marathonas250

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στην ιστορία τής Ευρώπης και κατ’ επέκταση του Δυτικού κόσμου δύο είναι οι μάχες που απέτρεψαν καθοριστικά την “εκβαρβάρωση” τής γηραιάς ηπείρου: αφενός η μάχη τού Μαραθώνα (490 π.Χ.) και γενικότερα οι Μηδικοί Πόλεμοι, που απώθησαν την περσική απειλή, και αφετέρου η μάχη τού Πουατιέ (732 μ.Χ.), που έβαλε φραγμό στις επεκτατικές διαθέσεις των Αράβων, περιορίζοντάς τους έτσι πίσω από τα Πυρηναία. 

Ο Jim Lacey, καθηγητής Πολέμου, Πολιτικής και Στρατηγικής σε στρατιωτική σχολή στο Κούαντικο, αναλαμβάνει να διερευνήσει τη μάχη στον Μαραθώνα και να εξηγήσει με στρατιωτικά κριτήρια πώς και γιατί μια μικρή δύναμη Ελλήνων κατάφερε να νικήσει μια τουλάχιστον διπλάσια σε αριθμό στρατιά Περσών. Το βιβλίο, λοιπόν, παρόλο που εντάσσει το συγκεκριμένο γεγονός στα ευρύτερα ιστορικά του συμφραζόμενα, εστιάζει κυρίως στις συνθήκες και στην στρατηγική που ακολούθησαν οι Αθηναίοι ώστε να περιορίσουν την αριθμητική μειονεξία και να αξιοποιήσουν την τακτική τους υπεροχή ώστε να οδηγήσουν τη μάχη στην εξέλιξη που αυτοί επιθυμούσαν.

Τα ιστορικά δεδομένα, που μπορεί τα γνωρίζουν οι έλληνες αναγνώστες (κι αυτό δεν είναι σίγουρο), δεν είναι απόλυτα γνωστά στους Αμερικανούς και γι’ αυτό μια σκιαγράφησή τους είναι αναγκαία: η άνοδος της περσικής αυτοκρατορίας που σύντομα επεκτάθηκε σε όλη τη Μέση Ανατολή μέχρι τον Βόσπορο και έπειτα στη Θράκη και στη Βόρεια Ελλάδα, η διαμόρφωση της αθηναϊκής πόλης τόσο στην δική της αυτάρκεια όσο και στις σχέσεις της με τις άλλες ελληνικές πόλεις και κυρίως με τη Σπάρτη, η Ιωνική επανάσταση που έδωσε την αφορμή στους Πέρσες να επιτεθούν καταρχάς στην Ερέτρια και έπειτα στον αρχικό και βασικό τους στόχο, την Αθήνα.

marathonΌταν ο J. Lacey τελικά αποφασίζει να επικεντρωθεί παραγωγικά στον Μαραθώνα, κάνει μια σαφώς απαραίτητη επεξήγηση του τρόπου πολέμου των Ασιατών και πιο εκτενώς των Αθηναίων, οι οποίοι διαμόρφωσαν πρώτοι αυτό που ο Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον ονομάζει «Δυτικό τρόπο πολέμου». Αυτός συνίσταται στη χρήση ανώτερης τεχνολογίας, στην τήρηση αυστηρής πειθαρχίας, στην επιδίωξη μίας και μοναδικής μάχης που θα κρίνει καθ’ ολοκληρία το αποτέλεσμα, στην ευελιξία του επικεφαλής που είναι έτοιμος να αλλάξει τη στρατηγική την ώρα της μάχης και τέλος στην οικονομική στήριξη της όλης προσπάθειας. Αυτές οι πέντε βασικές αρχές υλοποιήθηκαν από την Αθήνα το 490 π.Χ. και έκτοτε, με την αναμενόμενη εξέλιξή τους, υιοθετήθηκαν από τα δυτικά κράτη με συνεχώς αυξανόμενη επιτυχία, παρά τις όποιες εξαιρέσεις.

Ο J. Lacey, όταν κατεβάζει τον φακό του στην πεδιάδα του Μαραθώνα διατυπώνει δύο βασικές ερευνητικές προτάσεις που ξεκαθαρίζουν ορισμένα ασαφή σημεία της μάχης. Πρώτα απ’ όλα πιστεύει ότι ο Καλλίμαχος και όχι ο Μιλτιάδης ήταν ο εμπνευστής της στρατηγικής που θα ακολουθούσαν, αλλά, επειδή πέθανε στο πεδίο της μάχης, δεν μπόρεσε να καρπωθεί και τις δάφνες της νίκης. Δεύτερον και σημαντικότερο, είναι η ίδια η τακτική που ακολουθήθηκε ώστε ο (υπερ)διπλάσιος περσικός στρατός να αναγκαστεί να πολεμήσει χωρίς να μπορεί να αξιοποιήσει την αριθμητική του υπεροπλία και τα βαρύ ιππικό του. Το βασικό τέχνασμα αφορούσε στην ενίσχυση των πλαϊνών πτερύγων και στην εξασθένιση του κέντρου του στρατού εκ μέρους των Αθηναίων. Με αυτόν τον τρόπο, οι Πέρσες παρασύρθηκαν σε μια επέλαση στο ασθενές κέντρο, το οποίο υποχώρησε τακτικά και έπειτα επέδειξε σθεναρή αντίσταση, ώσπου το δεξί και το αριστερό κέρας να εκδιώξουν τα αντίστοιχα περσικά και έπειτα να σφίξουν σαν μέγγενη το έως τότε νικητήριο μηδικό κέντρο. Εδώ θα περίμενα οπωσδήποτε αναλυτικά σχεδιαγράμματα που να δείχνουν την αρχική τοποθέτηση των αντίπαλων στρατευμάτων αλλά και τη μετακίνησή τους, ώστε να φανεί η τακτικά έξυπνη στρατηγική των Ελλήνων. Το βιβλίο όμως δεν περιέχει τέτοιου είδους σχήματα, με αποτέλεσμα η συλλογιστική πορεία του J. Lacley να μένει θεωρητική και αόριστη εικόνα.

Παρά το επιστημονικό υπόβαθρο του βιβλίου, ο συγγραφέας επιδίωξε και πέτυχε να μιλήσει απλά και εκλαϊκευμένα, ώστε ο μέσος φιλίστωρ αναγνώστης να μπορεί να καταλάβει τόσο το ιστορικό περικείμενο όσο και τα στρατηγικά δεδομένα που οδήγησαν στη νίκη. Μελετάει τα αμφισβητούμενα σημεία του Ηροδότου, κάνει εικασίες και καταλήγει σε συμπεράσματα με βάση και σύγχρονες αναλύσεις μαχών και τακτικών. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το δείγμα «Μαραθώνας» εκλαμβάνεται ως το πιο αντιπροσωπευτικό, για να αποτελέσει το πρότυπο του δυτικού τρόπου πολέμου, ευφυής αρχή μιας στρατιωτικής σύλληψης που δουλεύτηκε από το αθηναϊκό πνεύμα και εκτελέστηκε από τους μαχητές του 490 π.Χ.

marathonas-exofJim Lacey
Μαραθώνας. Η μάχη των μαχών
Μτφρ. Π. Γκουμέα
Πρόλ. Αν. Βιστωνίτης
Ψυχογιός 2012

alt

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

Για το βιβλίο του Τζέφρι Ρόμπερτς [Geoffrey Roberts] «Η βιβλιοθήκη του Στάλιν – Ένας δικτάτορας και τα βιβλία του» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης 

Ο Τζέφρι Ρόμπερτς, Βρεταν...

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

Για το βιβλίο «Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: τμήμα από τον πίνακα του Τιτσιάνο «Η αρπαγή της Ευρώπης» (© Wikipedia). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Είναι Γηρα...

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

Για τη μελέτη «Οι δωσίλογοι - Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Κεντρική εικόνα: Ο τρίτος κατοχικός πρωθυπουργός, Ιωάννης Ράλλης (κέντρο),  περιστοιχισμένος από τον διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας Βα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ