Boxi street artist 700

Για το μυθιστόρημα του Μόχσιν Χαμίντ «Έξοδος προς δυσμάς» (μτφρ. Αυγούστος Κορτώ, εκδ. Ψυχογιός).

Του Μιχάλη Πιτένη

Η ερωτική ιστορία δύο νέων ανθρώπων, της Νάντιας και του Σαΐντ στο μυθιστόρημα Έξοδος προς δυσμάς του Μόχσιν Χαμίντ ξεκινά σε μια πόλη που δεν βρίσκεται ακόμα σε εμπόλεμη κατάσταση, αλλά που δεν θα αργήσει να μπει, και εξελίσσεται ενόσω ένας εμφύλιος πόλεμος φουντώνει σκορπώντας θύματα και δημιουργώντας κύματα προσφύγων που την εγκαταλείπουν. Το ίδιο θα κάνουν κι οι δύο νέοι, ξεκινώντας το δικό τους ταξίδι προς τη Δύση.

Για τον Χαμίντ το ζητούμενο δεν είναι μια ακόμα περιγραφή της μαρτυρικής πορείας των ξεριζωμένων, αλλά το να δείξει την εσωτερική μετάλλαξη των ηρώων του καθώς βιώνουν στο πετσί τους τις βίαιες και απότομες αλλαγές του κόσμου μέσα στον οποίο κινούνται και λειτουργούν.

Η Νάντια και ο Σαΐντ περνούν με χαρακτηριστική ευκολία από την πόλη τους σε νέα ασφαλή μέρη, όπως και όλοι οι άλλοι πρόσφυγες, χάρη στις φανταστικές πόρτες που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να μεταφέρει τους ήρωές του μέσα σε μια στιγμή μόνο από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη. Και το κάνει καθώς για τον Χαμίντ το ζητούμενο δεν είναι μια ακόμα περιγραφή της μαρτυρικής πορείας των ξεριζωμένων, αλλά το να δείξει την εσωτερική μετάλλαξη των ηρώων του καθώς βιώνουν στο πετσί τους τις βίαιες και απότομες αλλαγές του κόσμου μέσα στον οποίο κινούνται και λειτουργούν.

Μια μετάλλαξη που αρχίζει απ’ τις πρώτες μέρες του πολέμου, όταν αρχικά διαταράσσεται η καθημερινότητα και τα αυτονόητα παύουν να ισχύουν, για να ακολουθήσει η απώλεια συγγενικών προσώπων και η αναπόφευκτη φυγή. Σε όλες τις περιπτώσεις, από την αδυναμία τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ τους σε μια πόλη που καταρρέει και αποσυντίθεται έως τον τραγικό χαμό της μητέρας του Σαΐντ που πέφτει νεκρή την ώρα που πασχίζει να μαζέψει ένα σκουλαρίκι της απ’ το κάθισμα του αυτοκινήτου, οι ήρωες δείχνουν να πορεύονται μες στο σκοτάδι, φοβούμενοι πως το επόμενο βήμα τους ίσως είναι ένα βήμα στο κενό. Δεν έχουν όμως την πολυτέλεια να μείνουν ακίνητοι καθώς η μόνη επιλογή τους είναι να πάνε μπροστά, παρόλο που αυτό το «μπροστά» είναι γι’ αυτούς παντελώς άγνωστο και αχαρτογράφητο.

Ο Πακιστανός συγγραφέας, που τα μισά χρόνια της ζωής του τα έζησε στην Αγγλία και τις ΗΠΑ, αποφεύγει να δώσει οποιαδήποτε πληροφορία για την πόλη όπου συναντιούνται οι δύο νέοι. Δεν χωρά όμως αμφιβολία πως πρόκειται για μια πόλη της Ανατολής, μία απ’ τις πολλές που διαλύθηκαν και ανασκάφτηκαν εξαιτίας κάποιου εμφύλιου πολέμου. Όπως δεν αναφέρει και χρονικό διάστημα. Ούτε η μία ούτε η άλλη πληροφορία θα είχαν να προσθέσουν κάτι το ουσιαστικό. Η ιστορία που αφηγείται είναι μια ιστορία που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά από τότε που υπάρχει ο κόσμος αυτός. Ωστόσο, είναι σημαντικό το ότι εστιάζει στο πώς όλα αυτά τα συνταρακτικά γεγονότα, ο πόλεμος, η απώλεια, η προσφυγιά, η εγκατάσταση σ’ έναν ξένο, άγνωστο τόπο, επηρεάζουν και καθορίζουν τον άνθρωπο.

Αν η Νάντια και ο Σαΐντ παρέμεναν στη γενέτειρά τους και έφτιαχναν εκεί τη ζωή τους, θα ήταν μια άλλη ζωή απ’ αυτή που τους οδηγούν οι συνθήκες να φτιάξουν τελικά. Στην πρώτη περίπτωση θα υπήρχαν και επιλογές. Στη δεύτερη υπάρχει μόνο μια ανάγκη. Η ανάγκη της επιβίωσης. Μια επιβίωση που δεν επιτυγχάνεται χωρίς κάποιο τίμημα και για τους δύο. Αυτό το τίμημα προσπαθεί να αναλύσει ο Χαμίντ καθώς ξεδιπλώνει την ιστορία του, και το πώς καθορίζει τελικά τους ήρωές του σε κάθε τους βήμα. Και το κάνει περιγράφοντας μικρές αλλά χαρακτηριστικές στιγμές της νέας καθημερινότητάς τους, που λειτουργούν σαν τις ψηφίδες που θα συνθέσουν την πλήρη εικόνα τους.

Οι φανταστικές πόρτες του Χαμίντ ανοιγοκλείνουν παντού, στα πιο απίθανα μέρα, ανά πάσα ώρα και στιγμή, φέρνοντας πρόσωπο με πρόσωπο ανθρώπους που, ενώ δεν έχουν κανένα απολύτως κοινό στοιχείο, θα υποχρεωθούν να συμβιώσουν για να επιβιώσουν.

Σ’ αυτήν την εικόνα όμως υπάρχει κάτι αξιοπρόσεκτο. Κάποια απ’ τα βασικά χαρακτηριστικά των πρωταγωνιστών δεν έχουν αλλάξει. Είναι εκείνα που αποκαλύπτουν την πραγματική τους σχέση με τον τόπο που αναγκάστηκαν ν’ αφήσουν, που για τον καθένα είναι εντελώς διαφορετικά. Άλλα για τη γυναίκα και άλλα για τον άνδρα, που κανείς απ’ τους δύο δεν αποποιείται ποτέ. Ίσως γιατί έτσι διατηρούν την ιδιαίτερη σχέση τους με την πατρίδα και δεν ξεκόβουν για πάντα. Αξίζει πάντως να τονιστεί ακόμα πως ενώ ο συγγραφέας μιλά για δύο ανθρώπους που περιφέρονται στον κόσμο αναζητώντας μια νέα πατρίδα, συνδέει την ιστορία τους με μικρές αλλά χαρακτηριστικές ιστορίες άλλων ανθρώπων, άσχετων μεταξύ τους, θέλοντας έτσι να υπενθυμίσει πως το θέμα της προσφυγιάς δεν είναι περιορισμένο ούτε αυστηρά οριοθετημένο. Οι φανταστικές πόρτες του Χαμίντ ανοιγοκλείνουν παντού, στα πιο απίθανα μέρη, ανά πάσα ώρα και στιγμή, φέρνοντας πρόσωπο με πρόσωπο ανθρώπους που, ενώ δεν έχουν κανένα απολύτως κοινό στοιχείο, θα υποχρεωθούν να συμβιώσουν για να επιβιώσουν. Και στη δική του ιστορία το πετυχαίνουν ίσως γιατί ισχύει –εκτός απ’ αυτό που γράφει πως «Είμαστε όλοι μετανάστες μες στον χρόνο»– και το ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλοι μας μπορεί να αναγκαστούμε να μοιραστούμε κάποτε την ίδια μοίρα. Η μετάφραση του Αυγούστου Κορτώ δίνει την εντύπωση πως το βιβλίο γράφτηκε απευθείας στα ελληνικά.

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Η απόγονος» (εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες).
 

altΈξοδος προς δυσμάς
Μόχσιν Χαμίντ 
Μτφρ. Αυγούστος Κορτώ
Ψυχογιός 2018
Σελ. 266, τιμή εκδότη €14,40

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΑΜΙΝΤ ΜΟΧΣΙΝ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ