BAMartianChronicles500

Του Μάκη Πανώριου

Η Ιστορία περιγράφει το γεγονός και το χρόνο κατά τον οποίο συνέβη. Η συνήθως επίπεδη ιστορική γραφή, ακόμη κι όταν αναφέρεται στα αίτια που προκάλεσαν το γεγονός, αδυνατεί να υπερβεί την πληροφοριακή επιφάνειά του και να συλλάβει τον εσωτερικό υπαρξιακό πυρήνα που ευθύνεται για την εκδήλωσή του.

Αυτό είναι κάτι που μόνο ένας συγγραφέας, προικισμένος με ποιητική φλέβα και δημιουργική ικανότητα, εισερχόμενος στο ανθρώπινο άδυτο, στην κρύπτη του ανεξήγητου ορμέμφυτου που ωθεί τον άνθρωπο στην Πράξη, μπορεί πιθανώς να κάνει. Μόνο αυτός είναι σε θέση να συλλάβει τον υπαρξιακό βηματισμό του ανθρώπου στο γήινο και κοσμικό τοπίο, να τύχει πιθανών θαυμαστών συναντήσεων και να συνομιλήσει με το Άγνωστο. Τότε η λογοτεχνία του ενδέχεται να θεωρηθεί Έργο Τέχνης, πηγή αποκαλυπτικής γνώσης και σοφίας, και όχι απλή ιστορία που εξαντλείται στην αφήγησή της.

Βιώνει την προβληματική εποχή του, το φοβερό κραχ του 1929, με όλες τις συνέπειές του: Φτώχεια, ανεργία, αύξηση εγκληματικότητας, αβεβαιότητα για το μέλλον. Φύσει αισιόδοξος, τις αντιμετωπίζει θαρραλέα. Πουλάει εφημερίδες και περιοδικά για να συμβάλλει στην οικογενειακή εστία και διαβάζει με πάθος.

Τα μέλη της λογοτεχνικής κοινωνίας με το προαναφερθέν προσόν είναι λίγα και συγκροτούν μια ιδιαίτερη κοινότητα. Σ’ αυτήν τη μικρή συντροφιά των εκλεκτών δημιουργών ανήκει και ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας Ρέι Ντάγκλας Μπράντμπερι (ΗΠΑ, Ιλινόις, 1920), όπως είναι το πλήρες του όνομα. Βιώνει την προβληματική εποχή του, το φοβερό κραχ του 1929, με όλες τις συνέπειές του: Φτώχεια, ανεργία, αύξηση εγκληματικότητας, αβεβαιότητα για το μέλλον. Φύσει αισιόδοξος, τις αντιμετωπίζει θαρραλέα. Πουλάει εφημερίδες και περιοδικά για να συμβάλλει στην οικογενειακή εστία και διαβάζει με πάθος. Μέσα από αυτή την γκρίζα καθημερινότητα αρχίζει να αναδύεται αργά αλλά σταθερά ο μελλοντικός ποιητής-δημιουργός. Βαδίζει μέσα σε άνυδρους, άδειους δρόμους, αλλά το βλέμμα του είναι στραμμένο σε ένα πιο φωτεινό αύριο και στα αστέρια του διαστήματος. Ο άνθρωπος που συναντά στο γήινο και κοσμικό τοπίο δεν είναι ούτε άγγελος ούτε δαίμονας. Είναι μόνο ένα μελαγχολικό, μυστηριώδες αίνιγμα που όσο επιχειρεί τη λύση του τόσο πιο περίπλοκο αποδεικνύεται. Η προαναφερθείσα Ιστορία με τις οριακές στιγμές της ενυπάρχει ως αρχικό ερέθισμα της εργασίας του, αλλά τη χρησιμοποιεί μόνο για να πλησιάσει τον «κατασκευαστή» της, τον άνθρωπο, με ή χωρίς προσωπείο, το μυστηριώδες αίνιγμα του οποίου η σκοτεινή παρορμητικότητα τον ωθεί συνήθως σε παράλογες συμπεριφορές. Από αυτή τη συνάντηση-επαφή με τη ζωή θα αντλήσει γνώση, αλλά τη μεταστοιχείωσή της σε δημιουργική λογοτεχνική γραφή θα την διδαχτεί από τους προπάτορές του: «Ο Ιούλιος Βερν ήταν ο πατέρας μου. Ο Χέρμπερτ Τζόρτζ Ουέλς, ο σοφός θείος μου. Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε, ο αλαφροΐσκιωτος εξάδελφός μου. Η Μέρι Γούλστονκραφτ Σέλεϊ υπήρξε κατά πάσα πιθανότητα η μητέρα μου». Τον οδήγησαν στο παραμυθένιο σπήλαιο της φαντασίας κι εκεί, έκθαμβος «Άνοιξα μαγικά κουτιά κι έβγαλα στο φως χίλια δυο μεγάλα και μαγικά πράγματα», σημειώνει στη γοητευτική «Αυτοβιογραφία» του.

Ο αναγνώστης θα έρθει σε επαφή και θα γνωρίσει όλα αυτά στα «Χρονικά του Άρη», πιθανώς το σημαντικότερο έργο του. Πολυδιάστατο, πολύχρωμο, λειτουργώντας ως σύγχρονο πεζό ποίημα, αφηγείται με λυρικούς τόνους την αποίκηση του πλανήτη Άρη από τον Άνθρωπο. Η αστρονομία τον έχει ήδη μελετήσει, ο Ε. Ρ. Μπάροους επισκέπτεται έναν άλλο, ο Μπράντμπερι ανακαλύπτει το δικό του. Είναι ένας φωτεινός, μεγαλειώδης Άρης, χρυσογάλαζος με ολόλευκες κρυστάλλινες μικρές πόλεις σπαρμένες στα Γαλάζια Βουνά του, απέραντες πορφυρόχρωμες ερήμους, απολιθωμένους ωκεανούς, και κανάλια που στα κοιμισμένα νερά τους αντανακλώνται τα δίδυμα φεγγάρια του, ο Φόβος και ο Δείμος. Το γοητευτικό αυτό σκηνικό δεν είναι ωστόσο η παραμυθένια κατοικία γραφικών εξωγήινων. Κάθε άλλο. Είναι, κυρίως, το πεδίο σύγκρουσης και αντιπαράθεσης πολιτισμών. «Τα Χρονικά του Άρη» ασχολούνται με αυτή ακριβώς την ιστορική πραγματικότητα. Στη συμβολική αρένα του Κόκκινου Πλανήτη εκτυλίσσεται με ρεαλιστικό τρόπο, παρόλη την εξωτερική φαντασμαγορία σκηνικού και ιστοριών που τη σχολιάζουν, η αιώνια περιπέτεια του ανθρώπου με τις μικρότητες και τις ανωτερότητές του, η επώδυνη προσπάθειά του να υπερβεί έναν πεπερασμένο εαυτό και να οικοδομήσει ένα Άσυλο, είτε στη Γη είτε στο Διάστημα. Ο μύθος είναι απλός. Αρχίζει, εξελίσσεται και ολοκληρώνεται μέσα από εικοσιοκτώ διηγήματα, χαλαρά συνδεδεμένα μεταξύ τους, που αφηγούνται με μοναδικό τρόπο στιγμιότυπα των εισβολέων Γήινων αλλά και των αυτοχθόνων Αρειανών. Πρόκειται για οριακές ανθρώπινες στιγμές που λειτουργούν αυτόνομα, αλλά παράλληλα αποκαλύπτουν το γενικό ιστορικό-κοινωνικό-πολιτικό καθεστώς στο οποίο είναι ενταγμένα. Ουσιώδες ιδεολογικό-υπαρξιακό κέντρο τους, ωστόσο, στέκει η αγωνιώδης προσπάθεια του ανθρώπου να προσδώσει στην ακατανόητη και ανεξήγητη ύπαρξή του νόημα. Πρώτη του ενέργεια προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η ενστικτώδης τάση του προς κατάκτηση, με όλα τα αρχέγονα χαρακτηριστικά της: αδηφάγος επεκτατικότητα, υποτιθέμενο επιστημονικό ενδιαφέρον, αναζήτηση καλύτερης διαβίωσης, εκμετάλλευση φυσικού πλούτου, τρόμος παγκόσμιου πολέμου, υποταγή και χειραγώγηση του άλλου. Χαρακτηριστικά που κυριαρχούν και επί των ημερών μας, σε μια υποθετικά «προηγμένη» εποχή που η κατάκτηση θα έπρεπε να λειτουργεί με την υπαρξιακή σημασία της: κατάκτηση του «πρωτόγονου» εαυτού και μεταφορά του σε ανώτερο υπαρξιακό επίπεδο. 

Η κατάκτηση της Δύσης από τους ευγενείς Ευρωπαίους τυχοδιώκτες, ο πυρετός του χρυσού, η γενοκτονία των Ινδιάνων, η μετακίνηση των μαύρων από το Νότο προς το Βορρά ύστερα από το τέλος του Εμφύλιου Πολέμου, η Βόμβα της Χιροσίμα με τις τρομαχτικές επιπτώσεις της, είναι τα πλέον αναγνωρίσιμα υλικά που χρησιμοποίησε ο Μπράντμπερι προκειμένου να οικοδομήσει αυτό το διαχρονικό, οικουμενικών προδιαγραφών αριστούργημα.

Στη θαυμαστή τοιχογραφία του Μπράντμπερι οι εφιαλτικές αρχέγονες διαδικασίες της εκκινούν με το θάνατο της φαντασίας. Στον «Οίκο των Άσερ 2», ένα από τα ωραιότερα διηγήματα της συλλογής, φόρο τιμής στο «νοσηρό», «νεκρόφιλο» Ε. Α. Πόε, στο ομότιτλο διήγημα του οποίου βασίζεται, ο Μπράντμπερι θα τιμωρήσει το δολοφόνο του δημιουργικού πνεύματος και κατ’ επέκταση τον αμοραλιστικό-τεχνολογικό-επιστημονικό-αντισηπτικό «θαυμαστό νέο κόσμο» που τον εξέθρεψε. Ο Άρης θα γίνει ο τάφος του και παράλληλα η αποκαθαρμένη ανάστασή του. Οι Γήινοι θα κατακτήσουν τον Άρη, αλλά στο τέλος θα κατακτηθούν. Ο Κόκκινος Πλανήτης θα λειτουργήσει ως νέα Γη της Επαγγελίας. Υπό αυτή την έννοια, στα «Χρονικά του Άρη» ο Μπράντμπερι σχεδιάζει με μοναδικό, ανεπανάληπτο τρόπο, την άνοδο, παρακμή, πτώση και αναγέννηση του Ανθρώπου –και των πολιτισμών ευρύτερα– σε συλλογικό και προσωπικό επίπεδο.

Αναμφισβήτητα η Ιστορία ενυπάρχει στη βάση αυτού του μεγαλόπνοου έργου. Η κατάκτηση της Δύσης από τους ευγενείς Ευρωπαίους τυχοδιώκτες, ο πυρετός του χρυσού, η γενοκτονία των Ινδιάνων, η μετακίνηση των μαύρων από το Νότο προς το Βορρά ύστερα από το τέλος του Εμφύλιου Πολέμου, η Βόμβα της Χιροσίμα με τις τρομαχτικές επιπτώσεις της, ενός νέου, για παράδειγμα, εφιαλτικού παγκόσμιου ολοκαυτώματος, είναι τα πλέον αναγνωρίσιμα υλικά που χρησιμοποίησε ο Μπράντμπερι προκειμένου να οικοδομήσει αυτό το διαχρονικό, οικουμενικών προδιαγραφών αριστούργημα.

Εξήντα και πλέον χρόνια από την εμφάνισή τους, αφάνταστα πιο επίκαιρα από τα διάφορα θνησιγενή μπεστ σέλερ της «συμβατικής» λογοτεχνίας, «Τα Χρονικά του Άρη», συνεχίζουν να συνομιλούν μαζί μας. Λάβετε μέρος σ’ αυτή την αποκαλυπτική συνομιλία.

arisRay Bradbury: Τα χρονικά του Άρη (The Martian Chronicles, 1950), διηγήματα.
Πρόλογος: Χόρχε Λουίς Μπόρχες
Εισαγωγή: Ρέι Μπράντμπερι
Μτφρ.: Δημήτρης Αρβανίτης
Εξώφυλλο: Νίκος Ναυρίδης
Εκδόσεις Άγρα 2011
Σελ. 368, τιμή εκδότη: €21,00

politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ RAY BRADBURY

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ