alt

Για το βιβλίο του Γεώργιου Νικ. Σχορετσανίτη «Μπροστά σε αλλότριες προκλήσεις – Κριτικά σημειώματα για βιβλία (Φεβρουάριος 2013 - Δεκέμβριος 2015)» (εκδ. Οδός Πανός).

Της Διώνης Δημητριάδου

Μια χρονική περίοδο τριών χρόνων (2013-2015) καλύπτει η συλλογή κριτικών σημειωμάτων του Γ.Ν. Σχορετσανίτη, δημοσιευμένων σε ιστοσελίδες του διαδικτύου αλλά και σε έντυπα περιοδικά και εφημερίδες. Κριτικά σημειώματα που αφορούν βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, που ο δεινός αυτός αναγνώστης ξεχώρισε, μελέτησε και θέλησε να τα μοιραστεί με τους άλλους. Βιβλία που, όπως δηλώνει και ο τίτλος της συλλογής, τον προκάλεσαν.

Με την απαραίτητη γνώση του αντικειμένου και με μια γραφή προσωπικού ύφους (πολύ σημαντικό και αυτό, στον αντίποδα της βαρετής επανάληψης τυποποιημένων εκφράσεων) παρουσιάζει το περιεχόμενο του βιβλίου επισημαίνοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που το κάνουν αξιοδιάβαστο. Παραθέτει επαρκή στοιχεία για τον συγγραφέα, για το είδος, την εποχή, τις ιδέες.

Ενδιαφέρουσα, λοιπόν, η πρόκληση ως αφορμή για έναν αναγνώστη/κριτικό, που γράφει μόνον όταν το ίδιο το βιβλίο με κάποιον τρόπο τον προκαλεί αρχικά σε έναν ιδιότυπο, δημιουργικό διάλογο μαζί του και κατόπιν του γεννάει την ανάγκη να μιλήσει γι’ αυτό στους άλλους. Προσωπική η ανάγνωση, όπως προσωπικές θα είναι και οι απόψεις που θα προκύψουν – ανταποκρινόμενες στα βιώματα, στις προσλαμβάνουσες παραστάσεις της ζωής και φυσικά στον ιδεολογικό/θεωρητικό κόσμο του κριτικού. Απέναντι στη θεωρία του «αντικειμενικού» κριτή των βιβλίων, που αποφεύγει να εκφέρει γνώμη καλυπτόμενος πίσω από το θεωρητικό οπλοστάσιο, το οποίο σε κάθε περίπτωση αναφέρει, απέναντι στον κριτικό που εκλαμβάνει τη σύνταξη ενός κριτικού σημειώματος ως διάλεξη ακαδημαϊκή, στέκεται εκείνος ο μελετητής των βιβλίων, που θα χρησιμοποιήσει τη θεωρητική του κατάρτιση ως μέσον προκειμένου να στηρίξει τεκμηριωμένα τη θέση/άποψη που έχει για το συγκεκριμένο βιβλίο κάθε φορά. Η περίπτωση του Σχορετσανίτη είναι αυτή ακριβώς. Με την απαραίτητη γνώση του αντικειμένου και με μια γραφή προσωπικού ύφους (πολύ σημαντικό και αυτό, στον αντίποδα της βαρετής επανάληψης τυποποιημένων εκφράσεων) παρουσιάζει το περιεχόμενο του βιβλίου επισημαίνοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που το κάνουν αξιοδιάβαστο. Παραθέτει επαρκή στοιχεία για τον συγγραφέα, για το είδος, την εποχή, τις ιδέες. Κυρίως, όμως, έχεις την αίσθηση πως τοποθετεί τον εαυτό του μέσα στην ιστορία, ώστε να τη δώσει με τον καλύτερο τρόπο. Το κείμενό του το υποστηρίζει με φωτογραφικό υλικό, σχετικό με τα πρόσωπα και τους τόπους που ιστορούνται ή με τον συγγραφέα και τις εκδόσεις του έργου του. Έτσι, ένα κριτικό σημείωμα στα χέρια του Σχορετσανίτη είναι μια πλήρης, πολύπλευρη και ενδιαφέρουσα προσέγγιση του βιβλίου, ικανή να λειτουργήσει με τη σειρά της ως πρόκληση προς τον αναγνώστη.

Παραθέτω ένα παράδειγμα προς υποστήριξη των παραπάνω. Ένα από τα κριτικά σημειώματα του βιβλίου έχει ως θέμα/αφορμή το μυθιστόρημα του Χούλιο Λιαμαθάρες Το φεγγάρι των λύκων (εκδ. Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος). Ο Σχορετσανίτης δίνει αρχικά το θέμα του βιβλίου:

[…] ένα ανθρώπινο ταξίδι των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού, αμέσως μετά τα χρόνια του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου, που αντιστάθηκαν όσο μπόρεσαν στα βουνά.

Η κριτική προσέγγιση σε ένα βιβλίο αποτελεί πρωτίστως πρόκληση για τον ίδιο, γι’ αυτό και επιστρατεύει όλο το γνωστικό πλούσιο οπλοστάσιό του προκειμένου να αποδώσει την αίσθηση που του προξένησε η ανάγνωση. Μια προσφορά πλέον στον επόμενο αναγνώστη.

Στη συνέχεια επισημαίνει την εστίαση του έργου όχι τόσο στην ιστορική ή πολιτική άποψη όσο στα πρωτογενή ένστικτα της ανθρώπινης επιβίωσης, που οδηγούν στην ανεξέλεγκτη βία. Ακολουθούν τα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα και η σύγκριση του συγκεκριμένου βιβλίου με ένα άλλο του ίδιου, με το οποίο ο κριτικός θεωρεί πως υπάρχουν κοινά σημεία, όπως η κοινή αντιμετώπιση του φυσικού χώρου από τον άνθρωπο/υποκείμενο – η ηθική κλήση του ανθρώπου προς ένα φυσικό περιβάλλον που αποτελεί και το βασικό του κίνητρο. Ακολουθεί η αναφορά στη δομή του βιβλίου (χωρισμός σε 4 μέρη, το καθένα με το όνομά του από το έτος που λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα, 1937, 1939, 1943 και 1946) και μετά η υπόθεση του έργου και η βασική ιδέα στην οποία εστιάζει ο συγγραφέας – η σταδιακή μετάπτωση των ανθρώπων στο επίπεδο του ζώου. Ο κριτικός, όμως, δεν αρκείται σ’ αυτά· εντάσσει το έργο μέσα στην εποχή κατά την οποία δημιουργήθηκε (δημοσιεύεται το 1980), γεγονός που ερμηνεύει και τις κοινωνικές και πολιτικές καταβολές του δημιουργού αλλά και καταδεικνύει τον αντίκτυπο που είχε στην εποχή του, συνδεδεμένο συνειρμικά με τα τρέχοντα γεγονότα αλλά και με όσα ακολούθησαν σε βάθος χρόνου. Επισυνάπτει μικρά αποσπάσματα του έργου (κάτι απολύτως απαραίτητο για το ύφος της γραφής και την ποιότητα της γλώσσας) και καταλήγει με την παράθεση του πλέον ενδιαφέροντος στοιχείου του βιβλίου (που ήταν εμφανές αποσπασματικά σε όλο το κριτικό δοκίμιο), τη σταδιακή ταύτιση του αναγνώστη με τον πρωταγωνιστή και το πέρασμα σε μια μυθική σχεδόν διάσταση –ο απώτερος στόχος του συγγραφέα– μέσα από τον αγώνα απέναντι στο «αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου», όπως δηλώνει ο ίδιος.

Μέσα από το χαρακτηριστικό αυτό δείγμα από το βιβλίο του Σχορετσανίτη γίνεται, νομίζω, κατανοητό πως η κριτική προσέγγιση σε ένα βιβλίο αποτελεί πρωτίστως πρόκληση για τον ίδιο, γι’ αυτό και επιστρατεύει όλο το γνωστικό πλούσιο οπλοστάσιό του προκειμένου να αποδώσει την αίσθηση που του προξένησε η ανάγνωση. Μια προσφορά πλέον στον επόμενο αναγνώστη. Αυτό συμβαίνει προφανώς γιατί, σε ένα πρώτο επίπεδο, αγαπάει το βιβλίο για το οποίο μιλάει – ικανή αφορμή για να οδηγηθεί στη γραφή του κριτικού σημειώματος. Μετά θα έρθουν οι υπόλοιπες αναγκαίες και ικανές συνθήκες που θα συντελέσουν στο άρτιο αποτέλεσμα.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).
→ Στην κεντρική εικόνα, πίνακας της © Sophie Walraven. 

altΜπροστά σε αλλότριες προκλήσεις
Κριτικά σημειώματα για βιβλία
(Φεβρουάριος 2013-Δεκέμβριος 2015)
Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης
Οδός Πανός 2018
Σελ. 316, τιμή εκδότη €15,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚ. ΣΧΟΡΕΤΣΑΝΙΤΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ορθόδοξη θεολογία, ψυχοθεραπεία και βιοηθική – Δύο βιβλία, δύο χριστιανικές θεωρήσεις

Ορθόδοξη θεολογία, ψυχοθεραπεία και βιοηθική – Δύο βιβλία, δύο χριστιανικές θεωρήσεις

Για τα βιβλία «Η θεραπεία της ψυχής – Πατέρες και ψυχολόγοι σε διάλογο», του Αλέξιου Ιερομόναχου Καρακαλλινού, και «Τα θεμέλια της βιοηθικής – Μια χριστιανική θεώρηση» (μτφρ. Πολυξένη Τσαλίκη-Κιοσόγλου), του Τρίσταμ Χ. Ένγκελχαρτ (Tristam H. Engelhardt Jr), που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αρμός.

Γ...

«Η ιστορία της αθεΐας» του Ζορζ Μινουά (κριτική) – Μια περιδιάβαση στις περιπέτειες του αθεϊσμού στον Δυτικό κόσμο

«Η ιστορία της αθεΐας» του Ζορζ Μινουά (κριτική) – Μια περιδιάβαση στις περιπέτειες του αθεϊσμού στον Δυτικό κόσμο

Για το βιβλίο του Ζορζ Μινουά [Georges Minois] «Η ιστορία της αθεΐας – η αθεΐα στον Δυτικό κόσμο» (μτφρ. Βάλια Σερέτη, εκδ. Νάρκισσος).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο αθεϊσμός είναι ένα ίσως από τα επιδραστικά πνευματικά κινήματα του σύγχρονου κό...

«Ο δρόμος της ομορφιάς» του Βίτο Μανκούζο – Αναζητώντας έναν τρόπο να βλέπουμε

«Ο δρόμος της ομορφιάς» του Βίτο Μανκούζο – Αναζητώντας έναν τρόπο να βλέπουμε

Για το βιβλίο του Βίτο Μανκούζο [Vito Mancuso] «Ο δρόμος της ομορφιάς» (μτφρ. Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, εκδ. Αρμός). Κεντρική εικόνα: ο πίνακας του William Turner “Dutch Boats in a Gale” [«Ολλανδικές βάρκες σε θύελλα»], 1801 © The Capricorn Foundation.

Γράφει ο Διονύση...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ