alt

Για την ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου «Μας προσπερνά» (εκδ. Κέδρος).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Εντυπωσιάζει η πρωτοτυπία των συλλήψεων, ο απογυμνωμένος, λιτός εξομολογητικός λόγος, η έκθεση οριακά δραματικών καταστάσεων και αισθημάτων στην ποιητική συλλογή της Αριστέας Παπαλεξάνδρου Μας προσπερνά. Εμφανής η λιτότητα ακόμα και στον τίτλο, ωστόσο συλλαμβάνει και περιέχει όλη την ατμόσφαιρα, τον βαθύτερο πυρήνα νοημάτων που αναδύεται από τα ποιήματα. Όμως τι σημαίνει, σε τι αναφέρεται το ρήμα «προσπερνά»; Αναμφίβολα είναι ο χρόνος, η ζωή που φεύγει και μικραίνει, η αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι περιχαρακωμένοι στον εαυτό τους, και κυρίως τα πάθη και οι επιθυμίες μας που χάνονται χωρίς να ανθίσουν και να εκπληρωθούν. Η συλλογή μάς εισάγει στο σφυροκόπημα έντασης, πάλης και αγωνίας, που κάθε άνθρωπος κατάβαθα θα ένιωθε μέσα στη μέγγενη της μοναξιάς, που κατά κύριο λόγο προέρχεται από διαψεύσεις, προδοσίες, ερωτικά αδιέξοδα και απώλεια προοπτικής για συναισθηματική ανάταση.

Οι άνδρες σε μερικά από τα πιο δυνατά ποιήματα της συλλογής, προβάλλουν αδιόρθωτα νάρκισσοι κι απροσδιόριστα μυστήριοι. Παραθέτω το εξαιρετικό ποίημα «Ωδή στον οδοιπόρο», με τη χαρακτηριστική πρωτότυπη σύλληψη που η Παπαλεξάνδρου χειρίζεται το υλικό της:

Φορώντας το άγγιγμά της
καταφθάνει ανοιξιάτικος
και ως άλλος μου συστήθηκε.
Όσο να πεις, ακόμα ακμαίος.
Όμως δεν παύει να ’ναι αυτός
άλλοτε ολότελα δικός μου
προτού ραγίσει αθόρυβος
στη μετακόμιση οδός
Εσγιγμένου 12
Τώρα δεν μένει πια εκεί.
Κι ίσως δεν μένει πουθενά.
Φορώντας το άγγιγμά της προχωρεί
λες και πλανιέται με σκοπό μοναδικό
ως άλλος ξένος να μου ξανα-
συστηθεί.

Για το ποιητικό υποκείμενο το «λίκνο του κόσμου» είναι δυο ψυχές ενωμένες από έρωτα και αγάπη, το διαβάζουμε στους στίχους από το εξίσου ωραίο ποίημα «Όνειρο ανείδωτο»: Δύο ψυχές ο κόσμος όλος / στιλπνό γλυπτό / Αυτός κι αυτή […] ο κόσμος λίκνο / μιανής σαρκός». Το ποίημα τελειώνει με τον λιτό στίχο: «που ο κόσμος όλος εσύ», που συμπυκνώνει την πεμπτουσία των επιθυμιών της αφηγήτριας για ερωτική ένωση με το αντικείμενο του πόθου. Ευδιάκριτη είναι πάντα μια κινητικότητα, η ηρωίδα των ποιημάτων μετακινείται σε διάφορους χώρους, γυρεύοντας κάτι. Ταξιδεύει με τρένο, με αυτοκίνητο στο Πήλιο, επιθυμεί να διαφεύγει σε εκδρομές και ταξίδια αναψυχής, να κατεβαίνει σε κοίτη αποξηραμένης λίμνης, να ανεβαίνει σκάλες, να περιδιαβαίνει σε δρόμους της Αθήνας. Αυτές οι μετακινήσεις υποδόρια υποδηλώνουν την αγωνία να συνυπάρξει, να μοιραστεί τη ζωή της με κάποιον, γιατί «δεν αναπτερώνονται μ’ ένα κορμί / χωρίς κορμοί νεκροί βυθοί / κι όστρακα στοιχειωμένα». Όλες αυτές οι μετακινήσεις καταλήγουν σε κλειστούς, ασφυκτικούς χώρους, όπου η μοναξιά κραυγάζει τον πόνο και τα αδιέξοδά της. Το ποιητικό υποκείμενο, όσο κι αν παλεύει κι επείγεται να αδράξει στα χέρια του τη ζωή για «βίο ευτυχισμένο», έρχεται σαν πικρό καταστάλαγμα η αλήθεια: πες για τον δίσεκτο καιρό / τον βυθισμένο στο σκοτάδι / γι’ αυτούς τους άνυδρους αγρούς / τις άγονες κοιλάδες / τους πένητες των πόλεων / εν πάση συγκυρία. / Για την αλήθεια τελικά».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής».

Μέσα στη μοναξιά τα όνειρα μετασχηματίζονται σε εφιάλτες και το μόνο στήριγμα που παραμένει για την αφηγήτρια είναι η φωνή της, που όμως ηχογραφείται σαν «ηχώ της σιωπής». Κι επειδή μέσα στη σιωπή γίνεται καταβύθιση στην πιο γυμνή αλήθεια, αναδύονται στην επιφάνεια οι πολλαπλές όψεις, οι αντικατοπτρισμοί των ειδώλων του πιο μύχιου εαυτού της. Όμως ενός μύχιου εαυτού που σαν κάτι θέλει να πει κι όλο δραπετεύει, που γλυκά εισχωρεί, και κυρίως τρώει για να τρέφει και να τρέφεται. Ωραία ως άστατη, ως διάβολος, ως άγγελος, ως μούσα, ως άλαλη αντίζηλος, ως η πιο γνωστή άγνωστη, είναι τα ονόματα που δίνει η ηρωίδα στον μύχιο εαυτό της, μέσα σε ένα κρεσέντο αυτοανάλυσης, όπου η αποκαλυπτική έκθεση και ο αυτοσαρκασμός απογειώνουν την ποιητική συγκίνηση.

Η δραματική υφή των ποιημάτων, η παγίδευση σε καταστάσεις πόνου και θλίψης, αγγίζουν το βαθύτερο εσωτερικό μας υπόστρωμα, γιατί η τραγική οδύνη (από πολλές και διάφορες αιτίες) είναι εγγεγραμμένη στον πυρήνα της ύπαρξης κι όλους κάποια στιγμή μας περιμένει στη γωνία για να μας χτυπήσει κατάστηθα. Αν ο πόνος είναι η κοινή μας μοίρα, τα ποιήματα της Παπαλεξάνδρου μας αφορούν, αλλά και συγκινησιακά μας κατακτούν.

Με πηγαία εξομολόγηση –που πολύ συχνά εκφέρεται με μορφή καθημερινού προφορικού λόγου– καλοδουλεμένη λιτότητα ύφους, ευφάνταστες εικόνες, λεπτή ειρωνεία που αποκλείει μελοδραματισμούς, η Παπαλεξάνδρου καταθέτει το υψηλό επίπεδο της ώριμης γραφής της.

* Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ είναι ποιήτρια.

altΜας προσπερνά
Αριστέα Παπαλεξάνδρου
Κέδρος 2017
Σελ. 55, τιμή έκδοτη €9,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΑΣ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Βλαβιανού «Η Αναγέννηση - 39 ποιητικά πορτρέτα» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι, στον οποίο είναι αφιερωμένο ένα ποίημα της συλλογής © Wikipedia. 

Γράφει η Άννα Βασιάδη

...
«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Δύο άντρες με φτερά πεταλούδας» © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Γράφει ο Γιώργος Γκόζης

…ή αλλιώς, περί του υμνογραφι...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ