alt

Για το αφιέρωμα των Ergon Ensemble στον συνθέτη Claude Vivier, που παρουσιάστηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

Της Χρύσας Στρογγύλη

Μπορεί η σύγχρονη λόγια μουσική να μην είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στο ελληνικό κοινό αλλά φαίνεται πως σταδιακά αποκτά, αν όχι θαυμαστές, ολοένα και περισσότερα ευήκοα ώτα που ενδιαφέρονται για αντισυμβατικές καλλιτεχνικές δημιουργίες και νέες προτάσεις. Πιστό στην αναζήτηση νέων προκλήσεων και προσωπικοτήτων της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας, το σύνολο οργανικής μουσικής Ergon Ensemble υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του Αλέξανδρου Μούζα παρουσίασε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της Αθήνας πέντε έργα ενός ιδιαίτερα αινιγματικού και σχετικά άγνωστου, τουλάχιστον στο ελληνικό κοινό, συνθέτη, του Καναδού Κλωντ Βιβιέ.

Μελαγχολικές ψηφίδες από τη ζωή του συνθέτη

Η συναυλία ξεκίνησε με το έργο Et je reverrai cetteville («Και θα ξαναδώ αυτήν την πόλη», 1981) για σύνολο δωματίου. Ο ίδιος ο συνθέτης έχει πει για το έργο του: «Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος, αυτό το κομμάτι είναι η επιστροφή μου σε ένα συγκεκριμένο σημείο της ζωής μου. Οι μελωδίες είναι, κατά κάποιον τρόπο, μέρος του παρελθόντος μου. Η μελαγχολία προέρχεται από την επιθυμία μου για ιστορίες του παρελθόντος, για τις δικές μου ιστορίες. Λίγες μελωδίες ενσωματωμένες στη σιωπή, στο διηνεκές. Αυτό το κομμάτι είναι μια πράξη απόγνωσης, αν ισχύει ότι η δημιουργία πάντα προσπαθούσε να συνδέσει το παρελθόν με το μέλλον. «Μελαγχολία και ελπίδα», για να ξαναδημιουργηθεί η χρονική συνέχεια που η ανθρώπινη ζωή διακόπτει». Πράγματι, στο συγκεκριμένο έργο, οι υποτονικές μελωδίες, τα unisono, τα μικρά αποσπάσματα που τελειώνουν συνήθως με τον ήχο από το χτύπημα του ταμ-ταμ και με τις συχνές επαναλήψεις δημιουργούν μια παρόμοια ατμόσφαιρα, ονειρική και απόκοσμη.

Μολονότι πρόκειται για ένα τεχνικά δύσκολο κομμάτι που απαιτεί ένταση και αντοχή, ο σολίστας το ερμήνευσε με ευαισθησία, λειαίνοντας τις αιχμές και τη σκληρότητα που αναδύονται από τις συνεχείς συγχορδίες, τις μεγάλες αποστάσεις, τους τονισμούς, τις απότομες αλλαγές στη δυναμική, τις διαφωνίες.

Στη συνέχεια, ο εξαιρετικά ταλαντούχος πιανίστας Χρήστος Σακελλαρίδης έδωσε ένα νέο χαρακτήρα στο έργο για σόλο πιάνο «Shiraz» (1977). Μολονότι πρόκειται για ένα τεχνικά δύσκολο κομμάτι που απαιτεί ένταση και αντοχή, ο σολίστας το ερμήνευσε με ευαισθησία, λειαίνοντας τις αιχμές και τη σκληρότητα που αναδύονται από τις συνεχείς συγχορδίες, τις μεγάλες αποστάσεις, τους τονισμούς, τις απότομες αλλαγές στη δυναμική, τις διαφωνίες. Ο συνθέτης αφιέρωσε το έργο στον πιανίστα Λουί-Φιλίπ Πελετιέ και έμμεσα σε δυο τυφλούς τραγουδιστές τους οποίους ακολουθούσε διακριτικά για ώρες στην αγορά της πόλης Σιράζ. Ο ίδιος ο Πελετιέ είχε ζητήσει από τον Βιβιέ να συνθέσει ένα λαμπερό, δεξιοτεχνικό έργο για σόλο πιάνο, με διπλές νότες, στο στιλ της «Τοκάτας» του Σούμαν. Η παραγγελία αυτή έδωσε την αφορμή στο συνθέτη ώστε ν’ αναζητήσει στο πιάνο νέες τεχνικές, που θα τον απελευθέρωναν από συνηθισμένες εκτελεστικές τακτικές – και να αποβάλει από το συνθετικό του έργο κάθε συμβατικό μουσικό μέσο που δεν θα εξυπηρετούσε τους σκοπούς του.

Ο Βιβιέ επιδίωξε να κινηθεί σε μιαν αχαρτογράφητη περιοχή της μουσικής και να αποφύγει κάθε περιοριστική νόρμα. Το έργο, σε αντίθεση με αρκετά άλλα που βασίζονται περισσότερο σε μελωδικές γραμμές, δομείται στη βάση συγκεκριμένων συγχορδιών, οι οποίες ακούγονται σαν στιβαρές κολώνες στην κορυφή των οποίων εδραιώνεται ένα μελωδικό συνεχές. Συχνά εμφανίζονται απρόσμενες παύσεις. Το μεσαίο μέρος γίνεται πιο λυρικό, όμως και από αυτό δεν λείπουν οι αντιθέσεις, οι επαναλήψεις, η δυναμική. Το έργο τελειώνει με ένα χορικό σαν προσευχή, έντονο αλλά σε αργό tempo.

«Ανοιχτή» ενορχήστρωση

Το τρίτο έργο στη σειρά ήταν το «Pulau Dewata» («Το νησί των Θεών» στα ινδονησιακά ,1977). Ο συνθέτης αφιέρωσε το έργο στους κατοίκους του Μπαλί μετά από ταξίδι του εκεί, το 1976. Το έργο δεν είναι γραμμένο για συγκεκριμένο οργανικό σύνολο. Έχει τέσσερις διαφορετικές γραμμές που μπορούν να παιχτούν από διάφορα όργανα. Η ενορχήστρωση είναι επιλογή των ίδιων των εκτελεστών και μάλιστα μπορεί η κάθε φωνή να παιχτεί από δύο ή τρία όργανα, αρκεί να μπορούν αυτά να παίξουν στην προδιαγεγραμμένη μουσική περιοχή. Το έργο αποδίδει μουσικές ταξιδιωτικές αναμνήσεις, με γνωρίσματα εξωτικά και πρωτόγνωρα για τα δεδομένα της σύγχρονης ευρωπαϊκής μουσικής. Ακολουθεί φόρμες και τρόπους μελωδικής επεξεργασίας της ινδονησιακής μουσικής παράδοσης με τις οποίες εξοικειώθηκε ο συνθέτης κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μπαλί. Ο ίδιος λέει: «πρόκειται για τη μουσική ενός παιδιού. Ήθελα ένα απλό κομμάτι, μονόχρωμο, που θα αποτυπώνει τη χαρά, μέσα από εναλλασσόμενες μονόφωνες μελωδίες που θα παρεμβαίνουν η μία στην άλλη και θα συμπληρώνονται από μελωδίες στο στιλ του Μπαλί». Όχι μόνο οι μελωδίες, αλλά και οι ρυθμοί εμπνέονται από τις τοπικές μουσικές παραδόσεις, έχουν πολλές φορές χορευτικό χαρακτήρα, εξωτική ατμόσφαιρα και καθαρές μελωδικές γραμμές.

Διάλογος ανάμεσα στις φωνές των οργάνων

Ο συνθέτης δίνει χώρο ώστε το κάθε όργανο να ξεχωρίσει με τον δικό του χαρακτήρα και στην πορεία να επιδράσει αρμονικά με τα άλλα, μέχρι που ένα από αυτά, συνήθως το πιάνο, να παρέμβει με ένα βίαιο passage και ν’αλλάξει εντελώς την ατμόσφαιρα.

Μετά από το διάλειμμα ακολούθησε το έργο «Paramirabo» (1978), γραμμένο για φλάουτο, βιολί, τσέλο και πιάνο, με ενδιαφέρουσα την αλληλεπίδραση των τεσσάρων οργάνων, που άλλοτε εξελίσσονται ομαδικά και άλλοτε ατομικά. Ο συνθέτης δίνει χώρο ώστε το κάθε όργανο να ξεχωρίσει με τον δικό του χαρακτήρα και στην πορεία να επιδράσει αρμονικά με τα άλλα, μέχρι που ένα από αυτά, συνήθως το πιάνο, να παρέμβει με ένα βίαιο passage και ν’αλλάξει εντελώς την ατμόσφαιρα. Στη διάρκεια του έργου παρεμβάλλονται σφυρίγματα, είτε από τον φλαουτίστα - όταν δεν παίζει - είτε από τον πιανίστα, ενώ το φινάλε ξεκινά με αργόσυρτες τενούτες και ολοκληρώνεται με έναν αναστεναγμό όλων των εκτελεστών, που ανταποκρίθηκαν με ακρίβεια, ως δεμένο κι ισορροπημένο σύνολο.

Η συναυλία ολοκληρώθηκε με το έργο «Bouchara» (1981) , για σοπράνο, κουιντέτο ξύλινων πνευστών, κουαρτέτο εγχόρδων, κρουστά και tape, σε κείμενο του ίδιου του συνθέτη. Η σολίστ Άρτεμις Μπόγρη ήταν ιδιαίτερα εκφραστική και παρά την ακατανόητη, επινοημένη από τον συνθέτη γλώσσα του λιμπρέτο, δημιούργησε ατμόσφαιρα αισθαντική, ποικιλμένη από τα παράδοξα ηχοχρώματα των φωνητικών της ακροβασιών. «Πατώντας» σε κλασική φόρμα και συχνά σε κλασική συγχορδιακή διαδοχή, το έργο θυμίζει οπερατική άρια ή και ψαλμωδία. Διάχυτη πνευματικότητα και ισορροπημένος ήχος από το ενόργανο σύνολο, που έδεσε απόλυτα με την γοητευτική φωνή της σολίστ. Εξαιρετικός και ο Κάσπερ ντε Ρου, o ολλανδός μαέστρος του συνόλου, ο οποίος ειδικεύεται στη διεύθυνση έργων σύγχρονης μουσικής και συμμετέχει συχνά σε ανάλογα φεστιβάλ στην Ευρώπη.

alt
Ο Claude Vivier

Μια πρόταση που έμεινε ανολοκλήρωτη

Ο Κλωντ Βιβιέ (14 Απριλίου 1948 – 7 Μαρτίου 1983) γεννήθηκε στο Μόντρεαλ και μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο. Σπούδασε σύνθεση στο Μόντρεαλ με καθηγητή τον Ζιλ Τρεμπλέ. Μετά το 1971 σπούδασε στην Ουτρέχτη και στη συνέχεια στην Κολωνία δίπλα στον Καρλχάιντς Στοκχάουζεν και το 1974 επέστρεψε στο Μόντρεαλ, ενώ το 1976 πραγματοποίησε ένα μεγάλο ταξίδι στην Άπω Ανατολή, στο Μπαλί και στην Ιαπωνία, ώστε να εξοικειωθεί με τις μουσικές των περιοχών αυτών. Στα τελευταία του έργα όμως η επιρροή αυτή φαινόταν ολοένα και λιγότερο. Το 1982 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου άρχισε να δουλεύει πάνω σε μια όπερα βασισμένη στο θάνατο του Τσαϊκόφσκι. Τον επόμενο Μάρτιο ένας ευκαιριακός εραστής του τον μαχαίρωσε μέχρι θανάτου στο διαμέρισμά του στο Παρίσι όπου βρέθηκε και το τελευταίο του, ανολοκλήρωτο και προφητικό για τον θάνατό του έργο. Αν η ζωή του δεν ήταν τόσο σύντομη, ίσως να είχε καταφέρει να χτίσει μια μουσική καριέρα μεγάλου βεληνεκούς, μιας και το μουσικολογικό ενδιαφέρον για το έργο του έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

* Η ΧΡΥΣΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ είναι μουσικός και εκπαιδευτικός.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η ειρηνική «επέλαση των Βαλκυριών» του Ρίχαρντ Βάγκνερ στη Λυρική Σκηνή

Η ειρηνική «επέλαση των Βαλκυριών» του Ρίχαρντ Βάγκνερ στη Λυρική Σκηνή

Στις 10 Μαρτίου και για πέντε ακόμη παραστάσεις ανεβαίνει στην  Εθνική Λυρική Σκηνή η εμβληματική «Βαλκυρία» του Ρίχαρντ Βάγκνερ σε σκηνοθεσία του Τζων Φούλτζειμς και συμπαραγωγή με την Βασιλική Όπερα της Δανίας. Κενρική εικόνα: © Eθνική Λυρική Σκηνή. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη...

Η Αλίκη Καγιαλόγλου συναντά τον Φερνάντο Πεσσόα και τα πορτογαλικά fados

Η Αλίκη Καγιαλόγλου συναντά τον Φερνάντο Πεσσόα και τα πορτογαλικά fados

Η Αλίκη Καγιαλόγλου, σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, για μια μόνο παράσταση το Σάββατο 6 Απριλίου: «Η θαλασσινή ωδή του Fernando Pessoa και τα fados της εφηβείας μου» στη Θεατρική Σκηνή Δήμου Αβδελιώδη – Studio new star art cinema [Σταυροπούλου 33, Αθήνα].

Επιμέλεια: Book Press

...
Οι Soundwalk Collective με την Patti Smith για δυο εμφανίσεις στη Στέγη – ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη ζωή

Οι Soundwalk Collective με την Patti Smith για δυο εμφανίσεις στη Στέγη – ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη ζωή

Η θρυλική ποιήτρια της νεοϋορκέζικης punk rock Patti Smith προσγειώνεται στη Στέγη στις 14 & 15 Μαρτίου, για να συμμετάσχει στα ηχοτοπία του πρότζεκτ “Correspondences” της Soundwalk Collective, σε ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ