alt

Για την ανθολογία διηγημάτων της Lucia Berlin «Οδηγίες για οικιακές βοηθούς» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Στερέωμα).

Του Διονύση Μαρίνου

Βλέμμα θερμό σαν κύμα, κόμμωση επιμελώς ατημέλητη, πρόσωπο που εκπέμπει κυριαρχικό αισθησιασμό. Τριγύρω της υπάρχει ένας αντίλαλος ομορφιάς που μοιάζει με την εκπάγλου καλλονής ηθοποιό Ζακλίν Μπισέ. Ποια είναι, τελικά, ο Λουσία Μπερλίν που έφτασε να γίνει θέμα ακόμη και στο περιώνυμο Vanity Fair; Επιπροσθέτως, τι σχέση μπορεί να έχει η γυναίκα που φωτογραφήθηκε το 1963 στην Αλμπουκέρκη, και φέρει όλα τα σημάδια της χαρωπής κυριότητας του εαυτού της, με τη βασανισμένη ψυχή που αναδύεται εύγλωττα από τα διηγήματά της;

Έστω κι αργά, οι Αμερικανοί ανακάλυψαν ένα ατόφιο ταλέντο που βρισκόταν πάντα κρυμμένο στις παρυφές της λογοτεχνικής σκηνής. Ένα μυστικό που έψαχνε τρόπο να βγει στο φως. 

Χρειάστηκε να περάσει μια ολόκληρη δεκαετία από τον αδόκητο και δύσκολο θάνατό της, το 2004, για να ενταχθούν τα βιβλία της (όλα, συλλογές διηγημάτων) στη λίστα των ευπώλητων. Έστω κι αργά, οι Αμερικανοί ανακάλυψαν ένα ατόφιο ταλέντο που βρισκόταν πάντα κρυμμένο στις παρυφές της λογοτεχνικής σκηνής. Ένα μυστικό που έψαχνε τρόπο να βγει στο φως. 

Γεννημένη στην Αλάσκα, η Μπερλίν χρειάστηκε να μετακομίσει πολλές φορές λόγω της δουλειάς του πατέρα της (σ.σ.: εργαζόταν σε ορυχεία). Αίφνης, ως παιδί γνώρισε το Αϊντάχο, την Μοντάνα και την Αριζόνα, κάτω απ’ όχι και τόσο εύκολες συνθήκες. Αυτή, όμως, που διαμόρφωσε την εφηβεία της ήταν η Χιλή, μια ακόμη αναγκαστική μετανάστευση. Ο πλάνητας βίος δεν έλειψε ποτέ από την Μπερλίν. Ως ενήλικας έζησε στο Μεξικό, στο Νέο Μεξικό, στη Βόρεια και Νότια Καρολίνα και το Κολοράντο. Πάντα με μια βαλίτσα στο χέρι, πάντα στο δρόμο για μια καινούργια περιπέτεια. 

Όντως, η ζωή της ήταν αρκούντως περιπετειώδης και τραχιά: πουθενά δεν στέριωνε, πουθενά δεν μπορούσε να χωρέσει. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα παντρεύτηκε τρεις φορές, έκανε τέσσερα παιδιά, βίωσε τον πόνο στον άκρατο βαθμό λόγω του προβλήματος που είχε με τη σκολίωσή της, άλλαζε τη μια δουλειά μετά την άλλη, ενώ ο μόνιμος σταθερός «σύντροφός» της ήταν ένα μπουκάλι Jim Beam.

Lucia Berlin and her sons in Acapulco 1961 Pan Macmillan

Η Lucia Berlin με τους γιους της, στο Acapulco, το 1961. Φωτογραφία: Pan Macmillan

Χρειάστηκε να μεγαλώσει μόνη της τα παιδιά της, την ίδια στιγμή που είχε άμεση ανάγκη από ένα ποτήρι ουίσκι (κι άλλο ένα, κι άλλο ένα…), κρύβοντας τα μπουκάλια στον κάδο του πλυντηρίου. Τα οικονομικά της προβλήματα, το αίσθημα της ματαιότητας και η έντονη συναισθηματική της τάση δεν θα μπορούσαν παρά να διαμορφώσουν το ύφος της γραφής της. Οι ιστορίες της Μπερλίν φέρουν τα ακατέργαστα ψήγματα μιας σκληρής πραγματικότητας που όμως στα χέρια της αποκτούν μια ιδιαίτερη υφή – απόλυτα ανθρώπινη. 

Παραδουλεύτρες, νοσοκόμες, εργάτριες, άνθρωποι της βιοπάλης ή της καθόλου δουλειάς, μόνιμα σε κατάσταση ερωτικού ξαφνιάσματος, οι ήρωες της Μπερλίν, κυρίως γυναίκες, φέρουν μια ομορφιά θαμμένη μέσα σε στοιβάδες ασχήμιας.

Η Μπερλίν γράφει από το ύψος των ηρώων της. Θα έλεγε κανείς πως έχει και το μέγεθος αυτού που βλέπει, όπως διατεινόταν κι ο Πεσσόα για τον εαυτό του. Τούτο σημαίνει πως έγραφε για πράγματα που είχε ζήσει και είχε βιώσει άμεσα. Η μυθοπλασία ερχόταν εκ των υστέρων να λειάνει τις οξείες γωνίες της καθημερινότητας, να δώσει στα γεγονότα μια ξεχωριστή μορφή. Η ανάπλαση δεν είναι φωτογραφική, η αποτύπωση δεν περιορίζεται στο προφανές. Παραδουλεύτρες, νοσοκόμες, εργάτριες, άνθρωποι της βιοπάλης ή της καθόλου δουλειάς, μόνιμα σε κατάσταση ερωτικού ξαφνιάσματος, οι ήρωες της Μπερλίν, κυρίως γυναίκες, φέρουν μια ομορφιά θαμμένη μέσα σε στοιβάδες ασχήμιας. Ακόμη και οι θελκτικοί άντρες, ρωμαλέοι και επιθυμητοί, δεν κρύβουν την ευθραυστότητά τους. 

Για την Μπερλίν η ομορφιά είναι ένα ζητούμενο, ένα θαλπερό ξάφνιασμα. Όπως ακριβώς συμβαίνει στις ιστορίες της που κλείνουν πάντα με ένα αναπάντεχο τρόπο, με ένα «γύρισμα» που δεν το περιμένεις, με μιαν εικόνα διάστικτη από συναίσθημα, αντιθέσεις και ατμόσφαιρα. Υπάρχει έντονος βαθμός ενσυναίσθησης στο πώς αναπλάθει τους ήρωές της. Όσα προβλήματα ή συναισθηματικές συγχύσεις τους προσθέτει, τόσο τους αφήνουν να δρουν αυτοβούλως. 

Παρά τις πρόδηλες ομοιότητές τους, η Μπερλίν δεν γράφει όπως ο Κάρβερ. Κι όμως, έχουν μια ακόμη κοινή αναφορά: την αγάπη τους για τον Τσέχωφ. Όπως ο Ρώσος μέντοράς της έτσι και η Μπερλίν θαυμάζεται για την αμεροληψία της γραφής της. Δεν εμφανίζει καμία διάθεση να λυπηθεί ή να επαινέσει τα πάθη των ηρώων της. Δεν τους προσφέρει εύκολες λύσεις ή ιδιαίτερες μεταχειρίσεις. Οι άνθρωποί της είναι αυτοί που είναι και η ίδια τους «συμπεριφέρεται» λογοτεχνικά με τον ίδιο τρόπο. Είτε πρόκειται για μια πόρνη είτε για μια μεσοαστή. Κι όλα τούτα γραμμένα μ’ ένα απαράμιλλο στιλ που φέρει αρκετή μουσικότητα. Πολλές ονομαστικές προτάσεις, κοφτός ρυθμός, στακάτη γραφή, υπαινιγμοί εκεί που πραγματικά χρειάζονται, πρόζα που ενισχύει τις περιγραφές και πάντα, υποδορίως, να θάλλει μια άγρια γλυκύτητα για τα πράγματα και τους ανθρώπους.

Η εκ των υστέρων αναγνώριση και η τοποθέτησή της στην ίδια θέση που κατέχουν η Άλις Μάνρο και η Άνυ Πρου δείχνει πως το πραγματικό χρυσάφι ποτέ δεν θαμπώνει. 

Οι ιστορίες της Μπερλίν έχουν διαβρωτική επίδραση. Κι αν σκεφτεί κανείς πως έχουν γραφτεί από μια γυναίκα βουτηγμένη στον αλκοολισμό, δεν γίνεται να μην θαυμάσεις τη νηφαλιότητά τους. Ή την προσπάθειά της να μείνει νηφάλια. Η ζωή της δεν ήταν εύκολη. Καθόλου εύκολη. Κάθε αλλαγή ήταν επί τα χείρω. Ο καρκίνος στους πνεύμονες την αποτέλειωσε. Πολύ νωρίς, μόλις το 2000, αναγκάστηκε να πάρει πρόωρη σύνταξη και να περιμένει στωικά το τέλος της. Όταν η υγεία της επιδεινώθηκε χρειάστηκε να μετακομίσει στο γκαράζ του γιου της στο Λος Άντζελες όπου το μετέτρεψε σε ένα άνετο δωμάτιο. 

Κατά ένα παράξενο τρόπο η Μπερλίν δεν έγινε ποτέ γνωστή στη χώρα της όσο ζούσε. Η εκ των υστέρων αναγνώριση και η τοποθέτησή της στην ίδια θέση που κατέχουν η Άλις Μάνρο και η Άνυ Πρου δείχνει πως το πραγματικό χρυσάφι ποτέ δεν θαμπώνει. 

Άγνωστη και στα μέρη μας, μεταφράζεται για πρώτη φορά σε μια πολυσέλιδη έκδοση που περιλαμβάνει πολλά από τα σημαντικά διηγήματά της. Η παρούσα έκδοση συμπληρώνεται από τον πρόλογο της Αμερικανίδας συγγραφέως Λίντα Ντέιβις κι από την εισαγωγή του επίσης Αμερικανού συγγραφέα Στέφεν Έμερσον. Αμφότερα τα κείμενα προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες στον αναγνώστη έτσι ώστε να «ξεκλειδώσει» τον άγνωστο κόσμο της Μπερλίν. Πάντως, κι άνευ αυτών, έχει τέτοια ατόφια δύναμη η γραφή της που τα μηνύματά δεν πρόκειται να μείνουν δίχως αποδέκτες. Η άριστη μετάφραση και οι σημειώσεις ανήκουν στην Κατερίνα Σχινά.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι). 


altΟδηγίες για οικιακές βοηθούς
Lucia Berlin
Μτφρ. Κατερίνα Σχινά
Στερέωμα 2018
Σελ. 576, τιμή εκδότη €23,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ LUCIA BERLIN

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

Για το μυθιστόρημα του Κερτ Βόννεγκατ [Kurt Vonnegut] «Το πρωινό των πρωταθλητών» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου με πρωταγωνιστή τον Μπρους Γουίλις. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

Για το βιβλίο του Τζο Νέσμπο [Jo Nesbo] «Το Νυχτόσπιτο» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Η νύχτα των ζωντανών νεκρών» του Τζορτζ Ρομέρο, η οποία αναφέρεται (μεταξύ άλλων) στο βιβλίο. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου ...

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

Για το μυθιστόρημα του Πολ Λιντς [Paul Lynch] «Το τραγούδι του προφήτη» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Γιώργος Αγγελίδης, εκδ. Gutenberg) που έλαβε το 2023 το Βραβείο Booker. Κεντρική εικόνα: από τη δυστοπική ταινία «The Hunger Games». 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ