loveofgod

Κρίση και τέχνη

Του Κωστή Σταφυλάκη

Υπάρχει ένας μύθος ο οποίος επιβεβαιώνει την ιδιαίτερη θέση που καταλαμβάνει η σύγχρονη τέχνη στην οικονομική ζωή των μεγάλων δυτικών «κέντρων». Ο μύθος αυτός λέει, σε διάφορες παραλλαγές, ότι η αγορά της τέχνης δεν επηρεάζεται ουσιαστικά –και δεν θα επηρεαστεί– από την οικονομική κρίση που ξέσπασε διεθνώς 

τα τελευταία δύο χρόνια. Ως εάν η σύγχρονη τέχνη, οι θεσμοί και η αγορά της να ανήκουν σε μια αυτόνομη σφαίρα, που προστατεύεται χάρις στις αναλλοίωτες αξίες και στα αδιαμφισβήτητα κριτήρια που τη διέπουν. Ο μύθος αυτός παρουσιάζει την τέχνη ως ένα οικονομικό και επενδυτικό καταφύγιο, ως ένα ασφαλές χρηματιστήριο με κλειδωμένες μετοχές, στο οποίο θα καταφύγουν οι επενδυτές για να αποφύγουν το επενδυτικό ρίσκο.

Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι σημαντικές περσόνες της αγοράς της σύγχρονης τέχνης, όπως ο Damien Hirst, προσφέρονται ως παράδειγμα προς επιβεβαίωση του μύθου της «επιβίωσης» της τέχνης. Ο Hirst πλασάρει επιτυχώς τον εαυτό τους ως «επιζήσαντα», ως παίχτη που πάντα κερδίζει, αψηφώντας τις αναταράξεις. Ο τελευταίος πούλησε πρόσφατα μία από τις εγκαταστάσεις του με τη μορφή φαρμακείου σε αστρονομική τιμή που κατατάσσει το έργο στα πλέον ακριβοπληρωμένα στην ιστορία της αγοράς της τέχνης. Παρόμοια συνέβησαν σχετικά με το πρόσφατο διάσημο επίτευγμά του, μια νεκροκεφαλή, πιστό αντίγραφο του κρανίου ενός νέου του 18ου αιώνα, στολισμένη με 8.601 διαμάντια. Το έργο, με τον ειρωνικό τίτλο «For the Love of God» (2007), κόστισε 50 εκατομμύρια λίρες και πουλήθηκε σε μια επενδυτική εταιρεία για 100 εκατομμύρια λίρες. Επομένως, η νεκροκεφαλή του Hirst αποτελεί όχι τόσο μια μεταφορά, αλλά μια κυριολεκτική απόδειξη της vanitas που χαρακτηρίζει την αγορά της τέχνης – μια ματαιοδοξία που εμφανίζεται όχι μόνο ως άτρωτη και άνοση μπροστά στους κλυδωνισμούς της διεθνούς αγοράς, αλλά και ως τροφοδοτούμενη από την ίδια την κρίση.

Μήπως όμως αυτός ο μύθος της επιβίωσης είναι απλώς ένα τέχνασμα των θεσμών της αγοράς της τέχνης για να περισώσουν τα επίπεδα των πωλήσεων, που σαφώς βαίνουν μειούμενα; Τα σημάδια της κρίσης φάνηκαν νωρίς, με οίκους όπως οι Sotheby’s, Christie’s και Phillips de Pury να υφίστανται σημαντική πτώση του τζίρου τους και με art fairs όπως το Frieze να μην επιτυγχάνουν τους οικονομικούς στόχους τους. Η αντίδραση του κοινού, του μέσου αγοραστή και του μικροσυλλέκτη είναι χαρακτηριστική. Η επισκεψιμότητα στα art fairs αυξάνεται ελαφρώς, ως εάν οι αγοραστές να αναζητούν κάποια ευκαιρία εν μέσω μιας ρευστής κατάστασης. Εντυπωσιακή ήταν, για παράδειγμα, η άνοδος της επισκεψιμότητας στα εγκαίνια της Art Athina 2010. Όμως, οι αγορές έργων είναι ελάχιστες, ενώ ταυτόχρονα οι λίστες αναμονής αγοραστών για τα «σταθερά» χαρτιά της καλλιτεχνικής αγοράς μεγαλώνουν. Τι συνέπειες μπορεί να έχει μια τέτοια εξέλιξη; Ότι οι θεσμοί που διογκώθηκαν την τελευταία δεκαετία, όπως οι μπιενάλε, τα φεστιβάλ, οι περιοδικές εκθέσεις κ.λπ. –θεσμοί που, τηρουμένων των αναλογιών, δοκίμασαν πιο πειραματικά μοντέλα έκθεσης και φιλοξένησαν ποικίλες, συχνά αντιφατικές, μορφές πειραματικής και κριτικής τέχνης–, θα επαναπροσδιορίσουν την ατζέντα τους με βάση τις ντιρεκτίβες παραδοσιακότερων παραγόντων του καλλιτεχνικού πεδίου, όπως οι γκαλερί και οι συλλέκτες. Για να γίνει εφικτή αυτή η στροφή, θα παραχθούν μια σειρά από «λόγοι» ειδημόνων, θεωρητικών, κριτικών και επιμελητών που θα επιβεβαιώνουν τη «διαχρονική» αξία των παραδοσιακών εκφραστικών πρακτικών και των εθνικών ιδιωμάτων. Άλλωστε, και στην Ελλάδα η διαδικασία αυτή έχει προ πολλού ξεκινήσει.

(εικονογράφηση: «For the Love of God» (2007). Έργο του Damien Hirst.)

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η ειρηνική «επέλαση των Βαλκυριών» του Ρίχαρντ Βάγκνερ στη Λυρική Σκηνή

Η ειρηνική «επέλαση των Βαλκυριών» του Ρίχαρντ Βάγκνερ στη Λυρική Σκηνή

Στις 10 Μαρτίου και για πέντε ακόμη παραστάσεις ανεβαίνει στην  Εθνική Λυρική Σκηνή η εμβληματική «Βαλκυρία» του Ρίχαρντ Βάγκνερ σε σκηνοθεσία του Τζων Φούλτζειμς και συμπαραγωγή με την Βασιλική Όπερα της Δανίας. Κενρική εικόνα: © Eθνική Λυρική Σκηνή. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη...

Η Αλίκη Καγιαλόγλου συναντά τον Φερνάντο Πεσσόα και τα πορτογαλικά fados

Η Αλίκη Καγιαλόγλου συναντά τον Φερνάντο Πεσσόα και τα πορτογαλικά fados

Η Αλίκη Καγιαλόγλου, σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, για μια μόνο παράσταση το Σάββατο 6 Απριλίου: «Η θαλασσινή ωδή του Fernando Pessoa και τα fados της εφηβείας μου» στη Θεατρική Σκηνή Δήμου Αβδελιώδη – Studio new star art cinema [Σταυροπούλου 33, Αθήνα].

Επιμέλεια: Book Press

...
Οι Soundwalk Collective με την Patti Smith για δυο εμφανίσεις στη Στέγη – ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη ζωή

Οι Soundwalk Collective με την Patti Smith για δυο εμφανίσεις στη Στέγη – ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη ζωή

Η θρυλική ποιήτρια της νεοϋορκέζικης punk rock Patti Smith προσγειώνεται στη Στέγη στις 14 & 15 Μαρτίου, για να συμμετάσχει στα ηχοτοπία του πρότζεκτ “Correspondences” της Soundwalk Collective, σε ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ