prezakis 1

Για το graphic novel των Δημήτρη Βανέλλη και Θανάση Πέτρου Η Μεγάλη Βδομάδα του πρεζάκη (εκδ. Τόπος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Το 1935 ο Μ. Καραγάτσης, 27 χρονών, γράφει (και δημοσιεύει στον Τύπο) ένα διήγημα που προκαλεί τα ήθη της εποχής, χρησιμοποιώντας τη Μεγάλη Εβδομάδα για να προβάλει τη ζωή ενός πρεζάκια, ενός ναρκομανούς που βιώνει την περιθωριοποίηση σε γη και ουρανό. Αυτό διασκευάζουν σήμερα σε γραφιστικό πεζογράφημα ο Θ. Πέτρου (εικονογράφηση) και ο Δ. Βανέλλης (σενάριο) δίνοντας στο κοινό μια εικονογραφημένη ιστορία, εύπεπτη, ενίοτε αστεία αλλά και μεστή προβληματισμού.

Ο Χρήστος Νεζερίτης, φτωχός και εθισμένος στα ναρκωτικά, περιφέρεται στον Πειραιά, αναζητώντας τροφή και μαστούρα. Η κατάντια του οφείλεται στην πρώην φίλη του Μαγδαληνή που τον χώρισε για έναν άλλο πιο πλούσιο. Ο Νεζερίτης συχνάζει στις φτωχογειτονιές, στο λιμάνι, στα καπηλειά, συναναστρέφεται τον υπόκοσμο του μεσοπολέμου, συλλαμβάνεται ως κομμουνιστής και τέλος πεθαίνει από νοθευμένη δόση μέσα στη φυλακή. Η εξέλιξη αυτή διαδραματίζεται παράλληλα με το Θείο Πάθος, από Μεγάλη Δευτέρα ώς Μεγάλη Πέμπτη. Αλλά φεύγοντας από τη γη ως παρίας δεν μπορεί να βρει ανάπαυση ούτε στον Παράδεισο, στο Καθαρτήριο ή στην Κόλαση: παντού ο τοξικομανής θεωρείται για διαφορετικούς λόγους ανεπιθύμητος, είτε επειδή δεν έχει χρήματα είτε επειδή εκφράζει μια παρέκκλιση που δεν γίνεται πουθενά αποδεκτή. Έτσι, η ψυχή του επιστρέφει στον επίγειο κόσμο και ξαναενώνεται με το σώμα του, σε ένα είδος μεταφυσικής ανάστασης.

Ο συγγραφέας γίνεται σκόπιμα εικονοκλάστης, βάζει τον τοξικομανή αντιήρωά του να μη γίνεται δεκτός από Θεό και ανθρώπους και τελικά να ανασταίνεται σαν μικρός θεός, αφού θυσιάστηκε σαν αποδιοπομπαίος τράγος.

Το διήγημα «πατάει» εμφανώς πάνω στην ιστορία των Παθών από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα έως και την Ανάσταση. Γίνεται το υπερ-κείμενο (κατά τον Ζεράρ Ζενέτ) που παρωδεί το βιβλικό υπο-κείμενο, βάζοντας στη θέση του Ναζωραίου τον Νεζερίτη, την περιθωριοποίησή του από τους υπόλοιπους και από τις αρχές, τον θάνατό του και τέλος την επάνοδό του στη ζωή. Οι υπόλοιποι χαρακτήρες εμφανώς παραπέμπουν στα πρόσωπα της Αγίας Γραφής, από τη μάνα του Χρίστου και τη Μαντώ σαν άλλη Μαγδαληνή μέχρι τον Γιουδά τον Σαλονικιό κ.λπ. Ο Μ. Καραγάτσης τολμά να βάλει στη θέση του Χριστού έναν ναρκομανή, ο οποίος παρουσιάζεται να συγχωρεί ως μεγαλόθυμος και να πεθαίνει ως αθώος· ο συγγραφέας γίνεται σκόπιμα εικονοκλάστης, βάζει τον τοξικομανή αντιήρωά του να μη γίνεται δεκτός από Θεό και ανθρώπους και τελικά να ανασταίνεται σαν μικρός θεός, αφού θυσιάστηκε σαν αποδιοπομπαίος τράγος.

Παρωδία, σάτιρα, φανταστική λογοτεχνία

Κεντρικός άξονας του έργου είναι η παρωδία και η σάτιρα, αλλά και η φανταστική λογοτεχνία. Η πρώτη κάνει μια αιρετική ανατροπή, καθώς στη θέση του ύψιστου θύματος της ανθρωπότητας, του Χριστού, του Αθώου που θυσιάστηκε εκούσια, μπαίνει ο περιθωριακός Χρίστος. Ο Μ. Καραγάτσης πλάθει μια ακριβή διασκευή των Παθών, προσαρμόζοντάς τα στα μέτρα ενός «αμαρτωλού», ενός φτωχοδιάβολου που μιλάει με παραβολές και συλλαμβάνεται αδίκως. Μέσω της παρωδίας ο συγγραφέας σατιρίζει την κοινωνία, κατεβαίνοντας στα κατώτερα στρώματά της, μια κοινωνία που απεχθάνεται την ανωμαλία αλλά μόνο όσον αφορά στους πένητες και τα άτομα του περιθωρίου, ενώ ανέχεται τη φαυλότητα των υψηλά ιστάμενων. Ταυτόχρονα, σατιρίζεται η θρησκεία και οι αποκλεισμοί της, η αστυνομία, η αντικομουνιστική της δράση και ο χαφιεδισμός, τα οικονομικά συμφέροντα και η εξουσία.

Ανάμεσα σε σελίδες όπου το αστείο πρυτανεύει, ο αναγνώστης βρίσκει σκηνές που αναδίδουν συγκίνηση, που μας κάνουν να σταθούμε με σεμνότητα στα πάθη του πρεζάκια και να δούμε με κατάνυξη τη ζωή.

Η ματιά του συγγραφέα στοιχίζεται με τάσεις της λογοτεχνίας του μεσοπολέμου, όταν πολλοί συγγραφείς (πεζογράφοι και ποιητές) αναζήτησαν το λούμπεν στοιχείο, για να δείξουν –με αριστερό συνήθως βλέμμα– την εξαθλίωση των ανθρώπων ως αποτέλεσμα ενός σάπιου συστήματος που θεοποιεί το χρήμα και δεν νοιάζεται ουσιαστικά για την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό μεγάλων μαζών. Ο Παράδεισος θέλει μέσο για να ανοίξει, το Καθαρτήριο λειτουργεί με το χρήμα κι η Κόλαση δεν αποδέχεται τη φυσική ντόπα γιατί έχει τη δική της, την ιδεολογική!

Όσο κι αν η ματιά του Μ. Καραγάτση φαίνεται βέβηλη, στην ουσία εφαρμόζει με πλάγιο τρόπο το ευαγγελικό μήνυμα ότι ο Χριστός είναι ο πιο ελάχιστος πάνω στη γη και ότι συμπάσχει με όλους εκείνους που οι άνθρωποι έχουν απαξιώσει. Γι’ αυτό, ανάμεσα σε σελίδες όπου το αστείο πρυτανεύει, ο αναγνώστης βρίσκει σκηνές που αναδίδουν συγκίνηση, που μας κάνουν να σταθούμε με σεμνότητα στα πάθη του πρεζάκια και να δούμε με κατάνυξη τη ζωή, ακολουθώντας κι εμείς τον επιτάφιο θρήνο για τον άνθρωπο.

Το γραφιστικό πεζογράφημα των Θ. Πέτρου και Δ. Βανέλλη αποδίδει με άρτιες αισθητικά εικόνες το διήγημα, το κλίμα του μεσοπολέμου, τη μουντή φιγούρα του Νεζερίτη και τα σκηνικά του Πειραιά και της Αθήνας. Ωστόσο, κάθε τέτοια διασκευή, τόσο σε σύγκριση με το πρωτότυπο, όσο και ως αυτόνομο καλλιτεχνικό έργο, πάσχει σε δύο βασικούς άξονες: αφενός, η ιστορία συμπυκνώνεται και χάνεται η αφηγηματική μαγεία του Μ. Καραγάτση, με τις κατάλληλες αναδρομές και τις αιτιώδεις συνάψεις, κι αφετέρου η γλώσσα περιορίζεται στα αναγκαία, στερώντας το ζουμερό ιδίωμα του πειραιώτικου περιθωρίου. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΗ Μεγάλη Βδομάδα του πρεζάκη
Από το ομώνυμο διήγημα του Μ. Καραγάτση
Δημήτρης Βανέλλης, Θανάσης Πέτρου
Τόπος 2015
Σελ. 64, τιμή εκδότη € 10,89

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Για το graphic novel του Soloúp «Ζοrμπάς - Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» (εκδ. Διόπτρα), «ένα πληρέστατο έργο αφηγηματικής και εικαστικής τέχνης».

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Όπως και να ορίσει κανείς τα Γκράφικ Νόβελ, είτε ω...

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

Για το βιβλίο κόμικ των Φιλίπ Μπρενό [Philippe Brenot] και Λετισιά Κορίν [Leaticia Coryn] «Sex Story» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Παπαζήση), μια πλούσια και καυστική ιστορία της σεξουαλικότητας, από τους προγόνους μας τους πιθήκους μέχρι τις μέρες μας. 

Γράφει ο ...

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

Κείμενο με αφορμή την ανάγνωση των δύο graphic novel του Θανάση Πέτρου «1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Ηλία Καφάογλου

Το πενάκι του Θανάση Πέτρου, στο 1922, εξεικονίζει την καθημερινή επίπονη...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ