alt

Για την ποιητική συλλογή της Ελένης Γαλάνη «Το Ανατολικό Τέλος» (εκδ. Μελάνι).

Της Λίνας Στεφάνου

Μου αρέσουν τα βιβλία που σε ταξιδεύουν και το βιβλίο της Ελένης Γαλάνη σε ταξιδεύει όχι μόνο σε διαφορετικούς τόπους αλλά και σε διαφορετικούς χρόνους των τόπων αυτών. Ξεκινάει με συντεταγμένες. Μυτιλήνη, Βερολίνο, Οστάνδη. Ύστερα σε παίρνει από το χέρι και σε συστήνει σε ανθρώπους που θα αγνοούσες, ανθρώπους που οι εποχές μετέτρεψαν σε σύμβολα. Από τη συγγραφέα μεταφράστρια και πανεπιστημιακό Tatiana Gnedich που συνελήφθη το ’44 με κατασκευασμένη κατηγορία μέχρι την Ηριάννα που παραμένει φυλακισμένη ενώ δεν ευσταθούν οι κατηγορίες για τις οποίες καταδικάστηκε. Από τον Όμηρο και τον αγγειογράφο-αγγειοπλάστη Εξηκία μέχρι τον αρχαιολόγο διευθυντή του Μουσείου της Παλμύρας Χαλέντ Αλ Σαάντ. Από την Ιουδίθ της Βαιτιλουά στον μύθο του Σίγκουρντ.

Το “Ανατολικό Τέλος” δεν είναι ένα χαρούμενο βιβλίο. Ίσως γιατί έχει κάτι από τη σκοτεινή ατμόσφαιρα τη Γερμανίας του μεσοπολέμου. Είναι όμως ένα βιβλίο που ο ρυθμός του περνάει υποδόρια στο δέρμα και μένει εκεί να σε αφυπνίζει, σαν εσωτερικό ρολόι που ’χει διαφορετικό χτύπο από εκείνον της καθημερινότητάς μας.

Από τη Μυτιλήνη ως την Οστάνδη η Ελένη διασχίζει τον ιστορικό χώρο γεωγραφικών χαρτών και διαβάζει τη μοίρα της ανθρωπότητας πάνω στο σώμα της Ευρώπης. Στη διαδρομή της εμπλέκει ό,τι εκείνη θεωρεί σημαντικό. Τους πίνακες του Πικάσο, του Ένσορ και του Ένγκον Σίλε. Το υπερωκεάνιο των Ναζί «Wilhelm Gustloff». Το παράδοξο του Όλμπερς. Τον Μπέργκμαν. Τις χαμένες γλώσσες και τις βυθισμένες πόλεις. Κυρίως όμως τις λέξεις και την αμφισημία τους.

Το Ανατολικό Τέλος δεν είναι ένα χαρούμενο βιβλίο. Ίσως γιατί έχει κάτι από τη σκοτεινή ατμόσφαιρα τη Γερμανίας του μεσοπολέμου. Είναι όμως ένα βιβλίο που ο ρυθμός του περνάει υποδόρια στο δέρμα και μένει εκεί να σε αφυπνίζει, σαν εσωτερικό ρολόι που ’χει διαφορετικό χτύπο από εκείνον της καθημερινότητάς μας.

Δεν είναι προτρεπτική, ούτε διδακτική ούτε γυναικεία ποίηση, όπως αρέσκονται συχνά οι κριτικοί να κατηγοριοποιούν όταν δεν ξέρουν τι άλλο να γράψουν. Είναι μια ιστορική καταγραφή με την ψυχραιμία ενός αρχαιολόγου που καταλήγει να αρθρώνεται σαν την άηχη κραυγή του Μουνκ που ωστόσο όλοι μας έχουμε ακούσει.

Μέσα από το λόγο της μιλάει για τους απάτριδες στους οποίους είναι αφιερωμένο το βιβλίο. Μιλάει για το ότι στην εποχή μας είμαστε όλοι Νομάδες. Μιλάει για τις χαμένες πατρίδες. Για τον πόλεμο που εκτός από ανθρώπους αφάνισε αρχαίες πόλεις, ιστορία και μνήμη. Εμπνέεται τον τίτλο του βιβλίου της από την Οστάνδη επειδή ηχητικά το όνομα παραπέμπει στο Ost που σημαίνει ανατολικός και End που σημαίνει τέλος. Στην παραθαλάσσια αυτή πόλη του Βελγίου, πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατέληγαν καλλιτέχνες, συγγραφείς και διανοούμενοι, στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την άνοδο του ναζισμού στην Ευρώπη. Στο ποίημα «Αλμπέρ Προμενάντ» διαβάζουμε:

Οστάνδη κόρη του ανέφικτου
με τα μεγάλα μάτια των βράχων στην πλάτη και τα
γιγάντια βλέφαρα
που ανοιγοκλείνει κύματα επάνω σου ο ωκεανός
ανάσα αμμώδης των καραβιών στις φλέβες που
ονειρεύονται ποτάμια
σώμα κρουστό της νύχτας που ταξιδεύει το πρωί
κανείς από δω δεν ξέφυγε
ο απόπλους απαγορεύτηκε
οι δρόμοι όλοι κλείσαν
το οξυγόνο τελειώνει, η ενδοχώρα φλέγεται
η θάλασσα όσο την πλησιάζεις απομακρύνεται
η θάλασσα όσο απομακρύνεσαι σε πλησιάζει
κι εμείς παγιδευτήκαμε στο όνειρο
το ταΐσαμε με το ίδιο μας το αίμα
–τι είναι ένα λιμάνι χωρίς τα καράβια του;
τι είναι ένας άνθρωπος χωρίς την ελπίδα;–

Η Γαλάνη φτιάχνει με τα ποιήματά της μια κιβωτό, για να συνδέσει και να περισώσει από τη λήθη ιστορικά γεγονότα και ανθρώπους που φτιάχνουν από μόνοι τους μικρές ιστορίες. Τα ποιήματά της ερμητικά κλειστά, σε πρώτη ανάγνωση, διαθέτουν όμως λέξεις κλειδιά που τα ξεκλειδώνουν. Στήνει έτσι ένα παιχνίδι που κεντρίζει την προσοχή και αφυπνίζει τον αναγνώστη. Το Ανατολικό Τέλος, όπως κάθε τέλος, εμπεριέχει μια αρχή. Εναπόκειται στον αναγνώστη να οραματιστεί πώς θα ήθελε να είναι και να προσπαθήσει να την υλοποιήσει.

* Η ΛΙΝΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ είναι συγγραφέας.

altΤο Ανατολικό Τέλος
Ελένη Γαλάνη
Μελάνι 2017
Σελ. 76, τιμή εκδότη €9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΓΑΛΑΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Βλαβιανού «Η Αναγέννηση - 39 ποιητικά πορτρέτα» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι, στον οποίο είναι αφιερωμένο ένα ποίημα της συλλογής © Wikipedia. 

Γράφει η Άννα Βασιάδη

...
«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Δύο άντρες με φτερά πεταλούδας» © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Γράφει ο Γιώργος Γκόζης

…ή αλλιώς, περί του υμνογραφι...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ