baladeur

Για την ποιητική συλλογή του Ιωάννη Πανουτσόπουλου «Πράξεις των Αποστόλων» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, έργο της Valerie Hegarty.

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Για ένα «σύννεφο με παντελόνια»

Στην προμετωπίδα στίχοι του Μανόλη Πρατικάκη (Εδώ που κατοικούν τα εξόριστα όνειρα / είναι το σπίτι μας πελαγίσιοι) ανοίγουν το πέρασμα για τα ποιήματα του Ιωάννη Πανουτσόπουλου στην πρόσφατη συλλογή του (εικαστικά κοσμημένη από τον ζωγράφο Αντρέα Καράμπελα) ορίζοντας το «σπίτι» για να κατοικήσουν, κι ας είναι όνειρα και μάλιστα εξόριστα. Ο τίτλος, Πράξεις των Αποστόλων, παραπέμπει στα Ιερά Κείμενα. Πράξεις, γιατί αυτό που μετράει στην ποίηση εδώ δεν είναι μόνο η συνειδητοποίηση μιας ζοφερής κατάστασης, ούτε μόνο η διάθεση για ανατροπή της, αλλά κυρίως η έμπρακτη συμβολή στην αλλαγή του σκηνικού. Ενός σκηνικού που μοιάζει «τακτοποιημένο» και ασφαλές, ωστόσο κυοφορεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο: τη συνήθεια και τον εφησυχασμό.

Χωρίζοντας ο ποιητής σε τρία μέρη τη συλλογή του, επιθυμεί να δει σε τρία επίπεδα, διαφορετικά όσο και αλληλοσυμπληρούμενα, τον ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στη ροή και λειτουργία του κοινωνικού γίγνεσθαι.

Και η αλήθεια είναι πως ο κόσμος που περιγράφεται στην ποίηση του Πανουτσόπουλου είναι ένας κόσμος σε αποσύνθεση και παρακμή, πίσω από την επιφαινόμενη ωραιοποιημένη του όψη. Χωρίζοντας ο ποιητής σε τρία μέρη τη συλλογή του («Πράξεις των πολιτών», «Πράξεις των προσκυνητών», «Πράξεις των ποιητών»), επιθυμεί να δει σε τρία επίπεδα, διαφορετικά όσο και αλληλοσυμπληρούμενα, τον ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στη ροή και λειτουργία του κοινωνικού γίγνεσθαι – και αν θέλουμε να το προχωρήσουμε ακόμη πιο πέρα, τη θέση του στην «κοσμική σούπα», όπως γράφει ο ίδιος.

Πράξεις των πολιτών

Αρχικά, «Πράξεις των πολιτών». Αποκαλύπτει τη σταδιακή αλλοίωση των χαρακτηριστικών που σηματοδοτούν την έννοια του πολίτη/συμμέτοχου στα δρώμενα της πολιτείας και της κοινωνίας. Καλεί σε εγρήγορση όσους παρασύρθηκαν στην καταστροφική αλυσίδα: ανάγκη, αυτάρκεια, απληστία, παραβατικότητα, έγκλημα, και ικανοποιημένοι απολαμβάνουν τη νομοθετημένη πλέον ζωή τους στη βάση ενός δικαίου που δίκαιο δεν είναι. Αναρωτιέται τι θα μπορούσε να ανάψει τον αναγκαίο σπινθήρα, όταν ακόμη και η επανάσταση φοράει πια τη σκευή της συντήρησης. 

Πράξεις των προσκυνητών

Κατόπιν, «Πράξεις των προσκυνητών». Εδώ θέση έχει η προσευχή προς ό,τι είναι και επιμένει πεισματικά να είναι άρρητο και αόρατο, ίσως μόνο και μόνο για να του δίνει ορατό περίγραμμα η ανθρώπινη ελπίδα, σε μια σχέση με τον Δημιουργό απολύτως ατομική. Με εύσχημο τρόπο συνδέει το δεύτερο μέρος με το πρώτο, καθώς εμφανή βλέπει τη σχέση ανάμεσα στη δογματική προσήλωση, είτε αυτή εκπορεύεται από άνωθεν επιταγές της απόλυτης θρησκευτικής ορθότητας είτε αφορά πολιτικούς χώρους διαμορφωμένους στην αρχή της «εξ αποκαλύψεως» αλήθειας· και στις δύο περιπτώσεις υποκρισία και εύκολη απεμπλοκή από την αναζήτηση της ουσίας.

Πράξεις των ποιητών

Τέλος, «Πράξεις των ποιητών». Το τρίτο αυτό μέρος έρχεται να συνδέσει και τα δύο προηγούμενα σε μία ολότητα που αγκαλιάζει όλη τη συλλογή. Γιατί μέχρι τώρα έβρισκε τις αφορμές η έννοια του ποιητικού λόγου και κυρίως ο ρόλος και η ευθύνη των ποιητών να παρεισφρήσει και στο πολιτικό/κοινωνικό πεδίο και στο θεολογικό, είτε ως ποίημα στρατευμένο σε μια ιδεολογία, ικανό να συνεγείρει συνειδήσεις που διάγουν εν υπνώσει, είτε ως αυθεντική ποιητική ουσία πέρα από στρατεύσεις και περιορισμούς, ικανή να συγκινήσει. Εδώ, στο τρίτο μέρος, θα δώσει τα στοιχεία της δικής του ποιητικής, σε ποίηση πρωτοπρόσωπη (ειδικά στο έξοχο «Νομίσματα και νομολογίες»), επιτρέποντας πίσω από το «εγώ» του ποιητικού υποκειμένου να διαφανεί η ανάγκη συμπερίληψης πολύ περισσότερων, που παρατηρούν, επισημαίνουν τα σημαντικά, και που προτίθενται να συμπαραταχθούν προκειμένου να αποκαλυφθεί κάτω από τα πολλά παραπλανητικά στρώματα το πιο αληθινό, το ανθρώπινο πρόσωπο του κόσμου.

topos prakseis twn apostolwn

Η ποίηση του Πανουτσόπουλου δεν είναι εσωστρεφής, δεν αφορά τον ιδιωτικό του χώρο, κι ας εκπορεύεται από αυτόν, από βιώματα δουλεμένα μέσα στον χρόνο. Είναι μια ποίηση ανοιχτή σε όλους, γραμμένη με τρόπο που προσελκύει τον αναγνώστη σε μια μέθεξη επιθυμητή. Με γλώσσα και ύφος που μπορεί ταυτόχρονα να ανορθώνεται μέχρι τα πιο υψηλά νοήματα, να κυκλοφορεί στο κοσμικό σύμπαν με τα αναπάντητα ερωτήματα και την αναπόφευκτη μοναξιά του θνητού που αγνοεί την προέλευση και την ουσία της ύπαρξής του, ωστόσο μπορεί να επιστρέφει στην πραγματικότητα μιας καθημερινότητας, απτής και σκληρής, να προσγειώνεται στον ανθρώπινο μόχθο, να καταγγέλλει ό,τι κακώς κείται. Ο κόσμος του έχει για δομικά υλικά του τόσο τα καθημερινά τεκμήρια παρακμής όσο και τα «εξόριστα» όνειρα, όνειρα όπως αυτά του Μαγιακόφσκι, όπως ονειρεύεται ένα «σύννεφο με παντελόνια».

Ο Πανουτσόπουλος ανήκει σε εκείνη τη χορεία ποιητών που νιώθουν υπεύθυνοι για τον κόσμο, που θέλουν πάντα να αποτελούν την μεταβαλλόμενη παράμετρο μέσα σε μια διαρκή ομοιομορφία, με το μολύβι τους να σκιαγραφεί την αθωότητα μέσα σε μια ατμόσφαιρα υποκρισίας, που τοποθετεί τον άνθρωπος στο κέντρο του κόσμου με γνώμονα τα πιο αυθεντικά, ειλικρινή και ανέγγιχτα χαρακτηριστικά στοιχεία. Δεν γράφεται συχνά ποίηση με τέτοιο περιεχόμενο. Κι αυτή ακριβώς είναι η αξία όσων γράφει ο Πανουτσόπουλος. Διαβάζουμε στο βιογραφικό του σημείωμα: «διατηρεί παιδιόθεν την έγνοια και το πάθος για όσα αναιρεί ο χρόνος και όσα ανασταίνει η αγάπη μας». Αυτά, εν τέλει, είναι και τα υλικά της ποίησής του.


* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η μελέτη «Ο ποιητὴς διάγει εσώκλειστος – Οι “τόποι” στην ποίηση του Κώστα Θ. Ριζάκη» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Φοίνικα.

Αποσπάσματα

Σ’ αυτόν τον κόσμο είναι όλα τακτοποιημένα
Τόσο εξασφαλισμένο ότι ο σπινθήρας δεν θα βάλει φωτιά
Η επανάσταση έχει τόσο πολύ αντιγράψει τη συντήρηση
Τα πνευματικά δικαιώματα του επιτηρούμενου καταλήγουν
Απρόσκοπτα στην τσέπη του επιτηρητή
Και μόνον η ανταρσία του φυσικού κόσμου υπενθυμίζει
Τον τρόπο που έχουν δεθεί τα γήινα με τα επουράνια
Όταν ακόμα και στην πιο ανέφελη μέρα
Νιώθουμε την ανάγκη να δεηθούμε σ’ ένα σύννεφο
Ένα σύννεφο με παντελόνι
Ασορτί με το καλό μας κασκέτο.
(«Δεόμενοι στην επανάσταση», αποσπ.)

Η ποντοπόρος ελπίδα μου αναζητά καινούργιες συντεταγμένες
Η αλήθεια δεν κάνει τα γλυκά μάτια στον υποκειμενισμό μου
Η αριστοκρατική της καταγωγή χάνεται στα βάθη της ιστορίας
Η ιστορία είναι το κοινό μας σπίτι και αδυνατούμε να μετακομίσουμε
Συγκατοικούμε με τον μακελάρη και με τον άγιο
Συνοδοιπορούμε με τον ζηλωτή και με τον άρπαγα
Αν ο τροχός της ιστορίας κολλήσει στη λάσπη κανείς δεν απομένει καθαρός.
(«Σενάριο για εσωτερική διεργασία», αποσπ.)

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ