alt

Του Νίκου Ξένιου

Τα ανοιξιάτικα πρωϊνά έχουν διαυγή ουρανό στη Λίμα του Περού της δεκαετίας του πενήντα. Ηθοποιοί με μυθοποιημένη δημόσια εικόνα ενσαρκώνουν τις δημοφιλείς φωνές των τελευταίων ραδιοφωνικών μπεστ-σέλερ πριν την εισβολή της τηλεόρασης και ένας ταλαντούχος σεναριογράφος κάνει μια καριέρα αστραπή.

Ένας αναλφάβητος συντάκτης απειλείται με απόλυση για ν’ ανοίξει τον δρόμο στην καριέρα αυτού του αρριβίστα. Μια νύφη λιποθυμά στη διάρκεια ενός χορού. Μια νεανική καρδιά βιώνει τον μονόπλευρο έρωτα και μια δίνη από αναπάντητα ερωτήματα. Μια χωριάτικη φάρσα οδηγεί στο έγκλημα και γίνεται η αφορμή για τη συγγραφή ενός κακόγουστου διηγήματος. Γενικά, η αλήθεια, όταν εισβάλλει το σενάριο, υφίσταται καταλυτική ψιμυθίωση. Και τ’ ανάπαλιν: η αναμενόμενη σεναριακή έκβαση απειλείται τη στιγμή που οικοδομείται η αφηγηματική «αλήθεια». Το μυθιστόρημα Η θεία Χούλια και ο γραφιάς (La tía Julia y el escribidor - 1982) πρωτοκυκλοφόρησε στη Βαρκελώνη και υπήρξε η βάση για τηλεοπτική σειρά υψηλής ακροαματικότητας της Κολομβίας.

Το απρόσιτο αντικείμενο του πόθου 

Η συνθετική δεξιότητα, η λεξιλογική ευρεσιτεχνία, το καυστικό χιούμορ του Λιόσα δεν αρκούν για να συνθέσουν μια ιστορία κλασικής βαρύτητας. Ούτε, άλλωστε, κάτι τέτοιο εμπίπτει στις προθέσεις του. Η σαπουνόπερα υπήρξε συνειδητή επιλογή του στη συγγραφή του συγκεκριμένου μυθιστορήματος. Ένας ασκητικός Βολιβιανός που γράφει σενάρια για ραδιοφωνικές σαπουνόπερες και η θεία Χούλια είναι τα δυο πρόσωπα που πλαισιώνουν, στην αντίστιξή τους, τις εφηβικές μνήμες του αφηγητή Μάριο.

Η θεία Χούλια είναι μια έξυπνη, διαζευγμένη τριανταδυάχρονη κοκέτα που αρχικά αρνείται να υποκύψει στον έρωτα του δεκαοκτάχρονου ανιψιού της, του Μάριο.

Η θεία Χούλια είναι μια έξυπνη, διαζευγμένη τριανταδυάχρονη κοκέτα που αρχικά αρνείται να υποκύψει στον έρωτα του δεκαοκτάχρονου ανιψιού της, του Μάριο. Ωστόσο γρήγορα υποκύπτει και εγκαινιάζει μαζί του μια σχέση που δημιουργεί σκάνδαλο, γιατί εκτός από ερωμένη του είναι και αδελφή της θείας του: η οικογένεια προσπαθεί να ανακόψει με κάθε τρόπο την πορεία του ερωτικού αυτού πάθους προς τον γάμο.

Η αφήγηση της παράλογης αυτής παντρειάς, που υλοποιείται μετά από απεγνωσμένη περιφορά σε όλα τα επαρχιακά δημαρχεία του Περού, δημιούργησε τόση αναστάτωση στο περιβάλλον του αυτοβιογραφούμενου Μάριο Βάργκας Λιόσα, που η αληθινή Χούλια Ιγιάνες, θιγμένη από τον τρόπο που παρουσιάστηκαν τα γεγονότα, έγραψε αργότερα ένα μυθιστόρημα-απάντηση στο δικό του, με τίτλο «Όσα δεν είπε ο Βαργκίτας», προσφωνώντας τον με το ίδιο υποκοριστικό που χρησιμοποιούσε για να τον απωθήσει όσο την πολιορκούσε. Ο γάμος αυτός, μετά μια «νομιμοποιητική» απουσία ενός μηνός της Θείας Χούλια στο Βαλπαραḯσο της Χιλής, άντεξε οκτώ χρόνια και μετέτρεψε τον Μάριο σε συγγραφέα.

altΜε μάλλον ρηχό τρόπο ο Μάριο Βάργκας Λιόσα πραγματεύεται τον σεξουαλικό ηλεκτρισμό που αναπτύσσεται ανάμεσα στα δύο φύλα, ενώ αντιπαρέρχεται τις συνέπειές του με εφευρετικότητα που δεν πείθει. Σε κάποια μυθιστορήματά του αυτό είναι εμφανέστατο (στον Έπαινο της μητριάς και στο Παλιοκόριτσο), όμως η Θεία Χούλια και ο Γραφιάς είναι το αμεσότερα εντασσόμενο σε αυτήν την κατηγορία βιβλίο, με σχεδόν απερίφραστη αναφορά στη νεότητα του αφηγητή, που ανακαλεί το ελεύθερο επάγγελμα του διευθυντή ειδήσεων της «Παναμερικανικής Ραδιοφωνίας» (“μια δουλειά με φανταχτερό τίτλο, χαμηλό μισθό, διάφορα "τυχερά" και ελαστικό ωράριο”) και το ψηφιδωτό εξωφρενικών ανθρώπινων τύπων που τον πλαισίωναν. Στις υπώρειες του υπερρεαλισμού, το μυθιστόρημα κλείνει το μάτι στον μαγικό ρεαλισμό αξιοποιώντας τα διδάγματά του και φλερτάρει με την αισθητική των μπεστ-σέλερ εκθειάζοντας την εξαιρετική επιρροή που ασκεί στις μάζες η γραφή.

Η ματαιότητα της συγγραφής

Ο γραφιάς του Λιόσα βασίζεται σε αληθινό πρόσωπο, όπως και η θεία Χούλια.

Ο γραφιάς του Λιόσα βασίζεται σε αληθινό πρόσωπο, όπως και η θεία Χούλια. Στην «Παναμερικανική Ραδιοφωνία» που διευθύνει ο Μάριο εμφανίζεται, γεμάτος απαιτήσεις, ο καταξιωμένος βολιβιανός σεναριογράφος ραδιοφωνικών ιστοριών Πιέδρο Καμάτσο, του οποίου οι μελοδραματικές ιστορίες είναι εξαιρετικά δημοφιλείς. Ο Καμάτσο του μυθιστορήματος είναι ένας κοντός άντρας με μακριά λιγδιασμένα μαλλιά που έχει έλθει στο Μπάριος Άλτος της Λίμα για να γράψει σενάρια για σαπουνόπερες και να πρωταγωνιστήσει, κατόπιν, σ’ αυτές. Το άγχος ηλικίας που έχει, ενώ είναι μόλις πενήντα χρονών (στην «ηλικία του απόγειου εγκεφαλικής δραστηριότητας και αισθησιασμού κάθε άντρα») και το μίσος του για τους Αργεντίνους (που οφείλεται στον γελοίο τοπικισμό της λογοτεχνίας τους) είναι δύο χαρακτηριστικά των μελό σεναρίων του. Σεναρίων ενός σουρρεαλιστή κλόουν της γραφής, που οι άσπονδοι αργεντίνοι εχθροί του τον κατηγορούν ότι αντιγράφει τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ, μεταφέροντας τον ήρωα της μιας ιστορίας του στην άλλη. 

Όμως, ο γραφιάς της ιστορίας μας δεν διαβάζει άλλους συγγραφείς, ούτως ώστε ν’ αποφύγει πιθανές επιρροές. Μοναδικός του σύντροφος, το βιβλίο κάποιου Αδαλμπέρτο Καστεχόν ντε λα Ρεγέρα που τιτλοφορείται: «Αυτά που είπαν ο Θερβάντες, ο Σαίξπηρ, ο Μολιέρος και άλλοι για τον Θεό, τη Ζωή, τον Έρωτα, τον Πόνο, και τα λοιπά». Ζει ασκητικά, φορώντας ψεύτικα μουστάκια, καπέλο πυροσβέστη ή τη μάσκα μιας παχειάς γυναίκας, εξαργυρώνει τα σίριαλ για τα οποία γράφει και υποδύεται μεγαλόφωνα τους χαρακτήρες που επινοεί. Οι ιστορίες του Καμάτσο είναι δοσμένες ως αφηγήσεις και όχι ως σενάρια, εναλλάσσονται δε με τη ρεαλιστική ερωτική εμπλοκή του Μάριο με τη θεία Χούλια. Ξεκινούν σχετικά απλά και σταδιακά γίνονται όλο και πιο περίπλοκες, μεταγγίζοντας βαθμηδόν το κιτς και την υπερβολή τους στον κορμό της κύριας περιπέτειας.

Σενάρια «βγαλμένα από τη ζωή»

Μία ιστορία του Καμάτσο αφορά την τετριμμένη αιμομειξία αδελφού με αδελφή και το κοινότοπο της συζυγικής απάτης. Μια άλλη είναι η ιστορία ενός αστυνομικού που ανακαλύπτει ένα πεινασμένο, γυμνό Αφρικανό της εποχής του Λίθου σε μιαν εγκαταλελειμμένη αποθήκη και τον συλλαμβάνει, με ρητή εντολή να τον σκοτώσει. Περιπετειώδης εξέλιξη που καταλήγει στη μελοδραματική δήλωση: «δεν παραβαίνω τις διαταγές των ανωτέρων μου και δεν λέω ψέματα»: ο ακροατής του ραδιοφώνου δεν θα μάθει ποτέ αν η σφαίρα θα ρίξει νεκρό τον μυστηριώδη μετανάστη στους σωρούς των σκουπιδιών ή αν ο αστυνομικός θα κάνει παράβαση καθήκοντος.

Όλες οι παράλληλες ιστορίες έχουν χιούμορ κι απρόσμενη έκβαση.

Όλες οι παράλληλες ιστορίες έχουν χιούμορ κι απρόσμενη έκβαση. Η υπερσυνθετική μνήμη του Καμάτσο παράγει νεόκοπες, ανήκουστες περσόνες. Μπαρόκ συνθέσεις, πολυπρόσωπες τοιχογραφίες που σφύζουν από ζωή κι εφευρετικότητα στην πλοκή και συντίθενται σε ένα παζλ αφηγήσεων πλεγμένων γύρω από το κεντρικό θέμα. Τα ονόματα των πρωταγωνιστών τους, προς μεγάλη του απογοήτευση, αρχίζει να τα συγχέει ο γραφιάς, περιδινούμενος σ’ ένα ωκεανό υπερκόπωσης και υπεραναπλήρωσης της αντικειμενικής πραγματικότητας από τη μυθοπλασία. Αποτέλεσμα; Θα τον κλείσουν στο τρελάδικο, όπου θα επανασυνδεθεί με την πρώην σύζυγό του, θα διαγράψει τις μνήμες του παρελθόντος και την ένδοξη συγγραφική τροχιά διάττοντος αστέρος και θ’ ακολουθήσει καριέρα κλητήρα. Θα διασταυρωθεί και πάλι με τον Μάριο χρόνια μετά το τέλος του ειδυλλίου και του γάμου του με τη θεία Χούλια και δεν θα τον αναγνωρίσει καν.

Περίπλοκη σύνθεση μπαρόκ αισθητικής, χαρακτηριστική της πολιτιστικής έκρηξης που συνδέθηκε στη Λατινική Αμερική με το όνομα του Λιόσα, Η θεία Χούλια και ο γραφιάς είναι το τελευταίο έργο ενός νεανικού, αντικομφορμιστή Μάριο Βάργκας Λιόσα. Μετά το βραβείο Νόμπελ, που βράβευσε τον κοσμοπολίτικο, πλουραλιστικό, πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του συνόλου του έργου του, θα δημοσιεύσει από εκεί και στο εξής μόνο ιστορικό μυθιστόρημα, δοκίμιο, θέατρο και άρθρα. Η φήμη του ως συγγραφέα θα συνδεθεί με τη μετάβασή του στη δεξιά, φιλελεύθερη ιδεολογία. Ο Λιόσα θα κατέβει ως υποψήφιος Πρόεδρος του Περού στις εκλογές του 1990 και θα αποτύχει. Θα γίνει διάσημος για τον περίφημο ανταγωνισμό του με τον άλλο μεγάλο λατινοαμερικανό νομπελίστα, τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Μα, πάνω απ’όλα, θα περάσει στο πάνθεον της λογοτεχνίας ως ένας συγγραφέας που με ξεκάθαρο και αγαπητό στο πλατύ κοινό τρόπο φιλοτεχνεί το ευτελές της ανθρώπινης φύσης και την τραγικωμωδία που επιφυλάσσει στον άνθρωπο η μοίρα. 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).


altΗ θεία Χούλια και ο γραφιάς
Μάριο Βάργκας Γιόσα
Μτφρ: Μαργαρίτα Μπονάτσου
Εκδόσεις Καστανιώτη 2013
Σελ. 410, τιμή € 19,17

alt

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ MARIO VARGAS LLOSA

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ