alt

Για το βιβλίο της Δώρας Τσόγια «20 αστικά μονόπρακτα» (εκδ. Άγρα).

Της Αφροδίτης Σιβετίδου

«Τα 20 αστικά μονόπρακτα είναι συνταγές επικοινωνίας με υλικά μοναξιάς. Είναι μικροί διάλογοι –ενίοτε μονόλογοι– που εκτυλίσσονται σε μια μεγάλη πόλη, όπως η Αθήνα: σε μετρό, σε στάσεις λεωφορείων, σε πλατείες, σε γραφεία, σε καφέ. Τα Αστικά μονόπρακτα είναι συναντήσεις ανθρώπων σε αναζήτηση ανθρώπου». Το οπισθόφυλλο του βιβλίου εξηγεί με σαφήνεια και επάρκεια την επιλογή της θεατρικής τέχνης για την υποστήριξη της αδήριτης ανάγκης επικοινωνίας των ανθρώπων στις σημερινές μεγαλουπόλεις, όπου επικεντρώνεται το διερευνητικό ενδιαφέρον της Δώρας Τσόγια.

Η Τσόγια σκύβει προσεχτικά στους ανθρώπους γύρω της, αφουγκράζεται εσωτερικούς κραδασμούς, βυθίζεται στο σκοτεινό και ανεξιχνίαστο ασυνείδητο και δίνοντας μορφή και υπόσταση στο άρρητο, δημοσιοποιεί ανάγκες και ελλείμματα μέσα από τις σκοτεινές πτυχές του ψυχισμού.

Τα διαλογικά ή μονολογικά κείμενα του βιβλίου διαδραματίζονται εδώ και τώρα, γυρίζοντας επιδεικτικά την πλάτη στην παραδοσιακή μίμηση, δέσμια μιας παράδοξης σχέσης εξάρτησης/ανεξαρτησίας με τον ρεαλισμό. Σε στενή σχέση με τη σημερινή μας πραγματικότητα, τα 20 αστικά μονόπρακτα υπηρετούν με προσήλωση την καθημερινότητά μας. Το καθεστώς της οικονομικής κρίσης, που έχει εξαθλιώσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού στη χώρα μας και το κρίσιμο ανθρωπιστικό προσφυγικό δράμα, υποστηρίζουν ουσιαστικά και διαπερνούν με ένταση πολλά από τα επεισόδια. Ενδεικτικοί είναι οι τίτλοι: «Το κουλούρι», «Αγορές χρυσού», «Η κρίση», «Η απεργία», «Ανθρωπιά», «Πλατεία Βικτωρίας» για την ανθρωπιστική διάσταση των μικροδραμάτων. Ωστόσο εκεί που εστιάζεται η ματιά του ποιητικού υποκειμένου είναι το συγκεχυμένο μέσα. Το αφανές και το απρόσβατο επιχειρεί να προσεγγίσει και να αναδείξει η συγγραφέας χρησιμοποιώντας τα θεατρικά μέσα. Η Τσόγια σκύβει προσεχτικά στους ανθρώπους γύρω της, αφουγκράζεται εσωτερικούς κραδασμούς, βυθίζεται στο σκοτεινό και ανεξιχνίαστο ασυνείδητο και δίνοντας μορφή και υπόσταση στο άρρητο, δημοσιοποιεί ανάγκες και ελλείμματα μέσα από τις σκοτεινές πτυχές του ψυχισμού.

Όταν δύο άγνωστοι ηλικιωμένοι, ένας Κύριος και μία Κυρία, καθισμένοι σε κάποια απόσταση, σε παγκάκι πάρκου, έχουν απέναντί τους μια αγορά χρυσού και η Κυρία εξηγεί: «Κάθε γειτονιά έχει το δικό της. Πώς έχει το φούρνο της, το κρεοπωλείο της, τον μανάβη της, τώρα έχει και το μαγαζάκι της», επισημαίνοντας τη νέα επιχειρηματικότητα. Η πεμπτουσία όμως του επεισοδίου βρίσκεται στο κλείσιμο της σκηνής («Αγορές χρυσού»).

Κυρία: Παίρνουν και δόντια. Με ένα δόντι ταΐζεις ένα γατάκι για μήνες. Με δύο μένει φαγητό και για σένα.
Κύριος: Τρελαθήκατε; Και πώς θα μασάω;
Κυρία: Δεν θα τρώτε κουλούρι. Θα χαϊδεύετε όμως γάτα.

Στην κύρια θεματική της απομόνωσης, της ανάγκης επικοινωνίας, της αγάπης, της τραυματικής απώλειας ενός παιδιού ή της πικρής απογοήτευσης για τον θάνατο ενός έρωτα, προστίθενται σε δεύτερο επίπεδο κάποια πιο δυσδιάκριτα, ίσως επουσιώδη με την πρώτη ματιά θέματα, όπως η φροντίδα, το χάδι, το χαμόγελο, δίπλα στο αίσθημα του αυτοσεβασμού και της αξιοπρέπειας, που τα θλιβερά πρόσωπα πασχίσουν να διασώσουν. Χωρίς να λείπει και ο φιλοσοφικός προβληματισμός για το νόημα της ζωής και το αίνιγμα του ανθρώπου («Το κόκκινο φλιτζάνι»).

Γυναίκα: Μερικές φορές αναρωτιέμαι ποιο είναι το νόημα.
Άνδρας: Ποιο νόημα;
Γυναίκα: Της ζωής.
Άνδρας: Καλά…
Γυναίκα: Εσύ ξέρεις;
Άνδρας: Τι;
Γυναίκα: Ποιο είναι το νόημα της ζωής.
Άνδρας: Εδώ θα το βρούμε;
Γυναίκα: Γιατί όχι;

«Από σταθμό σε σταθμό», με αυτόν τον τίτλο ανέβηκαν στις 26 Ιανουαρίου τα 20 αστικά μονόπρακτα της Δώρας Τσόγια, σε ειδικά διαμορφωμένο υπόγειο χώρο του Ιδρύματος Μιχάλη Κακογιάννη. Οι πληροφορίες στην αφίσα της παράστασης προαναγγέλλουν καθαρά την εσωστρέφεια και τη σκοτεινότητα του θεατρικού λόγου, με την καθοριστική συνδρομή και του υπό την γην επιλεγμένου τόπου. Τα δύο ημιφωτισμένα άδεια καθίσματα σε αναμονή επιβατών εικονοποιούν τη στατικότητα του λόγου, σε αντίστιξη με την κίνηση του μεταφορικού μέσου και της βιντεοκάμερας. Πρόκειται εμφανώς για σταθμό του μετρό.

Είναι γεγονός ότι τα περισσότερα επεισόδια του βιβλίου εξελίσσονται σε χώρους του μετρό – πλατφόρμες, βαγόνια, διαδρόμους. Ωστόσο, πάρκα, πλατείες, καφέ, αυτοκίνητα αλλά και σπίτια συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν το αστικό τοπίο, όπου κινούνται οι ήρωες, πολίτες μιας σύγχρονης μητρόπολης, υποδηλώνοντας την καθοριστική σημασία του τόπου για την Τσόγια. Γιατί τα μονόπρακτά της χαρτογραφούν το σύγχρονο αστικό περιβάλλον. Καθώς η συγγραφέας μετακινεί την ανήσυχη κάμερά της από τη μία εικόνα στην άλλη, συνθέτει ένα ενιαίο ανθρωπογεωγραφικό τοπίο, επιχειρώντας να καταγράψει μικρές προσωπικές ιστορίες, αναδεικνύοντας το ασήμαντο, αλλά καθόλου αμελητέο για την επιβίωση του ατόμου. Μέσα από ένα θολό και δαιδαλώδες μέσα αναδύονται ελλείμματα ζωής που αναζητούν την αναπλήρωσή τους για να μπορέσουν τα άτομα να υπάρχουν. Από ένα συνηθισμένο πλήθος προέρχονται οι αφανείς ήρωες. Άγνωστοι, ανώνυμοι άνθρωποι συναντιούνται τυχαία σε δημόσιους τόπους, και ο φακός καταγράφει παράδοξες καταστάσεις και κρυμμένα δράματα.

Η διεισδυτική ματιά της η Τσόγια, εξαιρετικά ευαίσθητη [...] καταγράφει σαν σεισμογράφος, προσεχτικά και με ακρίβεια τις λεπτές, ανεπαίσθητες διεργασίες του ασυνειδήτου, απόρροια κοινωνικών καταστάσεων ή άλλων διαπροσωπικών σχέσεων.

Τα αυτοτελή σύντομα κείμενα συνιστούν σκηνές ενός συνόλου, όπου εδράζεται και το απόσταγμα του νοήματος του βιβλίου. Κάποιες φορές αιφνιδιαζόμαστε, όταν η κάμερα παρακολουθεί τα πρόσωπα σε διαφορετικές καταστάσεις, σε άλλο τόπο, ενισχύοντας τον ρεαλισμό του προσώπου και φωτίζοντας προηγούμενες ιστορίες. Για παράδειγμα η ατάκα του Πατέρα στο «Folie à deux» προς τη Μητέρα: «Δεν μου έχεις πει, το καροτσάκι; Σταμάτησες να το…», νοηματοδοτεί τη μυστηριώδη ιστορία της πανικόβλητης Γυναίκας, σε άλλο επεισόδιο, που ψάχνει το μωρό της, ρωτώντας τους περαστικούς, στην αποβάθρα του μετρό: «Μήπως είδατε το μωρό μου; […] Εδώ ήταν ένα καροτσάκι με ένα μωρό μέσα» («Το καροτσάκι»).

Η διεισδυτική ματιά της η Τσόγια, εξαιρετικά ευαίσθητη –και λόγω της ιδιότητάς της ως κλινικής ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας– καταγράφει σαν σεισμογράφος, προσεχτικά και με ακρίβεια τις λεπτές, ανεπαίσθητες διεργασίες του ασυνειδήτου, απόρροια κοινωνικών καταστάσεων ή άλλων διαπροσωπικών σχέσεων. Με εργαλεία το σώμα και τη φωνή των ηθοποιών η Δώρα Τσόγια φέρνει στο σανίδι όλη εκείνη τη θορυβώδη σιωπή που κρύβεται βαθιά μέσα μας. Και καθώς σώματα και φωνές «κοιτάζουν» επίμονα προς τη σκοτεινή μεριά της πλατείας, προκαλώντας την εγρήγορση και τη συμμετοχή μας, αναρωτιέμαι αν είναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι υπάρχει μια αμυδρή ελπίδα μέσω του θεατρικού λόγου να οδηγηθούμε στην αυτοεπίγνωση.

*Στην κεντρική εικόνα φωτογραφία από την παράσταση «Από Σταθμό σε Σταθμό», βασισμένη στο βιβλίο 20 Αστικά Μονόπρακτα, η οποία παρουσιάστηκε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

* Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΣΙΒΕΤΙΔΟΥ είναι Θεατρολόγος, Ομότιμη καθηγήτρια στο Α.Π.Θ..

alt20 Αστικά Μονόπρακτα
Δώρα Τσόγια
Άγρα 2016
Σελ. 96, τιμή εκδότη €9,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αντωνακάκη, Μπίρης, Παρπαϊρης: Ποιητική των κτιρίων και του χώρου - Τρία βιβλία για την αρχιτεκτονική

Αντωνακάκη, Μπίρης, Παρπαϊρης: Ποιητική των κτιρίων και του χώρου - Τρία βιβλία για την αρχιτεκτονική

Τέσσερις νέες εκδόσεις για την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα: Σουζάνα Αντωνακάκη «Αρχιτεκτονική ποιητική»,  (Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης), «Τάσος Μπίρης: Πενήντα χρόνια σημάδια στο αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι», (εκδ. Καπόν), Απόστολος Παρπαϊρης «Ο τουρισμός ως “χορηγός” της πολιτιστικής κληρονομιάς» ...

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

Για τη μελέτη της Δήμητρας Δήμου «Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο – Ανάδειξη παραδειγμάτων κατηγορικής προσταγής σε σύγχρονες κινηματογραφικές αναπαραστάσεις» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Το βιβλίο της Δήμητρας Δήμου επικε...

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

Για το κλασικό θεατρικό έργο του Ερρίκου Ίψεν (Henrik Ibsen) «Ένα Κουκλόσπιτο (Νόρα)» (εισαγωγή - μτφρ. - ερμηνευτικά σχόλια: Ήρκος Αποστολίδης, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Αμαλία Μουτούση, πριν από μερικά χρόνια, σε μια υποδειγματική ερμηνεία της Νόρα. (Σκην. Γιώργος Σκεύας).

Γράφει ο Φ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ