alt

Για το μυθιστόρημα του Emmanuel Carrère «Λιμόνοφ» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου).

Του Νίκου Ξένιου

Ο Λιμόνοφ του Εμμανουέλ Καρέρ, σε πολύ καλή μετάφραση του Γιώργου Καράμπελα, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου. Πρόκειται για μια μυθοπλασία που υπηρετεί ένα πρότυπο δήθεν «αντικειμενικής» έρευνας, κατ’ ουσίαν συνιστά μιαν ανακριβή βιογραφία και, βραβευμένο με το Prix Renaudot, διερευνά την ηθική κατάσταση της Ρωσίας του Πούτιν μέσα από την ιχνηλάτηση της ζωής ενός αντιφατικού πολιτικού εξτρεμιστή.

Ο δικός του Έντουαρντ Λιμόνοφ συνδυάζει τις αλληλοσυγκρουόμενες ιδιότητες του τυχοδιώκτη, του παρανόμου, του σταλινικού τραμπούκου, του σταρ και του πολιτικού ηγέτη.

Ο Καρέρ βρίσκεται στη Μόσχα, στον απόηχο της δολοφονίας της δημοσιογράφου Αννας Πολιτόφσκαγια, και ζωντανεύει την αφήγησή του με ποικιλία πηγών: δημοσιογραφικών αρχείων, ημερολογίων, επιστημονικών εγχειριδίων, λογοτεχνικών και ιστορικών πηγών άλλου είδους. Ο δικός του Έντουαρντ Λιμόνοφ συνδυάζει τις αλληλοσυγκρουόμενες ιδιότητες του τυχοδιώκτη, του παρανόμου, του σταλινικού τραμπούκου, του σταρ και του πολιτικού ηγέτη. Το μυθιστόρημα εστιάζει σε όλες τις πτυχές αυτής της προσωπικότητας, με έμφαση στη συγγραφική και στην πολιτική του ιδιότητα (εμιγκρές στη Νέα Υόρκη των 70's και, αντίστοιχα, ηγέτης του Εθνικομπολσεβικικού κόμματος «Η άλλη Ρωσία»).

Το πολιτικό στίγμα του ήρωα

Ο «Έντυ» Λιμόνοφ γεννήθηκε το 1943 στο Τζερζίνσκ της Ουκρανίας, μεγάλωσε στο Χάρκοφ και συναναστράφηκε τον υπόκοσμο συμμετέχοντας σε συμμορίες. Γιος ενός χαμηλόβαθμου υπαλλήλου της μυστικής αστυνομίας, απομυθοποίησε γρήγορα τον πατέρα του και διαμόρφωσε μια βίαιη προσωπικότητα, ενθαρρυνόμενος από μια σκληρή μητέρα. Επαρκώς φαλλοκράτης και θιασώτης μιας πολιτικής, σωματικής και σεξουαλικής σκληρότητας, ντύνεται σαν δανδής, γράφει ερωτικά ποιήματα που βραβεύονται, επιδίδεται σε μικροκλοπές και περιστασιακά δουλεύει και ως ράφτης. Νοσηλεύεται για ένα διάστημα στην ψυχιατρική κλινική του Χάρκοφ και παντρεύεται την Άννα Μωυσέγιεβνα Ρούμπινσταϊν, μαζί με την οποία το 1967 μετακινείται στη Μόσχα.

Κατόπιν ζει ως ημι-διασημότης στη Μόσχα της περεστρόικα κι επίσης ζει τον έρωτα της Νατάσα, μιας διπολικής, αλκοολικής νυμφομανούς, ενώ υιοθετεί μιαν αισθητική που μπορεί να συστεγάσει το αφαιρετικό ντηζάιν ενός λουτρού στο ξενοδοχείο του στο Μανχάταν με τις τουαλέτες ενός στρατοπέδου συγκεντρώσεως στον Βόλγα, όπου βρέθηκε ως τρομοκράτης.

Εκεί ερωτεύεται την Ελένα, που ήταν αρραβωνιασμένη με έναν «απαράτσικ» (υπάλληλο της ρωσικής γραφειοκρατίας), την οποία τελικά παντρεύεται και μαζί της το 1975 μεταναστεύει στην Αμερική. Εκεί ο Λιμόνοφ εργάζεται σε μια καταθλιπτική ρωσόφωνη εφημερίδα και η γυναίκα του, απογοητευμένη από μια σύντομη καριέρα μοντέλου, τον εγκαταλείπει. Απογοητευμένος, επιδίδεται σε γκέι σχέσεις, ψωνίζεται στα πάρκα και ζει ως desperado με τα 278 δολλάρια της Πρόνοιας ή δουλεύοντας ως μπάτλερ στο Ηστ Σάιντ. Η ομοφυλοφιλική του εμπειρία με κάποιον Κρις αποτυπώνεται στο μυθιστόρημά του «Ο Ρώσος ποιητής προτιμά τους μεγάλους νέγρους»  και τον οδηγεί στο Παρίσι, μετά από μια βραχύβια, άδοξη καριέρα λογοτέχνη.

Κατόπιν ζει ως ημι-διασημότης στη Μόσχα της περεστρόικα κι επίσης ζει τον έρωτα της Νατάσα, μιας διπολικής, αλκοολικής νυμφομανούς, ενώ υιοθετεί μιαν αισθητική που μπορεί να συστεγάσει το αφαιρετικό ντηζάιν ενός λουτρού στο ξενοδοχείο του στο Μανχάταν με τις τουαλέτες ενός στρατοπέδου συγκεντρώσεως στον Βόλγα, όπου βρέθηκε ως τρομοκράτης. Στα γραπτά του της περιόδου Γκορμπατσόφ ο Λιμόνοφ νοσταλγεί, κατά περίεργο τρόπο, την Κα Γκε Μπε και μετά την πτώση του κομμουνισμού τον βρίσκουμε στο Βούκοβαρ της ανατολικής Κροατίας όπου, ως άλλος Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο, τάσσεται γοητευμένος υπέρ του πολέμου που διεξάγει η Σερβία του Ράντοβαν Κάραζιτς κατά των Βόσνιων και των Κροατών και θρηνεί με μελοδραματικούς τόνους τραγωδού τη βίαιη καθαίρεση και εκτέλεση του ζεύγους Τσαουσέσκου στη Ρουμανία.

alt
Eduard Limonov – Emmanuel Carrère

Το πολιτικό στίγμα του βιβλίου

Ο Λιμόνοφ επιστρέφει στη Μόσχα το 1992 και μαζί με άλλους «νάζμπολ» και χούλιγκανς ιδρύει το Εθνικό Μπολσεβικικό Κόμμα, μιαν ιδιότυπη οργάνωση η οποία φέρει το μαύρο σφυροδρέπανο ως έμβλημά της και η αισθητική και πρακτική της οποίας παραπέμπει στον εθνικοσοσιαλισμό. Το κόμμα αυτό, με τον τίτλο: «Η άλλη Ρωσία», κρίνεται ως παράνομο από το «κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσίας» και επανανομιμοποιείται από το Ανώτατο Δικαστήριο, τέλος πραγματοποιεί «πορείες δυσαρεστημένων» καταγγέλλοντας την αυθαιρεσία της ηγεσίας Πούτιν: οι ειδικές δυνάμεις ξυλοκοπούν στη φυλακή τους σωματοφύλακες του Λιμόνοφ, ενώ ελευθερώνουν τους άλλους συλληφθέντες. Φημολογείται πως αυτό έγινε για να δοθεί κύρος στον Λιμόνοφ στους κύκλους της αντιπολίτευσης. 

Εκτός από τις πολιτικές προσωπικότητες (π.χ. Τρότσκι, Πούτιν) που παρελαύνουν στη βιογραφία του Καρέρ, ο επαρχιώτης «πανκ» Λιμόνοφ του εμφανίζεται στους κύκλους της μοσχοβίτικης ιντελιτζέντσια, να γνωρίζει τον Γιόζεφ Μπρόντσκι [1], τον Γιεβγένι Γιεφτουσένκο [2] και τον Σολτζενίτσιν [3], τον Βενίτσκα Γιερόφεεφ [4], και τον Βαντίμ Ντελονέ [5]. Πρότυπά του φαίνονται να είναι ο Στάλιν, ο Καντάφι, ο Τζερζίνσκι, ο Μίσιμα, ο Τσάρλς Μάνσον και ο Τζιμ Μόρισον, καθώς και οι συγγραφείς Ιούλιος Βερν, Αλέξανδρος Δουμάς και Τζακ Λόντον, ενώ απεχθάνεται τους φιλελεύθερους σαν τον Ζαχάρωφ, τον Παστέρνακ, τον Ροστροπόβιτς και τον Γκορμπατσόφ. Τώρα διατηρεί μόνιμη στήλη στην εφημερίδα «Ιζβέστια». Οι εθνικιστικές και διχαστικές πεποιθήσεις του, οι χονδροειδείς εξάρσεις του, μισαλλόδοξες και εχθρικές προς τις δημοκρατικές αρχές, εκκινούν από την άκρα αριστερά και ενσωματώνουν ένα νεοϊμπεριαλιστικό – πανσλαβικό όραμα.

Σήμερα εβδομήντα ενός ετών, ο αληθινός Λιμόνοφ συνοψίζει την κατηγορία εκείνη των αποπροσανατολισμένων Ρώσων που καταφεύγουν σε ακραίες τοποθετήσεις, προπαγανδίζουν την ένοπλη εξέγερση κατά του καθεστώτος Πούτιν.

Το βιβλίο τελειώνει πριν από την εισβολή του Πούτιν στην Κριμαία. Σήμερα εβδομήντα ενός ετών, ο αληθινός Λιμόνοφ συνοψίζει την κατηγορία εκείνη των αποπροσανατολισμένων Ρώσων που καταφεύγουν σε ακραίες τοποθετήσεις, προπαγανδίζουν την ένοπλη εξέγερση κατά του καθεστώτος Πούτιν και, ελλείψει άλλης ιδεολογικής στέγασης, μετατρέπονται σε delinquent νοσταλγούς ενός τύπου «αρχαϊκού», προσοβιετικού παρελθόντος εμπλέκοντας τον αυταρχισμό στις μεθοδεύσεις τους. Η λατρεία του Λιμόνοφ προς τον ολοκληρωτισμό δεν εκπηγάζει από κάποια συγκεκριμένη ιδεολογία, όσο από το γεγονός ότι η φιγούρα ενός Στάλιν φοβίζει τον κόσμο.

Ο συγγραφέας Εμμανουέλ Καρέρ, προερχόμενος από υψηλής κοινωνικής τάξης διαμέρισμα του Παρισιού, σε αυτό το ευπώλητο βιβλίο αναζητά κοινές καταβολές με τον ήρωά του και του αναγνωρίζει ευθύτητα και αίσθηση στόχου. Η ματιά του ως βιογράφου, δημοσιογράφου και κινηματογραφιστή είναι ευδιάκριτη, παρά το γεγονός ότι η παραμονή του για δυο εβδομάδες κοντά στον ναρκισσευόμενο ήρωά του, στη Μόσχα, δεν την καθιστά απαραίτητα τεκμηριωμένη. Με βαθύτατη θλίψη διαβάζει κανείς αυτό το βιβλίο ως μιαν ιστορική-κοινωνιολογική αποτίμηση της Ρωσίας των ημερών μας.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.


[1] Ο ρώσος και πολιτογραφημένος, αργότερα, αμερικανός ποιητής Γιόζεφ Μπρόντσκι εργάστηκε ως κριτικός και ως μεταφραστής. Γεννήθηκε στο Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη) το 1940 και πέθανε το 1996. Έγραψε ποίηση, πεζογραφία, δοκίμια και θέατρο. Τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1987.
[2] Εμβληματικός ρώσος ποιητής, που έγινε γνωστός μετά τη «χαλάρωση» της σοβιετικής λογοκρισίας από τον Χρουστσόφ. Το πιο γνωστό έργο του είναι το ποίημα  «Μπάμπι Γιαρ», που είχε ως θέμα το ολοκαύτωμα των Εβραίων του Κιέβου το 1941. Ο Γιεφτουσένκο ήταν ο τελευταίος Ρώσος κλασικός ποιητής, μετά το θάνατο του Γιόζεφ Μπρόντσκι, το 1996.
[3] Ο Αλεξάντρ Σολτζενίτσιν είναι γνωστός κυρίως για τα ημιαυτοβιογραφικά έργα του Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς και Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ, όπου περιέγραφε τη ζωή στα σταλινικά ειδικά στρατόπεδα εργασίας. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1970.
[4] Ο Γιερόφεεφ είναι γνωστός κυρίως για το «Ποίημα σε πρόζα» του 1969. 
[5] Ο Βαντίμ Ντελονέ ήταν νεαρός ποιητής και ακτιβιστής που συμμετείχε στη διαδήλωση στην Κόκκινη Πλατεία του 1968 κατά της στρατιωτικής δικτατορίας της Άνοιξης της Πράγας. Δραπέτευσε στο Παρίσι και πέθανε εκεί από έμφραγμα σε ηλικία 35 ετών. 

altΛιμόνοφ
Emmanuel Carrère
Μτφρ. Γιώργος Καράμπελας
Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου 2017
Σελ. 408, τιμή εκδότη €16,95

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ EMMANUEL CARRÉRE 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι λεπτομέρειες» της Ία Γένμπεργκ (κριτική) – Μια θραυσματική εξερεύνηση του εαυτού

«Οι λεπτομέρειες» της Ία Γένμπεργκ (κριτική) – Μια θραυσματική εξερεύνηση του εαυτού

Για το μυθιστόρημα της Σουηδής Ία Γένμπεργκ (Ia Genberg) «Οι λεπτομέρειες» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Gutenberg), μια «θραυσματική και εξ αντανακλάσεως εξερεύνηση του εαυτού, μέσα από μια χαμηλόφωνη, ενδοσκοπική αφήγηση».

Γράφει η Φανή Χατζή

...
«Εγώ;» του Πέτερ Φλαμ (κριτική) – Δυο ταυτότητες σε παράλληλες ράγες

«Εγώ;» του Πέτερ Φλαμ (κριτική) – Δυο ταυτότητες σε παράλληλες ράγες

Για το μυθιστόρημα του Πέτερ Φλαμ (Peter Flamm) «Εγώ;» (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Μαρία Μαντή). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «1917» του Σαμ Μέντες.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Το βιβλίο ξεκινάει με...

«Και ο Θεός βοηθός» του Ζαν-Μισέλ Γκενασιά (κριτική) – Ένα μυθιστόρημα-ποταμός, βαθιάς λογοτεχνικής ομορφιάς

«Και ο Θεός βοηθός» του Ζαν-Μισέλ Γκενασιά (κριτική) – Ένα μυθιστόρημα-ποταμός, βαθιάς λογοτεχνικής ομορφιάς

Για το μυθιστόρημα του Ζαν-Μισέλ Γκενασιά (Jean-Michel Guenassia) «Και ο Θεός βοηθός» (μτφρ. Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Διόπτρα). «Σαράντα χρόνια γαλλικής ιστορίας περνούν από το μυθιστόρημα, αλλά, κυρίως, σαράντα χρόνια ζωής για τους ήρωες που όλοι τους αλλάζουν». Kεντρική εικόνα, φωτογραφία του Henri-Cartier-Bresson, Po...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

Η τρίτη μέρα της ΔΕΒΘ έφερε και την αναμενόμενη κορύφωση των εκδηλώσεων και δράσεων. Πολύς κόσμος, κατάμεστες αίθουσες και ένα πρόγραμμα με πολλές ενδιαφέρουσες παράλληλες συζητήσεις και παρουσιάσεις. Το περιστατικό όμως που ξεχωρίζει από τη χθεσινή μέρα είναι η ακύρωση εκδήλωσης της Πρεσβείας του Ισραήλ έπειτα από ...

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η –  Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η – Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

Η δεύτερη μέρα της 21ης ΔΕΒΘ κινήθηκε μακριά από τη νηνεμία της πρώτης μέρας. Γέμισε ασφυκτικά ήδη από νωρίς το απόγευμα τόσο στις παράλληλες εκδηλώσεις όσο και στα περίπτερα. Τεχνητή νοημοσύνη, Ιταλία και πλήθος παρουσιάσεων βιβλίων τράβηξαν το ενδιαφέρον του κοινού που ανταποκρίθηκε στο ραντεβού με τους συγγραφείς...

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

Στο Περίπτερο 14 της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης φιλοξενείται το 11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών. Δώδεκα ποιητές/ποιήτριες και πεζογράφοι της νέας γενιάς θα παρουσιάσουν το έργο τους και θα συζητήσουν ζητήματα της σύγχρονης ποίησης και πεζογραφίας. 

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ [Tim Marshall] «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» (μτφρ. Σπύρος Κατσούλας), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο βιβλίο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...
«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ