pagonia250

Του Γιώργου Βέη

Χρειάζεται ιδιαίτερο ταλέντο για να κατανοήσει κανείς την πραγματικότητα - Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Ένας αρχετυπικός σανδαλοποιός μετατρέπεται αιφνιδίως σε αυτόκλητο τιμωρό του απανταχού χριστιανικού πληρώματος για την ολιγωρία και την παρατεταμένη, κατά την ταραγμένη του γνώμη πάντα, χαλάρωση περί τα παραδεκτά, ήθη.

Οπαδός φανατικός  του καθόλα υπαρκτού πάστορα Τζιμ Τζόουνς, ο οποίος, ως γνωστόν, προκάλεσε το θάνατο εννιακοσίων δώδεκα ενηλίκων και τριακοσίων παιδιών, το Νοέμβριο του 1978 στην Τζόουνσταουν της Γουιάνας, στη Νότια Αμερική, επιζεί εν τέλει της αναίτιας αυτής εξόντωσης με υδροκυάνιο και επιστρέφει στη γενέτειρά του. Πρόκειται για τη Σουηδία των μεταπολεμικών δεκαετιών, όπως σχηματίζει την από πολλές απόψεις δίκαιη κοινωνικά ιδιοπροσωπία της. Στα κενά του Καλού εμφιλοχωρούν, ως συνήθως όμως, οι αλλοπρόσαλλοι, οι εγκληματικοί σαλοί, οι παράφρονες, οι βιαστές της ανθρώπινης ευτυχίας. Οι απόκληροι του Λόγου, εν ολίγοις. Αγγελιοφόρος των δεινών και φορέας άγους είναι και ο σανδαλοποιός του Πριν πέσει η παγωνιά. Μάλιστα, βγαίνει αυτούσιος μέσα από σελίδες βιβλίων, ιερών και μη, που διαβάζονται και αντιστρόφως από νόες διαρκώς εν συγχύσει. Ως περγαμηνές δηλαδή όχι ιαματικών οδηγιών βίου, αλλά ως άσκοπων, ομαδικών ή και ατομικών, μαρτυρίων. Η εξομολόγηση του παράδοξου μεγαθύτη είναι χαρακτηριστική της ψύχωσης, η οποία τον διακατέχει πλήρως από την αρχή ως το τέλος της αφήγησης: «Κάποτε έβγαζα το ψωμί μου φτιάχνοντας σανδάλια. Έκανα όμως μεγαλύτερα όνειρα και αναγκάστηκα να το σκάσω για να γλιτώσω από τη ντροπή μου, την αίσθηση ότι είχα αποτύχει, την αίσθηση ότι κατέστρεψα τα όνειρά μου εξαιτίας της ανικανότητάς μου να τα κάνω πραγματικότητα. Τώρα πλάθω ανθρώπους όπως κάποτε έκοβα σόλες και λουράκια[.] Τα ατέλειωτα χρόνια της ερήμου πήραν τέλος. Δεν θα μας απασχολήσουν άλλο πια τα απλά κτήνη που ναι μεν αισθάνονται πόνο, αλλά τους λείπει η κατανόηση. Τώρα θα στραφούμε στον άνθρωπο». (Βλ. σελ. 230 επ.). Ο πλάστης ζωής στην προκειμένη περίπτωση συνιστά έναν ακόμη αρχιτέκτονα πλήρους εξανδραποδισμού. Εν αγνοία του πάντα, δρα στο περιθώριο του σκοταδιού μιας ανίατης πλέον τρέλας. Δεν είναι πλέον γραφικός, αλλά εξαιρετικά επικίνδυνος. Το παραλήρημα δηλώνει την κατάλυση του ανθρώπινου είδους, όπως προσπαθεί να το διαμορφώσει ο πολιτισμός της ανοχής. Από την άποψη αυτή το Πριν πέσει η παγωνιά συνέχεται από μια διαχρονική αγωνία για την επιβίωση της Αρετής.

Η έγκυρη τεκμηρίωση, η πλήρης αξιοποίηση της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, η προβολή των σημαδιακών κοινωνικών - οικονομικών παραμέτρων, η ειδικότερη διηγητική συνέπεια, οι πρόσφορες αναπτύξεις των χαρακτήρων των δευτερευόντων, αλλά εν πολλοίς κρίσιμων ηρώων, σε συνάρτηση με τα όσα αρθρώνων οι πολυπράγμονες ή μη πρωταγωνιστές, η επαρκέστατα μελετημένη ανάπτυξη της δράσης, οι κατ εξακολούθησιν εσωτερικές και εξωτερικές θεματικές ανατροπές και η πλήρης αφομοίωση των κλασικών έργων της ανιχνευτικής ή αστυνομικής, όπως καθιερώθηκε να αποκαλείται, φιλολογίας συναποτελούν, όπως έχω επισημάνει και στο παρελθόν, τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της μυθοπλαστικής ευχέρειας του Χένινγκ Μάνκελ. Ο κύριος χαρακτήρας του, ο επιθεωρητής της αστυνομίας ονόματι Κουρτ Βαλάντερ, διαζευγμένος πατέρας ενός κοριτσιού, καλείται κατά κανόνα να επιλύει σειρές ακατανόητων, κατ΄ αρχήν, εγκλημάτων. Τον επικουρεί η μακρά επαγγελματική του πείρα και βεβαίως το ιδιαίτερα οξύ του ένστικτο. Έτσι το ακατανόητο και εξωφρενικό της εκάστοτε εγκληματικής πράξης εξιχνιάζεται κατά τρόπο διαλεκτικό, αλλά και διαισθητικό ταυτοχρόνως. Αριθμομνήμων, ιχνηλάτης των κρισίμων λεπτομερειών και επιμελής αναλυτής των μοιραίων πράξεων και παραλείψεων των θυτών, συνιστά μια από τις αντιπροσωπευτικότερες περσόνες της σύγχρονης αστυνομικής φιλολογίας. Στο παρόν μυθιστόρημα τον υποστηρίζει ενεργώς και η μοναχοκόρη του, Λίντα, υποψήφια αστυνομικός.

Ο συγγραφέας, ο οποίος γεννήθηκε το 1948 σε ένα χωριό της Σουηδίας, ανήκει στους χαρισματικούς ανατόμους της μεταπολεμικής παθογένειας της πατρίδας του. Έχουμε ήδη γνωρίσει στη γλώσσα μας, από τις ίδιες εκδόσεις, μυθιστορήματά του, στα οποία συγκαταλέγονται Τα σκυλιά της Ρίγα, Εκτελεστές δίχως πρόσωπο, Εντολές θανάτου, Ένα βήμα πίσω και Η πέμπτη γυναίκα. Μαζί με τον κατά έναν σχεδόν χρόνο νεότερο «γείτονά» του Γκουνάρ Στόλεσεν, από το συχνά - πυκνά καταθλιπτικό Μπέργκεν της Νορβηγίας, αποτελεί το λίαν ευδιάκριτο, παραγωγικό και καταξιωμένο στη συνείδηση των αναγνωστών δίδυμο των Υπερβορείων, το οποίο συνεχίζει στην παγωμένη επικράτειά του να καλλιεργεί τη θερμή γραφή περί του φόνου, αλλά και περί των όσων ορίζουν, ενίοτε μαθηματικά, η Άτη, η Ύβρις και η Νέμεσις. Ο Χένινγκ Μάνκελ ενημερώνει συνήθως τους αλλοδαπούς αναγνώστες τους για την γενικότερη περιρρέουσα κατάσταση, η οποία επικρατεί στη χώρα του τελευταίως. Δεν κρύβει κοινωνικές πληγές, ούτε φλυαρεί ασυστόλως για τα αυτονόητα. Η ψυχική υγεία των μελών της αστικής κυψέλης τον αφορά άμεσα. Συμπλέγματα, φοβίες και υστερίες συνεξετάζονται με συνέπεια και άλλη τόση επιμονή. Το σύμπτωμα οδηγεί στην αποκάλυψη σκοτεινών αιτίων και αιτιατών. Ο Κουρτ Βαλάντερ είναι έτοιμος να αναλωθεί μέχρις εσχάτων προκειμένου να δει κατάματα τον τρόμο, που συνεπάγεται η αλήθεια. Είναι υπερ-φροϋδικός χωρίς βέβαια να το ξέρει. Η επαγωγή συμπερασμάτων, τα οποία αφορούν στην ποιότητα των ψυχώσεων, οι οποίες βαρύνουν τους δράστες διεξάγεται συνεπώς πληρέστατα. Οι δηλώσεις του διακρίνονται για την αφοπλιστική αμεσότητα τους. Έστω:«Η Σουηδία έχει υποστεί θεμελιώδεις αλλαγές. Μια ολόκληρη γενιά έχει χάσει τον δρόμο της. Οι άνθρωποι δεν ξέρουν πια τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Κι όσο για μένα, ειλικρινά δεν ξέρω αν ωφελεί να είσαι αστυνομικός πια».(Βλ. Ένα βήμα πίσω, 362). Η τραγωδία του 1978 της Νοτίου Αμερικής αναβιώνει λοιπόν μυθοπλαστικά στα τέλη Αυγούστου του 2001, όταν ο σανδαλοποιός δοκιμάζει να κατακάψει πολλά θρησκευτικά κέντρα στη χώρα καταγωγής του. Κατά σύμπτωση, από αυτές που μαρτυρούν ένα καλά οργανωμένο συγγραφικό σχέδιο, την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου του 2001, την ημέρα των τρομοκρατικών επιθέσεων στις ΗΠΑ, αναλαμβάνει τα καθήκοντά της στην αστυνομία ηπροαναφερομένη κόρη του, Λίντα Βαλάντερ. Το Κακό διαιωνίζεται, ισχυρίζεται εμμέσως πλην σαφώς ο Χένινγκ Μάνκελ. Ίσως γι΄ αυτό και οι υπερασπιστές του νόμου οφείλουν να γεννούν φύλακες του Αγαθού, ανταπαντά ενδεχομένως ο Βαλάντερ. Η μετάφραση, καλοδουλεμένη από τεχνίτη του είδους, ρέει αβίαστα.

altΠριν πέσει η παγωνιά
Χένινγκ Μανκέλ
Μτφρ.: Λύο Καλοβυρνάς 
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2010
Τιμή: € 13,30, σελ.401

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ