alt

Για την ανθολογία διηγημάτων της Lucia Berlin «Οδηγίες για οικιακές βοηθούς» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Στερέωμα).

Του Διονύση Μαρίνου

Βλέμμα θερμό σαν κύμα, κόμμωση επιμελώς ατημέλητη, πρόσωπο που εκπέμπει κυριαρχικό αισθησιασμό. Τριγύρω της υπάρχει ένας αντίλαλος ομορφιάς που μοιάζει με την εκπάγλου καλλονής ηθοποιό Ζακλίν Μπισέ. Ποια είναι, τελικά, ο Λουσία Μπερλίν που έφτασε να γίνει θέμα ακόμη και στο περιώνυμο Vanity Fair; Επιπροσθέτως, τι σχέση μπορεί να έχει η γυναίκα που φωτογραφήθηκε το 1963 στην Αλμπουκέρκη, και φέρει όλα τα σημάδια της χαρωπής κυριότητας του εαυτού της, με τη βασανισμένη ψυχή που αναδύεται εύγλωττα από τα διηγήματά της;

Έστω κι αργά, οι Αμερικανοί ανακάλυψαν ένα ατόφιο ταλέντο που βρισκόταν πάντα κρυμμένο στις παρυφές της λογοτεχνικής σκηνής. Ένα μυστικό που έψαχνε τρόπο να βγει στο φως. 

Χρειάστηκε να περάσει μια ολόκληρη δεκαετία από τον αδόκητο και δύσκολο θάνατό της, το 2004, για να ενταχθούν τα βιβλία της (όλα, συλλογές διηγημάτων) στη λίστα των ευπώλητων. Έστω κι αργά, οι Αμερικανοί ανακάλυψαν ένα ατόφιο ταλέντο που βρισκόταν πάντα κρυμμένο στις παρυφές της λογοτεχνικής σκηνής. Ένα μυστικό που έψαχνε τρόπο να βγει στο φως. 

Γεννημένη στην Αλάσκα, η Μπερλίν χρειάστηκε να μετακομίσει πολλές φορές λόγω της δουλειάς του πατέρα της (σ.σ.: εργαζόταν σε ορυχεία). Αίφνης, ως παιδί γνώρισε το Αϊντάχο, την Μοντάνα και την Αριζόνα, κάτω απ’ όχι και τόσο εύκολες συνθήκες. Αυτή, όμως, που διαμόρφωσε την εφηβεία της ήταν η Χιλή, μια ακόμη αναγκαστική μετανάστευση. Ο πλάνητας βίος δεν έλειψε ποτέ από την Μπερλίν. Ως ενήλικας έζησε στο Μεξικό, στο Νέο Μεξικό, στη Βόρεια και Νότια Καρολίνα και το Κολοράντο. Πάντα με μια βαλίτσα στο χέρι, πάντα στο δρόμο για μια καινούργια περιπέτεια. 

Όντως, η ζωή της ήταν αρκούντως περιπετειώδης και τραχιά: πουθενά δεν στέριωνε, πουθενά δεν μπορούσε να χωρέσει. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα παντρεύτηκε τρεις φορές, έκανε τέσσερα παιδιά, βίωσε τον πόνο στον άκρατο βαθμό λόγω του προβλήματος που είχε με τη σκολίωσή της, άλλαζε τη μια δουλειά μετά την άλλη, ενώ ο μόνιμος σταθερός «σύντροφός» της ήταν ένα μπουκάλι Jim Beam.

Lucia Berlin and her sons in Acapulco 1961 Pan Macmillan

Η Lucia Berlin με τους γιους της, στο Acapulco, το 1961. Φωτογραφία: Pan Macmillan

Χρειάστηκε να μεγαλώσει μόνη της τα παιδιά της, την ίδια στιγμή που είχε άμεση ανάγκη από ένα ποτήρι ουίσκι (κι άλλο ένα, κι άλλο ένα…), κρύβοντας τα μπουκάλια στον κάδο του πλυντηρίου. Τα οικονομικά της προβλήματα, το αίσθημα της ματαιότητας και η έντονη συναισθηματική της τάση δεν θα μπορούσαν παρά να διαμορφώσουν το ύφος της γραφής της. Οι ιστορίες της Μπερλίν φέρουν τα ακατέργαστα ψήγματα μιας σκληρής πραγματικότητας που όμως στα χέρια της αποκτούν μια ιδιαίτερη υφή – απόλυτα ανθρώπινη. 

Παραδουλεύτρες, νοσοκόμες, εργάτριες, άνθρωποι της βιοπάλης ή της καθόλου δουλειάς, μόνιμα σε κατάσταση ερωτικού ξαφνιάσματος, οι ήρωες της Μπερλίν, κυρίως γυναίκες, φέρουν μια ομορφιά θαμμένη μέσα σε στοιβάδες ασχήμιας.

Η Μπερλίν γράφει από το ύψος των ηρώων της. Θα έλεγε κανείς πως έχει και το μέγεθος αυτού που βλέπει, όπως διατεινόταν κι ο Πεσσόα για τον εαυτό του. Τούτο σημαίνει πως έγραφε για πράγματα που είχε ζήσει και είχε βιώσει άμεσα. Η μυθοπλασία ερχόταν εκ των υστέρων να λειάνει τις οξείες γωνίες της καθημερινότητας, να δώσει στα γεγονότα μια ξεχωριστή μορφή. Η ανάπλαση δεν είναι φωτογραφική, η αποτύπωση δεν περιορίζεται στο προφανές. Παραδουλεύτρες, νοσοκόμες, εργάτριες, άνθρωποι της βιοπάλης ή της καθόλου δουλειάς, μόνιμα σε κατάσταση ερωτικού ξαφνιάσματος, οι ήρωες της Μπερλίν, κυρίως γυναίκες, φέρουν μια ομορφιά θαμμένη μέσα σε στοιβάδες ασχήμιας. Ακόμη και οι θελκτικοί άντρες, ρωμαλέοι και επιθυμητοί, δεν κρύβουν την ευθραυστότητά τους. 

Για την Μπερλίν η ομορφιά είναι ένα ζητούμενο, ένα θαλπερό ξάφνιασμα. Όπως ακριβώς συμβαίνει στις ιστορίες της που κλείνουν πάντα με ένα αναπάντεχο τρόπο, με ένα «γύρισμα» που δεν το περιμένεις, με μιαν εικόνα διάστικτη από συναίσθημα, αντιθέσεις και ατμόσφαιρα. Υπάρχει έντονος βαθμός ενσυναίσθησης στο πώς αναπλάθει τους ήρωές της. Όσα προβλήματα ή συναισθηματικές συγχύσεις τους προσθέτει, τόσο τους αφήνουν να δρουν αυτοβούλως. 

Παρά τις πρόδηλες ομοιότητές τους, η Μπερλίν δεν γράφει όπως ο Κάρβερ. Κι όμως, έχουν μια ακόμη κοινή αναφορά: την αγάπη τους για τον Τσέχωφ. Όπως ο Ρώσος μέντοράς της έτσι και η Μπερλίν θαυμάζεται για την αμεροληψία της γραφής της. Δεν εμφανίζει καμία διάθεση να λυπηθεί ή να επαινέσει τα πάθη των ηρώων της. Δεν τους προσφέρει εύκολες λύσεις ή ιδιαίτερες μεταχειρίσεις. Οι άνθρωποί της είναι αυτοί που είναι και η ίδια τους «συμπεριφέρεται» λογοτεχνικά με τον ίδιο τρόπο. Είτε πρόκειται για μια πόρνη είτε για μια μεσοαστή. Κι όλα τούτα γραμμένα μ’ ένα απαράμιλλο στιλ που φέρει αρκετή μουσικότητα. Πολλές ονομαστικές προτάσεις, κοφτός ρυθμός, στακάτη γραφή, υπαινιγμοί εκεί που πραγματικά χρειάζονται, πρόζα που ενισχύει τις περιγραφές και πάντα, υποδορίως, να θάλλει μια άγρια γλυκύτητα για τα πράγματα και τους ανθρώπους.

Η εκ των υστέρων αναγνώριση και η τοποθέτησή της στην ίδια θέση που κατέχουν η Άλις Μάνρο και η Άνυ Πρου δείχνει πως το πραγματικό χρυσάφι ποτέ δεν θαμπώνει. 

Οι ιστορίες της Μπερλίν έχουν διαβρωτική επίδραση. Κι αν σκεφτεί κανείς πως έχουν γραφτεί από μια γυναίκα βουτηγμένη στον αλκοολισμό, δεν γίνεται να μην θαυμάσεις τη νηφαλιότητά τους. Ή την προσπάθειά της να μείνει νηφάλια. Η ζωή της δεν ήταν εύκολη. Καθόλου εύκολη. Κάθε αλλαγή ήταν επί τα χείρω. Ο καρκίνος στους πνεύμονες την αποτέλειωσε. Πολύ νωρίς, μόλις το 2000, αναγκάστηκε να πάρει πρόωρη σύνταξη και να περιμένει στωικά το τέλος της. Όταν η υγεία της επιδεινώθηκε χρειάστηκε να μετακομίσει στο γκαράζ του γιου της στο Λος Άντζελες όπου το μετέτρεψε σε ένα άνετο δωμάτιο. 

Κατά ένα παράξενο τρόπο η Μπερλίν δεν έγινε ποτέ γνωστή στη χώρα της όσο ζούσε. Η εκ των υστέρων αναγνώριση και η τοποθέτησή της στην ίδια θέση που κατέχουν η Άλις Μάνρο και η Άνυ Πρου δείχνει πως το πραγματικό χρυσάφι ποτέ δεν θαμπώνει. 

Άγνωστη και στα μέρη μας, μεταφράζεται για πρώτη φορά σε μια πολυσέλιδη έκδοση που περιλαμβάνει πολλά από τα σημαντικά διηγήματά της. Η παρούσα έκδοση συμπληρώνεται από τον πρόλογο της Αμερικανίδας συγγραφέως Λίντα Ντέιβις κι από την εισαγωγή του επίσης Αμερικανού συγγραφέα Στέφεν Έμερσον. Αμφότερα τα κείμενα προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες στον αναγνώστη έτσι ώστε να «ξεκλειδώσει» τον άγνωστο κόσμο της Μπερλίν. Πάντως, κι άνευ αυτών, έχει τέτοια ατόφια δύναμη η γραφή της που τα μηνύματά δεν πρόκειται να μείνουν δίχως αποδέκτες. Η άριστη μετάφραση και οι σημειώσεις ανήκουν στην Κατερίνα Σχινά.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι). 


altΟδηγίες για οικιακές βοηθούς
Lucia Berlin
Μτφρ. Κατερίνα Σχινά
Στερέωμα 2018
Σελ. 576, τιμή εκδότη €23,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ LUCIA BERLIN

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ