1980 toulouse retrouvailleNB 800

Για το βιβλίο ΗΚ - Αναζητώντας τη χαμένη ταυτότητα - Ένα εβραιόπουλο στη δίνη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, της Chochana Boukhobza (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, εκδ. Στερέωμα). Ένα αφήγημα για άγνωστες πλευρές του πολέμου, για τις ιστορίες των «μικρών» ανθρώπων. 

Του Κώστα Κατσουλάρη

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος άνοιξε πληγές στο σώμα της Ευρώπης που παραμένουν ανοιχτές ακόμη και σήμερα. Πέρα από τα εκατομμύρια των νεκρών, είτε στα πεδία των μαχών είτε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης είτε από τους μαζικούς βομβαρδισμούς αμάχων, χιλιάδες οικογένειες, ειδικότερα Εβραίων, διαλύθηκαν και διαμελίστηκαν, αφήνοντας πίσω τους μεγάλο αριθμό από «ορφανά» παιδιά, που μεγάλωσαν στη σκιά της Ιστορίας, στερημένα από την ίδια τους την ταυτότητα. Ειδικότερα στη Γαλλία, όπου κατέφυγαν πάρα πολλές εβραϊκές οικογένειες όταν ο Ναζισμός άρχισε να δείχνει το τερατώδες του πρόσωπο, κυρίως από τη Γερμανία και την Αυστρία, η δημιουργία του «υβριδικού» καθεστώτος του Βισσύ συνέβαλε επιπλέον στην καλλιέργεια της κρυψίνοιας και της ενοχής, αφού ο αντισημιτισμός έγινε σταδιακά επίσημη πολιτική της κυβέρνησης του Στρατάρχη Πεταίν.

guy 4 5 ans
       Ο Γκυ, σε ηλικία 5 ετών.
 
1936 helen
     Η Έλεν, στη Βιέννη, το 1936.
 

Μια τέτοια ιστορία, εμβληματική και την ίδια στιγμή εντελώς ιδιαίτερη, είναι η ιστορία του αυστριακής καταγωγής Γκυ Μπρεν (Guy Brun), ενός παιδιού του πολέμου, που γεννήθηκε στη Γαλλία το 1941, μα που δεν γνώρισε τη μάνα του παρά σαράντα χρόνια μετά, έπειτα από έναν αγώνα που κράτησε σε όλη την ενήλικη ζωή του (στην κεντρική φωτογραφία, ο Γκυ, λίγα λεπτά μετά απ' όταν συνάντησε για πρώτη φορά τη μητέρα του Έλεν Κάλμους, το 1980). Η συγκινητική συνάντηση με τη μητέρα του θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή του, μα ταυτόχρονα θα τον γεμίσει με απορίες σχετικά με την καταγωγή του, την αληθινή ταυτότητα του πατέρα του, τις πραγματικές συνθήκες κάτω από τις οποίες ήρθε στον κόσμο και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε στις καλόγριες. Έτσι, αμέσως μετά τον θάνατο της μητέρας του, θα ξεκινήσει μια καινούργια έρευνα, σε αναζήτηση του πατέρα του αυτή τη φορά, που και πάλι τον έφερε αντιμέτωπο με την περίπλοκη πραγματικότητα του πολέμου.

Η γαλλίδα συγγραφέας Σοσάνα Μπουχόμπζα (Chochana Boukhobza) θα πλησιάσει τον Γκυ Μπρεν με ευαισθησία και υπομονή και θα εντρυφήσει στο τεράστιο αρχειακό υλικό της υπόθεσης, που συναντιέται με άλλες γνωστές υποθέσεις της εποχής, με προεξάρχουσα εκείνη των αδερφών Ρομπέρ και Ζεράλντ Φυναλύ, των οποίων η ιστορία συγκλόνισε τη Γαλλία τη δεκαετία του 50. Το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο στο οποίο τα μεγάλα ρεύματα της Ιστορίας συναντιούνται με τις προσωπικές ιστορίες ασήμαντων ανθρώπων, παρασύροντάς τους και σκορπώντας τους στα τέσσερα σημεία της γης, που ξεχωρίζει μεταξύ άλλων για τον μεγάλο όγκο πληροφοριών σχετικά με τη ζωή υπό το καθεστώς του Βισσύ στη Γαλλία, μαζί βέβαια με πολλές και γλαφυρές πληροφορίες από τον σπαραξικάρδιο ξεριζωμό της μεγάλης και ιδιαίτερα ανεπτυγμένης πολιτιστικά και οικονομικά εβραϊκής κοινότητας της Βιέννης.

1930 famille kalmus
    Η οικογένεια Κάλμους, στα χρόνια της ζωής στη Βιέννη, πριν την εκδίωξή της από τους Ναζί. Η Έλεν, στα αριστερά.

Η ιστορία του Γκυ ξεκινάει κατά κάποιο τρόπο το 1938, όταν η μελλοντική μητέρα του Έλεν, σε ηλικία μόλις 17 ετών, καταφεύγει μόνη της στη Γαλλία, με την υπόλοιπη οικογένεια να μένει πίσω, εωσότου καταφέρουν κι εκείνοι να γλιτώσουν, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, φεύγοντας για τις ΗΠΑ τρία χρόνια αργότερα, το 1941, με το κόκκινο J(ew) του εβραϊκού «στίγματος» στο διαβατήριο (βλ. φωτογραφία από κάτω). Έχουμε στο μεταξύ παρακολουθήσει, με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο, το δράμα της εβραϊκής κοινότητας της Βιέννης, μέσα από την περιπέτεια της οικογένειας των Κάλμους καθώς ο ναζιστικός κλοιός κλείνει γύρω τους, με στέρηση δικαιωμάτων, απολύσεις, δεσμεύσεις περιουσιών και τραπεζικών λογαριασμών, έως και απροκάλυπτη χρήση βίας στους δρόμους. Η περιπλάνηση της Έλεν στη Γαλλία πριν από την έναρξη της γερμανικής επίθεσης, αλλά και κατά τους πρώτους μήνες της Κατοχής, είναι από τις πιο ζωντανές κι εντυπωτικές σελίδες του βιβλίου, με τις εικόνες πανικού και χάους που επικρατούν, ενόσω παράλληλα συγκροτείται το ντροπιαστικό καθεστώς του Βισσύ. Ορδές ανθρώπων που μετακινούνται με τα πόδια στην ενδοχώρα, προσπαθώντας να απομακρυνθούν από τα γαλλογερμανικά σύνορα, βρίσκονται αργά ή γρήγορα όμηροι του Καθεστώτος, ζώντας σε συνθήκες απάνθρωπες. Η συγγραφέας παρακολουθεί τόσο την πορεία της Έλεν, μέχρι την φυγή της στις ΗΠΑ, όσο και την πορεία του πατέρα του Γκυ –όπως την αναπλάθει η συγγραφέας, ποιητική αδεία, με βάση τις πληροφορίες που συγκέντρωσε–, φέρνοντας στο φως τις αντιφάσεις και τα χιλιάδες μικρά δράματα του πολέμου.

Passeport Gertrud Sara Kulmus small
    Το διαβατήριο της μητέρας
    της Έλεν, με το κόκκινο J.
 

Σε περισσότερες από 400 σελίδες, η Σοσάνα Μπουχόμπζα σκιαγραφεί μια σειρά από πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη ζωή της Έλεν ή του Γκυ, όσο και στη ζωή του πατέρα του τελευταίου. Η ζωή των περισσότερων εξ αυτών, ειδικότερα των Εβραίων της Βιέννης, κύλησε μέσα στον τρόμο και την αμφιβολία, και συχνά είχε τραγική κατάληξη (στο νου έρχονται οι εμβληματικές μορφές του Στέφαν Τσβάιχ και του Βάλτερ Μπένγιαμιν και το δικό τους τραγικό τέλος). Φωτεινές εξαιρέσεις, τα δυο αδέλφια Φυναλύ, που βρήκαν τελικά την ευρύτερη οικογένειά τους (οι γονείς τους δολοφονήθηκαν στο Άουσβιτς) και τη γαλήνη τους στο Ισραήλ, και βέβαια ο ίδιος ο Γκυ, που διεκδίκησε την αλήθεια του και το παρελθόν του καταφέρνοντας τελικά να κερδίσει όλα όσα η ζωή αρχικά του στέρησε: την μητρική αγάπη, την θέρμη μιας οικογένειας, την αλήθεια της προσωπικής του ιστορίας και αυτής των δικών του ανθρώπων. Κι εμείς, ως αναγνώστες, με βιβλία σαν κι αυτό –σε θαυμάσια μετάφραση του Γιώργου Ξενάριου–, καταφέρνουμε να δούμε μέσα από τη μεγάλη εικόνα του Πολέμου και του Ολοκαυτώματος τη βιωμένη ιστορία των «μικρών» ανθρώπων που, είτε μέσα από τη μυθοπλασία, όπως γίνεται στα μυθιστορήματα, είτε μέσα από τα ντοκουμέντα και την έρευνα, όπως εδώ, γίνονται τελικά οι ίδιοι το αληθινό μέτρο της ανθρώπινης εμπειρίας.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ είναι συγγραφέας.

HK 15 2 2016ΗΚ - Αναζητώντας τη χαμένη ταυτότητα
Ένα εβραιόπουλο στη δίνη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου
Chochana Boukhobza
Μτφρ. Γιώργος Ξενάριος
Εκδ. Στερέωμα 2016
Σελ. 432, τιμή εκδότη: € 19,08

 politeia link

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει» του Μπεν Άνσελ (κριτική) – Οι πέντε παγίδες της δημοκρατίας και πώς να τις αποφύγουμε

«Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει» του Μπεν Άνσελ (κριτική) – Οι πέντε παγίδες της δημοκρατίας και πώς να τις αποφύγουμε

Για το βιβλίο του Μπεν Άνσελ [Ben Ansell] «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Η πολιτική αποτυγχάνει όταν πιστεύουμε ή υποκρινόμαστε πως πιστεύουμε ότι μπορο...

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

Για τον τόμο του Ιδρύματος Ωνάση «Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Κεντρική εικόνα: (από αριστερά) Θεόδωρος Γαροφαλίδης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Αριστοτέλης Ωνάσης. Πηγή: Αρχείο Ωνάση, Αρχείο Κλεισθένη Δασκαλάκου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

Για το βιβλίο του Νιλ Πόστμαν [Neil Postman] «Διασκέδαση μέχρι θανάτου: ο δημόσιος λόγος στην εποχή του θεάματος» (μτφρ. Φωτεινή Ρουγκούνη, Αφροδίτη Τζαμουράνη, εκδ. Παπαζήση).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το περίφημο βιβλίο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ