Του Παναγιώτη Γούτα 

Με το βιβλίο «Η ταπείνωση», ο μεγάλος αμερικανός συγγραφέας καταθέτει ένα μικρό μυθιστόρημα 163 σελίδων, μια νουβέλα να λέγαμε καλύτερα, αναφορικά με το τέλος των πραγμάτων, του έρωτα, των φιλοδοξιών και της ζωής. Ένα βιβλίο στα χνάρια των «Καθένας» και «Φεύγει το φάντασμα», με τα οποία έχει εμφανείς θεματολογικές ομοιότητες.

Βιβλίο ορόσημο για τη σύγχρονη φιλοσοφία της ηθικής, το κείμενο του James Rachels αποτελεί μια εμπεριστατωμένη εισαγωγή που απευθύνεται τόσο στον συστηματικό μελετητή της ηθικής, όσο και στον μέσο αναγνώστη που πλησιάζει με περιέργεια και γνήσιο ενδιαφέρον θέματα που αφορούν στην εφαρμογή της ηθικής θεωρίας σε ζητήματα της  καθημερινότητας. 

Καλοκαιρινή συντροφιά μ’ ένα εικονογραφημένο βιβλίο… για μικρά παιδιά.

Της Μαρίζας Ντεκάστρο

Για το μυθιστόρημα Πρίγκιπας ή βάτραχος; (μτφρ. Λίλιαν Τσιάβου) του Χέρμιεν Στέλμαχερ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. 

 Της Βίκυς Βασιλάτου 

Του Μάκη Πανώριου

Μπορεί η αμφίβολη ρεαλιστική πραγματικότητα να προκαλεί την μετάπλασή της σε λογοτεχνικό έργο. Αν όμως αυτή η διεργασία αρκεστεί στην φωτογραφική απεικόνισή της, τότε είναι καταδικασμένη να υποστεί την «μοίρα» της φωτογραφίας∙ την αναπόφευκτη σταδιακή φθοράς της.

Του Μάνου Κοντολέων

Όταν εκτιμούμε έναν συγγραφέα τον χαρακτηρίζουμε άλλοτε «μεγάλο», άλλοτε «καλό» ή «πολύ καλό», άλλοτε «ταλαντούχο»… Εγώ, τους συγγραφείς που εκτιμώ τους χαρακτηρίζω «σημαντικούς». 

Της Άλκηστης Σουλογιάννη 

Ύστερα από τα δύο Βιβλία με τις Αντιστίξεις (2003, 2006 αντίστοιχα, και με επίκεντρο τη μουσική δημιουργία), ο Γιάννης Ευσταθιάδης βρίσκει και πάλι την ευκαιρία να προτείνει τη σύνθεση ενός πεδίου συνάντησης ανάμεσα αφενός στο βιωματικό και το γνωστικό φορτίο και αφετέρου στην κριτική διαχείριση των τρόπων και των προϊόντων της δημιουργικής παραγωγής. 

Η σειρά Το Ελληνικό Φανταστικό Διήγημα (εκδ. Αίολος) ξεκίνησε το 1987, υπό την επιμέλεια του συγγραφέα και κριτικού Μάκη Πανώριου, με σκοπό να εντοπιστούν δείγματα του φανταστικού στο σώμα της ελληνικής λογοτεχνίας από τους πρώτους μεταβυζαντινούς χρόνους μέχρι τις μέρες μας. Η συγκέντρωση του υλικού γινόταν μέσα από παλαιές εφημερίδες, ανθολογίες και συλλογές διηγημάτων, η επιλογή του δεν ήταν αξιολογική αλλά χαρακτηριστικά ενδεικτική της συνεχούς παραγωγής του είδους, περιστασιακά, από επιφανή ονόματα μέχρι ξεχασμένους διακόνους της γραφής, και μέχρι το 2004 έδωσε πέντε τόμους μιας μοναδικής και άκρως ενδιαφέρουσας ανθολόγησης. Πριν από λίγες μέρες, κυκλοφόρησε και ο έκτος τόμος που φέρνει στο φως «νέους, ώριμους, ερεθιστικής γεύσης καρπούς».

Του Δημήτρη Αργασταρά

Της Βίκυς Βασιλάτου

Οι σελίδες της Αδικιάς με οδήγησαν στην Καλλιράχη της Θάσου, γυρίζοντας του χρόνου τους δείκτες στο 1880 και στο γλέντι που διοργάνωσαν οι κάτοικοί της για το επερχόμενο ταξίδι τους για τη ρίγανη της Σαμοθράκης. Ένα γλέντι που κατέληξε σε τραγωδία, λόγω εισβολής Τούρκου στον χορό και αμαύρωσης της τιμής μιας νεαρής Ρωμιάς.

Του Μάκη Πανώριου

Μόνο όταν έρχεται κανείς αντιμέτωπος με το διαφορετικό, το ξεχωριστό, το εκ διαμέτρου αντίθετο ‘Άλλο’, από το καθημερινό, σύνηθες ‘φυσιολογικό’ προσβάσιμο και αναγνώσιμο, αντιλαμβάνεται το ανεξήγητο αίνιγμα της μυστηριώδους, ακατανόητης δημιουργίας. Αυτό διαπιστώνεται αν περιπλανηθεί κανείς στο ανθρώπινο τοπίο, έχοντας, βέβαια, «πάντα άγρυπνα και πάντα ανοιχτά τα μάτια της ψυχής του», σύμφωνα με τον Ποιητή, και ‘συναντηθεί’ με τον προαναφερθέντα ‘Άλλο’ συνοδοιπόρο.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

«ό,τι αξίζει στον άνθρωπο είναι να έχει να πει μια ιστορία συνταρακτική» Γιώργος Χειμωνάς, Ο Γιατρός Ινεότης

Ο Ανδρέας Μήτσου συνεχίζει με συνέπεια να αναπτύσσει ένα κειμενικό σύμπαν διαρθρωμένο σε γεγονότα που παραβιάζουν την αντικειμενική πραγματικότητα, τη γενικώς αποδεκτή λογική και την ισχύουσα φυσική τάξη των πραγμάτων, και ελέγχονται από την ανθρώπινη δυναμική που φαίνεται να εκδηλώνεται σε απόλυτη έννοια καθ’ υπέρβαση όλων των συμβατικών ορίων, όπως αναγνωρίζεται κατεξοχήν στα προγενέστερα βιβλία του συγγραφέα Σφήκες (2001), Ιστορίες συμπτωματικού ρεαλισμού (2005), Η ελεημοσύνη των γυναικών (2009) ή Ο αγαπημένος των μελισσών (2010). 

Του Μιχάλη Μοδινού

Γαλικιανοί θρύλοι

«Από την Κορνουάλη, τη Βρετάνη και τη Γαλικία περνά ένα μονοπάτι σπαρμένο  με πέτρινους σταυρούς και ψήγματα χρυσού…». Έτσι ολοκληρώνονται τα επιμέρους κεφάλαια του περίφημου βιβλίου Το Πυξάρι του νομπελίστα συγγραφέα Καμίλο Χοσέ Θέλα (ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ), υποδηλώνοντας τον θαλασσινό δρόμο των κελτικών  φύλλων αλλά και τα κουφάρια πλοίων και ναυτικών με τα οποία είναι σπαρμένοι οι θαλάσσιοι δρόμοι της Δυτικής Ευρώπης. 

Του Γιώργου Βέη

«Το σκανδαλώδες με τη γραφή είναι ότι πάντα αυτονομείται προς τα κει που φοβάσαι». (Από το βιβλίο, σ. 47) 

Η ποιήτρια Κλεοπάτρα Λυμπέρη (1953) αξιολογεί εδώ τα διδάγματα, τα οποία απεκόμισε από την έως σήμερα εμπειρία της στο χώρο της δημιουργικής γραφής, υπομνηματίζοντας, κατ΄ οικονομίαν, θέσεις και απόψεις των επιφανέστερων, ημεδαπών και αλλοδαπών, Δασκάλων της, τις οποίες δεν θεωρεί κατ΄ ανάγκην αναλλοίωτες και αυταπόδεικτες, διιστορικά τουλάχιστον.

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Μια κιβωτός αφηγήσεων

Τα νησιά πάντα κατείχαν κεντρική θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας. Υπήρξαν οι πλέον πρόσφοροι τόποι για την εξέλιξη των συγκρούσεων ανάμεσα σε αντιπάλους, για τη δραματοποίηση των αντιπαραθέσεων, και δίνοντας τροφή στο φαντασιακό αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης ενός αριθμού κλασικών έργων όπως «Ο Ροβινσώνας Κρούσος» του Ντανιέλ Νταφόε και τα «Ταξίδια του Γκάλιβερ» του Τζόναθαν Σουίφτ.

Του Δημήτρη Αργασταρά

Η ιδέα ότι η ανθρωπότητα δεν κατοικεί στην πραγματικότητα στην επιφάνεια της γης (δηλαδή στην επιφάνεια του αληθινού κόσμου) αλλά στο εσωτερικό της έχει εισαχθεί στον χώρο της φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας ήδη από την εποχή του Πλάτωνα.

Η θέση του Τσιαμπούση στα νεοελληνικά γράμματα προσδιορίζεται ως εκείνη του συνεχιστή μιας πλειάδας πεζογράφων της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς που εισήγαγαν στους χαρακτήρες τους και στη θεματολογία τους την παράμετρο του ατομικού και της καθημερινότητας.

Του Παναγιώτη Γούτα

Της Ματίνας Μόσχοβη

Η ανήκεστος βλάβη του υπάρχειν

Χρόνος και πόνος και δήθεν εαυτός / Ω να τέλειωναν όλα. Samuel Beckett

Σκοτάδι. Φως σε δύο γυναικεία χέρια που ψαχουλεύουν στο σκηνικό σκοτάδι. Η φωνή που ανήκει στα χέρια λέει: «Ν’ ανάψω το φως να βλέπω. Τι; Να βλέπω; Δεν βλέπω τίποτα πια. Και δεν χρειάζεται». Στο μονόδραμα του Γιώργου Λαμπράκου, Υπογείωση (εκδ. Γαβριηλίδης, 2012) ο χαρακτήρας του έργου, η Άννα, μια γυναίκα μέσης ηλικίας, ανάπηρη, πρώην ηθοποιός, αλκοολική, σκηνοθετεί την αυτοβιογραφία της αναμηρυκάζοντας γεγονότα του βίου της. Γραπώνεται από τις λέξεις, γιατί το σώμα που νοσεί βγαίνει από τη σιωπή και κάνει βίαια αισθητή την παρουσία του, και ενώ μέχρι πρότινος ψιθύριζε διακριτικά τις ανάγκες του, ασκούσε επιμελώς τα καθήκοντά του, τώρα κάνει έφοδο σαν πλήρωμα σε ανταρσία. Το σώμα της Άννας κείται όπως ένα κείμενο στο θέατρο, πριν ορθωθεί στη σκηνή. 

Από τη Σουηδία με αγάπη

Της Βίκυς Βασιλάτου

Έχουν περάσει κάμποσα χρόνια από τον τεράστιο ντόρο που έγινε γύρω από το αστυνομικό μυθιστόρημα εκ Σουηδίας. Αφορμή για αυτό υπήρξε η έκδοση της πολυσυζητημένης και -στη συνέχεια- κινηματογραφημένης τριλογίας του δημοσιογράφου/συγγραφέα, Stieg Larsson: Το κορίτσι με το τατουάζ, Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά και Το κορίτσι στη φωλιά της σφήγκας (εκδ. Ψυχογιός). Έκτοτε, το σκανδιναβικό μυθιστόρημα άνθισε στα ελληνικά μεταφραστικά εδάφη, με εμάς να γευόμαστε σαν μανιασμένες μέλισσες τη γύρη του. 

Του Μάκη Πανώριου

Το Γοτθικό Μυθιστόρημα δεν είναι μόνο ιστορίες υπερφυσικού τρόμου, είναι, κυρίως, και μέσω αυτών των ιστοριών ως πρόσχημα, η αντανάκλαση και το ‘στίγμα’ μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου, της οποίας τα βασικά χαρακτηριστικά είναι ο προληπτικός σκοταδισμός, η φανατική θρησκοληψία και η μεταφυσική φαντασίωση.

Της Έλενας Χουζούρη

Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται στην κριτική μια έντονη τάση να τοποθετούνται τα μυθιστορήματα μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια και οι όποιες κριτικές αποτιμήσεις να κινούνται περιοριστικά μέσα σ’ αυτά. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελούν τα λεγόμενα ιστορικά μυθιστορήματα. «Κατηγορία» που άρχισε να… ανθίζει μετά την κυκλοφορία και επιτυχία της τριλογίας του Νίκου Θέμελη. Συλλήβδην λοιπόν οποιοδήποτε μυθιστόρημα αναφέρεται στο παρελθόν ή εκκινεί από το παρελθόν ή έχει κάποια ψήγματα παρελθόντος αβασάνιστα τοποθετείται στην κατηγορία «ιστορικό».

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η σχέση ποίησης και φιλοσοφίας είναι ως γνωστόν παλαιότατη και στενότατη. Οι ποιητές ανέκαθεν φιλοσοφούσαν, ενώ οι φιλόσοφοι συχνά ανέπτυσσαν τη σκέψη τους σε ποιητική μορφή. Ο Παρμενίδης και ο Εμπεδοκλής γράφουν τη φιλοσοφία τους σε μορφή ποιήματος, ενώ πολλά φιλοσοφικά θραύσματα του Ηράκλειτου διαβάζονται και ως μονόστιχα. Οι Αθηναίοι τραγικοί ποιητές βάζουν τους χαρακτήρες των έργων τους να εκφράζουν τη στιβαρή, ουσιοκρατική κοσμοθεώρηση που κανοναρχεί τη δράση τους.

Για το βιβλίο του Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν «Ο σέντερ φορ δολοφονήθηκε σούρουπο» (μτφρ. Βέρα Δαμόφλη, εκδ. Μεταίχμιο).

Της Ελένης Φουρνάρου

Ζώντας και τριγυρνώντας στην Αθήνα, οκτώ σχεδόν χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες, με τις όσο να 'ναι υπερφίαλες ολυμπιακές κατασκευές και τα εγκατελελλειμμένα ακίνητα, θυμήθηκα αυτό το μυθιστόρημα του Μονταλμπάν, που εκδόθηκε στην Ισπανία το 1988, τέσσερα δηλαδή χρόνια πριν τους δικούς τους Ολυμπιακούς.

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Γιάννης Ευσταθιάδης συνεχίζει να ανασκάπτει στα βαθύτερα και πλέον σύνθετα στρώματα του εσωτερικού ανθρώπου, εφαρμόζοντας μια διαδικασία που έχει ήδη αποκαλύψει κατά τη σημασιολογική οργάνωση προγενέστερων κειμένων του, όπως αναγνωρίζεται στα βιβλία Πορσελάνη (2008), Καθρέφτης (2010), ή στο εμβληματικό Γραμμένα φιλιά (2006).

Η τέχνη της Ιστορίας

Του Γιώργου Αριστηνού

To μότο του Ζέμπαλντ «κάθε ενσώματο αντικείμενο σμιλεύεται πιο έντονα στο συγκεχυμένο σύνορο ανάμεσα στο αντιληπτό και το υπερβατικό. Μια τέτοια εγγύτητα προς τον νεκρό, υποκινούμενη από τη θέληση για γνώση και υπαινισσόμενη ταυτόχρονα μια λιβιδική επένδυση του κακοποιημένου αντικειμένου, γεννά την υποψία ότι η εκτέλεση ενός έργου ζωγραφικής όπως εκείνη του Ζερικώ, τον οποίο ο Βάις θεωρεί πρότυπο μιας λογοτεχνικής άσκησης που συνυπογράφει και ο ίδιος, ισοδυναμεί σε τελευταία ανάλυση με την προσπάθεια ενός ατόμου, τρομοκρατημένου από την πραγματικότητα της ανθρώπινης ζωής, να προκαλέσει τον ίδιο του τον θάνατο» που προτάσσει ο Μιχάλης Μοδινός στο τελευταίο του μυθιστόρημά είναι αποκαλυπτικό για τις προθέσεις του: ο ζωγράφος, ο συγγραφέας, ο καλλιτέχνης γενικότερα, δεν στέργει στη ρεαλιστική απεικόνιση ή αναπαράσταση της ανθρώπινης σήψης, της φθοράς, της κατάπτωσης, του απορφανισμού του.

Tης Βίκυς Βασιλάτου

Ο σουρεαλιστής ζωγράφος μου συστήθηκε μέσω της τέχνης του πριν αρκετά χρόνια. Ήταν μια αποκάλυψη για μένα. Κάθε πίνακάς του κι από δεκάδες μηνύματα για να επεξεργαστεί το μυαλό μου. Κάθε κόσμημά του κι από δεκάδες πόθους να τα κάνω δικά μου.

Του Μάνου Στεφανίδη

Sans rime ni raison, remettre toujours tout en question, douter même en rêve! Emil Cioran 

Πώς μπορεί να είναι μεγάλο ένα μυθιστόρημα σήμερα μετά το τέλος των μεγάλων μυθιστορημάτων, των “μεγάλων αφηγήσεων”; Ακόμη και η τριλογία του Ζούκερμαν του Ροθ, ακόμη και τα βιβλία-ποταμοί του Πίντσον δεν συγκροτούν πειστική απάντηση στο ερώτημα. Κυρίως γιατί δεν θέλουν. Δεν θέλουν να είναι ένα “μεγάλο μυθιστόρημα” αλλά μάλλον το ωραίο σπάραγμα ενός “μεγάλου μυθιστορήματος”.

Ο Douglas Paszkiewicz (Ντάγκλας Πασκιέβιτς) είναι δημιουργός κόμικ και η πιο συνηθισμένη λέξη που, σχεδόν πάντα, προηγείται του ονόματος του είναι “ανατρεπτικός” (για το σκίτσο του πάλι, δεν παίρνω και όρκο).

Τια το μυθιστόρημα «Ένα κάποιο τέλος» του Τζούλιαν Μπαρνς (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Βέη

Του Μάνου Στεφανίδη

Σκέφτομαι, σημαίνει σκέφτομαι το θάνατο.

Νάνος Βαγενάς

Ο υποψιασμένος πεζογράφος, ό, τι κι αν γράφει σήμερα, δεν επιτρέπεται να αγνοεί την ιστορική εξέλιξη του είδους που υπηρετεί. Δεν μπορεί δηλαδή να γράφει σαν να μην έχουν γραφεί ακόμη η «Αισθηματική Αγωγή», ο «Πόλεμος και Ειρήνη», ο «Ηλίθιος» ή το «Ζερμινάλ». 

Του Γιώργου Βέη

«Ο κόσμος είναι “άπειρος” καθότι “μπορεί να περικλείει άπειρες ερμηνείες”».

Νίτσε, Χαρούμενη επιστήμη

Πρόκειται για μια επαρκή καταγραφή της σειράς των διαλέξεων «Charles Eliot Norton», τις οποίες έδωσε ο Τζορτζ Στάινερ στο διάστημα 2001-2002 στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

Ο (και μαραθωνοδρόμος) Χαρούκι Μουρακάμι εξηγεί τι εννοεί όταν λέει: Για ποιο πράγμα μιλάω όταν μιλάω για το τρέξιμο. 

Του Μάκη Πανώριου

Το περίφημο, ως προς την υπαρξιακή του διάσταση, γνωμικό «γνώθι σαυτόν» μας το κληροδότησαν οι αρχαίοι Έλληνες. Αποδίδεται στον Χείλωνα τον Λακεδαιμόνιο (Στοβαίος), πιο σωστά πιθανώς στον Σωκράτη (Ξενοφών). Γνώρισε τον εαυτό σου, διότι μόνο έτσι θα μπορέσεις να τον «εκπαιδεύσεις», αφ’ ενός να ακολουθήσει το δρόμο για τον οποίο τον έχει προορίσει η Φύση, εφ’ ετέρου να μετεξελιχθεί σε «καλό καγαθό» πολίτη της κοινότητας στην οποία ανήκει. Αυτόν τον άγνωστο, ακατανόητο, ανεξήγητο, αινιγματικό εαυτό πρέπει, λοιπόν, να «κατακτήσει» ο άνθρωπος, ώστε να μπορέσει να συνομιλήσει με τον εσωτερικό εαυτό του, και, κατ’ επέκταση, με τον συνάνθρωπο-συνοδοιπόρο του που θα συναντήσει στο παγκόσμιο τοπίο.

Του Κώστα Κατσουλάρη

Με μισό αιώνα καθυστέρηση μεταφράστηκε πριν λίγα χρόνια στη χώρα μας το μνημειώδες έργο του γερμανού ρομανιστή Έριχ Άουερμπαχ (1892-1957), μια φιλόδοξη ιστορία των ποικίλων μεταμορφώσεων του ρεαλισμού στη δυτική λογοτεχνία.