mendrakos-250

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Τάκης Μενδράκος με διακριτικότητα και με υψηλή αισθητική διασταυρώνει επί σειρά πολλών ετών τις προσωπικές διαδρομές του μέσα από τις περιοχές της πρωτότυπης λογοτεχνικής παραγωγής και της δημιουργικής μετάφρασης. 

Ιδιαιτέρως οι μεταφράσεις του Τ. Μενδράκου, στις οποίες εντάσσονται μεταξύ άλλων κείμενα του Άξελ Μούντε, του Στέφαν Τσβάιχ, του Άρθουρ Καίσλερ, του Ουίλλιαμ Φώκνερ, του Τζακ Λόντον, του Τζόζεφ Κόνραντ και κυρίως του Έζρα Πάουντ, αποτελούν σημαντικές γέφυρες για την υποδοχή του πνεύματος και των ιδεών ξένων δημιουργών στην ελληνική αγορά του βιβλίου.

Η πρωτότυπη λογοτεχνική παραγωγή (κυρίως ποίηση, αλλά και δοκίμιο) του Τ. Μενδράκου, αν και περιορισμένη, χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη πυκνότητα και σημασιολογική διαστρωμάτωση, και δηλώνει ένα σύνθετο σύστημα βιωματικού και γνωστικού φορτίου (συμπεριλαμβανομένων και των εκλεκτικών συγγενειών) που προσδιορίζει έναν πολυδιάστατο υπο-/κειμενικό κόσμο.

Αυτό ισχύει και για την ποιητική συλλογή με τον τίτλο Ατάκτως ερριμμένα.

mendrakosΤα δέκα εννέα ποιήματα της συλλογής φαίνεται να αποδίδουν τον αναδρομικό έλεγχο βίου που αποτολμά ο εσωτερικός άνθρωπος με στοχασμό και με αυτο-κριτική διάθεση, καθώς ευρίσκεται αντιμέτωπος με την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και κυρίως με τον υποκειμενικό του κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, ο εσωτερικός άνθρωπος αισθάνεται μετέωρος παρακολουθώντας τον φυσικό και πρωτίστως τον προσωπικό χρόνο να ρέει ερήμην του και να ορίζει την πορεία της ατομικής και της γενικής ιστορίας. Με αυτή την προϋπόθεση φαίνεται να επιχειρείται μια επίσκεψη στο αποταμιευμένο υλικό του ατομικού χωρόχρονου, από όπου ανασύρονται ορισμένα τυχαία γεγονότα, τα οποία πάντως αποκαλύπτουν την ποιότητα του περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου, και παράλληλα οδηγούν και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου.

Στα ποιήματα της συλλογής αναγνωρίζονται σχόλια για το αντικειμενικό περιβάλλον ως συμβατικό όριο του ανθρώπινου βίου, για την υποκειμενική πραγματικότητα ως απόκλιση από τη νομοτέλεια και την κατά συνθήκην ή κοινή λογική του αντικειμενικού κόσμου, για την επίγνωση της ανθρώπινης μοίρας, για το ανεκπλήρωτο ή ανέφικτο και το ανείπωτο ως βασικά τμήματα της υποκειμενικής πραγματικότητας, για το όνειρο και τη φαντασία ως περιοχές του υποκειμενικού κόσμου.

Με αυτά τα δεδομένα ο Τ. Μενδράκος πραγματεύεται έννοιες, όπως είναι η τόλμη, ο έρωτας, η οδύνη, η ελπίδα, ο δισταγμός, ο φόβος, ο θάνατος, ο θρίαμβος, η αλλοτρίωση, στις οποίες προσδίδει βιωματικό φορτίο, και με τον τρόπο αυτόν προσδιορίζει το περιεχόμενο αλλά και την αισθητική του υπο-/κειμενικού κόσμου.

Ο άμεσος, βιωματικός, συνδηλωτικός, πυκνός, διακριτικός, πλήρης συναισθήματος και χαμηλών τόνων λόγος του Τ. Μενδράκου διεκπεραιώνει το υλικό του βιβλίου με δομή πολλαπλών σημασιολογικών διαστρωματώσεων, η οποία συχνά έχει ως αποτέλεσμα κείμενα «κλειστά» που επιτρέπουν ποικίλες προσεγγίσεις με την ανάγνωση των γραμματικών εικόνων.

Ιδιαιτέρως η τοιχογραφία των σύνθετων γραμματικών εικόνων και η σχεδόν γενικευμένη χρήση της μεταφοράς (βλ. π. χ. ενδεικτικά: «Ίσως … κάποιο δέντρο/ να έκλαψε μονάχο του ρετσίνι», «πώς δίστασε η σταγόνα,/ να αφεθεί στον ίλιγγο της πτώσης», ή το ευρηματικό «Αν κάτι δεν αλλάζει, είναι οι ανταύγειες της αλισάχνης») αποτελούν τους βασικούς υφολογικούς παράγοντες για τη σύνθεση των ποιημάτων με ποικίλους συνδυασμούς ελεύθερων στίχων, ενισχυμένων πάντως και με παρηχήσεις. Μέσα στο υφολογικό αυτό τοπίο εντοπίζονται αφενός επτά ποιήματα με την οικονομία του επιγράμματος που συνθέτουν ιδιαίτερη ενότητα, και αφετέρου δύο ποιήματα με τη δομή του σονέτου. Τα ποιήματα αυτά αναγνωρίζονται ως ιδιαίτερα, διαχρονικής αντοχής δομικά υλικά του κειμενικού κόσμου.

Είναι σαφές ότι αυτή η ποιητική συλλογή του Τ. Μενδράκου αποτελεί μια παραδειγματική εφαρμογή του τρόπου, με τον οποίον η πυκνή δομή σε έναν μικρής επιφάνειας κειμενικό κόσμο είναι δυνατόν να λειτουργεί ως ασφαλές πεδίο εντοπισμού πλείστων τεκμηρίων θεματικής και υφολογικής οργάνωσης, δηλαδή εντέλει τεκμηρίων δημιουργικής γραφής. 

 

mendrakos-ataktos-exofΤάκης Μενδράκος
Ατάκτως ερριμμένα
Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2012

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Βλαβιανού «Η Αναγέννηση - 39 ποιητικά πορτρέτα» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι, στον οποίο είναι αφιερωμένο ένα ποίημα της συλλογής © Wikipedia. 

Γράφει η Άννα Βασιάδη

...
«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Δύο άντρες με φτερά πεταλούδας» © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Γράφει ο Γιώργος Γκόζης

…ή αλλιώς, περί του υμνογραφι...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ