margaret_atwood260

Του Δημήτρη Αργασταρά

Για την ‘‘Χρονιά της Πλημμύρας’’ της Margaret Atwood (Ψυχογιός, μτφρ. Μ. Κουμπαρέλη) είχα διαβάσει ένα ενδιαφέρον παραλειπόμενο –ή μάλλον μία διαμάχη επί της κριτικής– περίπου ένα χρόνο πριν από την ελληνική έκδοση. Σύμφωνα με το πλαίσιο της υπόθεσης, βρισκόμαστε 25 χρόνια μετά από το ξέσπασμα ενός ανεξέλεγκτα θανατηφόρου ιού, γνωστού ως ‘‘Άνυνδρη Πλημμύρα’’, που έχει αφανίσει το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας και έχει οδηγήσει στο τέλος του πολιτισμού.

Η ίδια η Atwood επέμενε ότι δεν έγραψε επιστημονική φαντασία, γιατί το σενάριό της, μια πανδημία που αφανίζει ολόκληρους πληθυσμούς, μπορεί να συμβεί, είναι αρκετά κοντά στην σημερινή πραγματικότητα. Και σε αυτό διαφωνούσε η Ursula Le Guin, η οποία, παρόλο που σεβόταν την επιθυμία της συγγραφέως να αποστασιοποιηθεί από το ‘‘λογοτεχνικό γκέτο’’, επισήμανε ότι, όταν κάτι αντικρίζεται εκτός του σωστού πλαισίου, αναγκαστικά αποσυντονίζει και τη λογοτεχνική κριτική.

Όπως και να ’χει, βρισκόμαστε όντως στο μέλλον. Ή καλύτερα σε μια μελλοντική δυστοπία, όπου οι κυβερνήσεις φαίνεται να έχουν καταργηθεί ή αποδυναμωθεί στο ελάχιστο και ο έλεγχος έχει περάσει στους μεγάλους πολυεθνικούς Οργανισμούς, οι οποίοι φροντίζουν για τα πάντα. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχουν καταργηθεί οι παραδοσιακές αστυνομικές δυνάμεις και ως μοναδικό σώμα ασφαλείας χρησιμοποιείται μία δύναμη αντρών που έχει δημιουργηθεί από τους Οργανισμούς. Αυτοί, που υποτίθεται πως εργάζονται για την ασφάλεια των πολιτών και την απόδοση της έννομης τάξης, στην πραγματικότητα ασχολούνται με τον έλεγχο κάθε είδους παράνομης δραστηριότητας, απόλυτα διεφθαρμένοι. Γενικά, ο μελλοντικός κόσμος της Atwood είναι ένας κόσμος απόλυτης παρακμής, σήψης και φθοράς, όπου έχουν επικρατήσει τα κατώτερα ένστικτα και τα πάθη των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, είναι ένας κόσμος επιστημονικής ανηθικότητας, καθώς γίνεται ανεξέλεγκτη χρήση της γενετικής μηχανικής, ενώ συχνά οι καταναλωτές των προϊόντων χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα.

exofΣε απόλυτη αντίθεση με αυτή την κατάσταση, υπάρχουν οι Κηπουροί. Μια θρησκευτική σέκτα, με οικολογική, φιλοζωική διδασκαλία, που έχει αφοσιωθεί στην συμφιλίωση επιστήμης και θρησκείας. Οι Κηπουροί έχουν καταλάβει διάφορα εγκατελλειμένα κτήρια και μετατρέπουν τις ταράτσες τους σε κήπους, σε καλλιεργήσιμη γη, σε ‘‘Βραχοταρατσόκηπους της Εδέμ’’. Ζουν κοινοβιακά, μαζεύουν ανακυκλώσιμα υλικά, καλλιεργούν τις δικές τους τροφές και τα δικά τους χρήσιμα είδη, και διδάσκουν τον απόλυτα σεβασμό σε κάθε ζωντανό πλάσμα της γης και στον ίδιο τον πλανήτη. Σύμφωνα με αυτούς, ο εγωισμός και η λαιμαργία του ανθρώπου είναι η αιτία της Πτώσης του, που συνεχίζεται αέναα, η δίψα του για γνώση και για δύναμη είναι η αιτία της δυστυχίας του, και τελικά όλα θα οδηγήσουν στο ξέσπασμα του μεγάλου κακού, της ‘‘Άνυνδρης Πλημμύρας’’, που θα καταστρέψει τα πάντα, εκτός ίσως από την κοινότητά τους.

Εμείς εισερχόμαστε στον κόσμο της Atwood αφότου η ‘‘προφητεία’’ των Κηπουρών έχει επαληθευτεί. Μερικά χρόνια μετά την ‘‘Άνυνδρη Πλημμύρα’’, τα τεράστια κτήρια του πολιτισμού μαραζώνουν μες την ερημιά, ενώ οι κραυγές των όρνεων και οι εμφανίσεις των μεταλλαγμένων όντων είναι τα μόνα γεγονότα μέσα στον κόσμο. Η Τόμπι έχει καταφέρει να επιβιώσει κλεισμένη μέσα στο κέντρο αισθητικής – μνημείο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας – όπου εργαζόταν τα τελευταία χρόνια της ταραγμένης ζωής της. Η Ρεν, μια νεαρή χορεύτρια σε στριπτιτζάδικο, έχει παγιδευτεί στην αίθουσα καραντίνας όπου βρισκόταν, σε αναμονή των εξετάσεών της, επειδή κάποιος πελάτης τής έσκισε την ειδική βιοφόρμα που φορούσε κατά το νούμερό της. Και οι δύο είναι πρώην μέλη των Κηπουρών, και μέσα στην μοναξιά τους το μόνο αποκούμπι που τους έχει απομείνει είναι οι αναμνήσεις τους.

Γρήγορα καταλαβαίνουμε ότι η Atwood, με την γοητευτική, έντονα χρωματισμένη γραφή της, δεν ενδιαφέρεται τόσο για τον οριακό κόσμο της παρακμής πριν την κατακλυσμική του καταστροφή (εκτός κι αν είναι για να τον διακωμωδήσει, να τον ειρωνευτεί, να γελάσει μαζί του), όσο για τις ανθρώπινες ιστορίες των ηρώων της. Αυτό που την ενδιαφέρει περισσότερο είναι η ζωή μέσα στην φιλειρηνική σέκτα των Κηπουρών, τα καθημερινά γεγονότα, οι μικρές χαρές και οι φευγαλέες ανησυχίες, η ανάκτηση της ζωής μιας γυναίκας και η ανακάλυψη του προορισμού της, τα παιδικά σκαρώματα και η συνηθισμένη ιστορία της ενηλικίωσης, ακόμη και σε έναν τόσο ταραγμένο κόσμο. Έτσι, η εναλλαγή των αφηγήσεων ανάμεσα στην Τόμπι και την Ρεν κυλά γρήγορα και ευχάριστα, τρυφερά και ξεκαρδιστικά, ανησυχητικά και βίαια, όπως η ίδια η ζωή.

Πράγματι, το κέντρο βάρους της Atwood δεν βρίσκεται στην επιστημονική φαντασία. Όπως αναφέρει και η ίδια στις ευχαριστίες της, ο τρομερός κόσμος που περιγράφει βρίσκεται «επικίνδυνα κοντά στην πραγματικότητα», και σκοπός της πρέπει να ήταν να περιγράψει την ανθρώπινη ζωή μέσα σε μία τελείως διαφορετική συνθήκη. Οι ηρωίδες της έχουν την αίσθηση μιας χαμένης ζωής, μιας ύπαρξης που στερείται νοήματος, εκτός από την εποχή εκείνη που βρέθηκαν μέσα στα πλαίσια μιας πιο φυσικής και αξιοσέβαστης καθημερινότητας, όταν μπόρεσαν να αναπτύξουν πιο ουσιαστικές σχέσεις με τους συνανθρώπους τους. Και είναι αυτές οι σχέσεις, οι φιλίες που απέκτησαν όσο ζούσαν με τους Κηπουρούς, που θα τις βοηθήσουν να επιβιώσουν μέσα στην μεγάλη Πλημμύρα.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ