζόμαστε. Είχατε ποτέ τέτοια εμπειρία;
Με τα περισσότερα. Κι ας ακούγεται υπερβολικό. Είμαι ευγνώμων στα περισσότερα βιβλία που άνοιξα, γιατί μιλούσαμε σε κάθε σελίδα.
/Για ποιο βιβλίο θα λέγατε: αυτό το βιβλίο μου άλλαξε τη ζωή;
Δύσκολο να πω. Ας πω για τα ποιήματα του Κ. Καβάφη για να είμαι κοντά στο δίκαιο της απάντησης.
/Ποιο βιβλίο προτείνετε ενθέρμως αυτή την εποχή;
Το Γκιακ του Δημοσθένη Παπαμάρκου (εκδ. Αντίποδες, Αθήνα 2014) και Τα Μαύρα Παπούτσια της Παρέλασης του Βαγγέλη Προβιά (εκδ. Ολκός, Αθήνα 2014), που είναι διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά με χαροποίησαν αληθινά. Αγαπώ πολύ τη συμπυκνωμένη γεύση των διηγημάτων.
/Ποιος είναι για σας ο ορισμός του καλού βιβλίου;
Το ειλικρινές βιβλίο, όπως λέω. Αυτό που δεν ψευτίζει τον προορισμό του. Δεν υπόσχεται λογοτεχνία ενώ είναι κυρίως μυθοπλαστικό, δεν υπόσχεται σασπένς, ενώ είναι κυρίως πνευματικό. Το είδος των βιβλίων που δεν σε εξαπατά με κενές υποσχέσεις.
Info
Ο Κώστας Πασχαλίδης είναι Ιστορικός και Αρχαιολόγος, Επιμελητής Αρχαιοτήτων στην Προϊστορική Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.