alt

Για το βιβλίο «Ο Θάλαμος αρ. 6» του Άντον Τσέχοφ (μτφρ. Άρης Αλεξάνδρου, εκδ. Γκοβόστη)

Της Ελένης Καρρά

Η επανέκδοση της αριστουργηματικής νουβέλας του Τσέχωφ από τις εκδόσεις Γκοβόστη, μισό περίπου αιώνα μετά την πρώτη της έκδοση στα ελληνικά (1964) σε μετάφραση Άρη Αλεξάνδρου, μας δίνει την ευκαιρία να (ξανα)ανακαλύψουμε ένα από τα πιο σκληρά και σκοτεινά κείμενα του μεγάλου ρώσου συγγραφέα.

altΕνός συγγραφέα που, όπως αναφέρει στα «λίγα προλογικά» της η Σόνια Ιλίνσκαγια-Αλεξανδροπούλου, έγινε γνωστός στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα χάρη στον Αγαθοκλή Κωνσταντινίδη και στο περιοδικό «Τα Παναθήναια». Μετά από αίτημα του Κωνσταντινίδη, ο Τσέχωφ έστειλε το 1900 ένα σύντομο βιογραφικό του* –υπόδειγμα λακωνικότητας και μέτρου– για το περιοδικό. Όπως υπογραμμίζουν εξάλλου και οι Ν. Χουρδάκης και Φ. Παπαρήγα στο επίμετρο, ο Τσέχωφ υπήρξε «δημοφιλής στη χώρα μας αρχικά ως διηγηματογράφος κι αργότερα ως θεατρικός συγγραφέας», ενώ στους πρώιμους μεταφραστές του πεζογραφικού του έργου εκτός από τον Κωνσταντινίδη περιλαμβάνονται οι Π. Αξιώτης, Π. Λέφας καθώς και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Με το συγγραφικό νυστέρι του Τσέχωφ

 Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσέχωφ, μέσα σε τόσο λίγες σελίδες, στήνει την πλοκή γύρω από τα κεντρικά του πρόσωπα, παραμένει ακόμα και σήμερα εντυπωσιακός και μοναδικός.

Ο Θάλαμος αρ.6 του τίτλου είναι η ψυχιατρική πτέρυγα ενός νοσοκομείου επαρχιακής πόλης – η συγκεκριμένη νουβέλα περιγράφει με το ψυχρό νυστέρι του τσεχωφικού ρεαλισμού τον κόσμο του ψυχιατρικού εγκλεισμού μες από τα μάτια του γιατρού διευθυντή Αντρέι Εφίμιτς Ράγκιν. «Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν με υπηρεσιακό, επαγγελματικό πνεύμα τον ξένο πόνο», γράφει ο Τσέχωφ στις πρώτες σελίδες, «λόγου χάρη οι δικαστές, οι αστυνομικοί, οι γιατροί, γίνονται με την πάροδο του χρόνου και, λόγω της συνήθειας, τόσο σκληροί, ώστε και να το θέλανε, δεν θα μπορούσαν να φερθούν στους πελάτες τους κατ' άλλον τρόπο εκτός από τον τυπικό». Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσέχωφ, μέσα σε τόσο λίγες σελίδες, στήνει την πλοκή γύρω από τα κεντρικά του πρόσωπα (τον γιατρό Ράγκιν, τον Ιβάν Ντμήτριτς και τους άλλους τέσσερις έγκλειστους του Θαλάμου αρ.6, τον φίλο του γιατρού, διευθυντή του ταχυδρομείου Μιχαήλ Αβεριάνιτς, ή τον κτηνώδη φύλακα του Θαλάμου αρ.6, Νικήτα), παραμένει ακόμα και σήμερα εντυπωσιακός και μοναδικός.

Το κείμενο ξεκινά με μια εξωτερική περιγραφή της πτέρυγας («Στην αυλή του νοσοκομείου, υπάρχει μια πτέρυγα, τριγυρισμένη από ένα ολάκερο δάσος γαϊδουράγκαθα, τσουκνίδες και άγρια κάνναβη»…), και προχωρά με μια τεχνική που σήμερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κινηματογραφική (η κάμερα να προχωρά σταδιακά προς την είσοδο, καλώντας μας να την ακολουθήσουμε «Αν δε φοβάστε μήπως βγάλετε φουσκάλες απ’ τις τσουκνίδες, ελάτε να προχωρήσουμε απ’ το στενό μονοπάτι (…) και να δούμε τι γίνεται μέσα»). Παρόμοιες τεχνικές χρησιμοποιεί ουσιαστικά ο συγγραφέας σε ολόκληρο το κείμενο, εισάγοντας τον αναγνώστη από τον εξωτερικό κόσμο των «λογικών» στο εσωτερικό σύμπαν των «τρελών» – ο αναγνώστης, μαζί με τον γιατρό Ράγκιν, διολισθαίνει ανεπαισθήτως από το ένα σύμπαν στο άλλο, μέσω των ρωγμών που διανοίγονται από την συμ-πόνοια, το συν-αίσθημα και την περι-γραφή.

Το ασαφές όριο

Ειδικά στη ρωσική επαρχία του τέλους του 19ου αιώνα αρκεί να εξέλθει κανείς από τα περιχαρακωμένα όρια του κοινωνικού του ρόλου για να βγει η ετυμηγορία του περίγυρου: τρελός!

Στην παγκόσμια λογοτεχνία, λαμπρές σελίδες έχουν γραφτεί για (και από) τον κόσμο των ψυχιατρείων. Από τον Ρώμο Φιλύρα μέχρι τον Αντονέν Αρτώ και τις σημειώσεις του από την ψυχιατρική κλινική της Ροντέζ, συγγραφείς που έζησαν οι ίδιοι την κατάβαση στην κόλαση της ψυχής και των ιδρυμάτων έχουν περιγράψει συχνά με εκπληκτική διαύγεια αυτό το σκοτεινό τους ταξίδι. Σε ετούτο το διήγημα, όμως, το τρομακτικό είναι ότι ο αναγνώστης δεν μένει αμέτοχος απέναντι στον «Άλλο» –ο άλλος, ο «τρελός» Ιβάν Ντμήτριτς, είναι τόσο κοντά μας που δεν μας χωρίζει παρά ένα βήμα από τον κόσμο του– και η ευκολία με την οποία οι ρόλοι μπορεί να μεταστραφούν είναι που προκαλεί ένα ρίγος με την απλότητα της τσεχωφικής διήγησης. Ειδικά στη ρωσική επαρχία του τέλους του 19ου αιώνα αρκεί να εξέλθει κανείς από τα περιχαρακωμένα όρια του κοινωνικού του ρόλου για να βγει η ετυμηγορία του περίγυρου: τρελός! Και να εγκλειστεί με τη σειρά του στο ημίφως του Θαλάμου αρ.6.

* «Γεννήθηκα στην πόλη Ταγκανρόγκ το 1860. Φοίτησα στο ελληνικό σχολείο του ναού Αγίου Κωνσταντίνου όπου έμαθα να μιλάω τα νέα ελληνικά (αλλά φεύγοντας από το σχολείο λησμόνησα γρήγορα τη γλώσσα), έπειτα πήγα στο γυμνάσιο. Το 1879 εισήλθα στο πανεπιστήμιο της Μόσχας, στην ιατρική σχολή, τελείωσα τις σπουδές το 1884 και έλαβα δίπλωμα γιατρού. Το 1890 ταξίδεψα στη νήσο Σαχαλίνη. Τούτη τη χρονιά, δηλ. το 1900, η Ακαδημία Επιστημών μ’ εξέλεξε επίτιμο ακαδημαϊκό. Μένω τώρα στη Γιάλτα, στην Κριμαία, γιατί τα τελευταία 2-3 χρόνια δεν αισθάνομαι εντελώς καλά στην υγεία μου».

* Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΡΑ είναι μεταφράστρια και κριτικογράφος.


chekhov

Ο Θάλαμος αρ.6
Άντον Τσέχοφ
Μετφρ: Άρης Αλεξάνδρου
Εκδόσεις Γκοβόστη,
Τιμή: € 5,00, σελ. 111

politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ