alt

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Σκολιανού «Μ» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου

Ένας μυστηριώδης άντρας, ονόματι Μ, φτάνει στο νέο του διαμέρισμα. Γρήγορα καταλαβαίνουμε, μιας και το βιβλίο ξεκινά χωρίς περιστροφές όσον αφορά το περιεχόμενο αλλά και την εκφραστική του αμεσότητα, ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο τουλάχιστον ιδιοσυγκρασιακής ψυχοσύνθεσης, μια προσωπικότητα αντικοινωνική, ανενδοίαστα εγκλωβισμένη στην ιδιωτία και την ιδιοτέλειά του, με χορταστικά γενναιόδωρες δόσεις μισανθρωπίας. Έχει πρόσφατα αποφυλακιστεί και θέλει να πραγματοποιήσει ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή του. Δίπλα στο διαμέρισμα που νοικιάζει, θα βρει τον εμπορικό συγγραφέα Ανδρέα, ο οποίος του προτείνει να γράψει την ιστορία του, έτσι ώστε και οι δύο να βγουν οικονομικά κερδισμένοι. Η εξιστόρηση του Μ στον Ανδρέα θα ξεδιπλώσει, σε έναν δεύτερο αφηγηματικό χρόνο, την πορεία του Μ μέχρι τη φυλακή, όσο παράλληλα στην κύρια εκτύλιξη της πλοκής τον βλέπουμε να περιφέρεται στην πόλη ερεθιζόμενος από κάθε ψηφίδα του περιβάλλοντός του και διαχειριζόμενος την καινούργια του ζωή.

Το «Μ» είναι μια εκκεντρική νουβέλα, με στοιχεία αστυνομικού, θρίλερ, ψυχολογικού και κοινωνικού μυθιστορήματος. Είναι πυκνό και πολυεπίπεδο, με γρήγορο ρυθμό, στακάτη στο μεγαλύτερο μέρος του γραφή, νευρώδη και ευθύβολη.

Το «Μ» είναι μια εκκεντρική νουβέλα, με στοιχεία αστυνομικού, θρίλερ, ψυχολογικού και κοινωνικού μυθιστορήματος. Είναι πυκνό και πολυεπίπεδο, με γρήγορο ρυθμό, στακάτη στο μεγαλύτερο μέρος του γραφή, νευρώδη και ευθύβολη. Από την αρχή διαπιστώνεται ένα κλίμα στρεβλό, μια αίσθηση διαθλασμένης πραγματικότητας, που προσδίδει στην ανάγνωση μια ατμόσφαιρα ελαφρώς απόκοσμη, ανασφάλειας και συνεχούς επικρεμάμενου κινδύνου.

Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό παίρνοντας στα χέρια το βιβλίο είναι η ομώνυμη ταινία του Φριτς Λανγκ. Στο ασπρόμαυρο αυτό αριστούργημα του 1931, το οποίο στα ελληνικά προβλήθηκε μάλλον ατυχώς ως «Ο δράκος του Ντίζελντορφ», πρωταγωνιστής είναι ένας άντρας που κατηγορείται για κατά συρροήν δολοφονίες παιδιών και διώκεται αγρίως από την αστυνομία και την τοπική κοινωνία. Δεν είναι σαφές αν ο Σκολιανός είχε την ταινία στο μυαλό του ή αν πρόκειται απλώς για σύμπτωση, αλλά αυτή η έννοια του στιγματισμού και του, αφανούς και άρρητου στο βιβλίο, διωγμού από την κοινωνία, αφορά σε έναν βαθμό και τον ήρωά του.

Από εκεί και πέρα, ερχόμαστε σε άλλους, πιο βαθείς διακειμενικούς δεσμούς. Ο τίτλος θυμίζει εύκολα Κάφκα, με τον περίφημο και θρυλικό Κ. των βιβλίων του μεγάλου συγγραφέα. Και πράγματι, το πνεύμα ομοιότητας αυτό που υπονοείται, επιβεβαιώνεται και σε άλλα σημεία μέσα στο βιβλίο, το οποίο ξεκινά θέτοντας αμέσως στο προσκήνιο τον πρωταγωνιστή και το όνομά του. Εδώ ο Μ δεν ξυπνάει ένα πρωί κατηγορούμενος για κάτι, απλώς καθώς φτάνει στο νέο του διαμέρισμα αντιλαμβάνεται δυο γυναίκες και προβαίνει σε μια παρατήρηση-προβληματισμό που αναδεικνύει με σαφήνεια την προσωπικότητά του και ίσως έτσι τα βαθύτερα αίτια της περιπέτειας που θα ακολουθήσει. Αντιλαμβανόμαστε επίσης σύντομα πως το αστικό σκηνικό στο οποίο διαδραματίζεται η δράση είναι, κατά το βλέμμα του Μ, ένα περιβάλλον πλήρως και απόλυτα εχθρικό και σε σχέση αποξένωσης με τον ήρωα. Οι αναφορές στο πολυδαίδαλο και απάνθρωπο του δικαστικού και αστυνομικού συστήματος είναι επίσης σαφείς· μέχρι και το όνομα του Κάφκα χρησιμοποιείται ρητά ως παρομοίωση και ενίσχυση αυτής της αίσθησης.

Μια πιο διαρκής και εκτεταμένη ομοιότητα με το έργο του Τσέχου συγγραφέα είναι ότι στο βιβλίο του Σκολιανού δεν έχουμε χαρακτήρες, αλλά τύπους ανθρώπων. Τόσο ο Μ όσο και ο συγγραφέας Ανδρέας δεν εμφανίζουν μια πληθώρα χαρακτηριστικών που τους συνέχει ως ρεαλιστικές ανθρώπινες φιγούρες, παρά απεικονίζονται ως ψυχοσωματικά οχήματα μεταφοράς ιδεών, σκέψεων και κοσμοειδώλων. Ο Ανδρέας αντιπροσωπεύει τον χαμηλού επιπέδου παραδόπιστο δημιουργό, αλλά και το σαθρό σκαλοπάτι της τύχης που μπορεί να αποβεί μοιραίο για κάποιον συνάνθρωπό του. Όσον αφορά των πρωταγωνιστή, ο Σκολιανός δεν φαίνεται να έχει σκοπό ή πρόθεση να παρουσιάσει τον Μ ως έναν χαρακτήρα ρεαλιστικό ή της διπλανής πόρτας, παρά ως ένα ακονισμένο και συνειδητά πλασμένο σύμβολο παροξυμμένης και λυσσώδους αντίδρασης ενάντια στη μετριότητα και τον εφησυχασμό της ύπαρξης.

Ο Μ είναι μια κινούμενη μηχανή μίσους, οργής και αηδίας. Απεχθάνεται την εργασία [...] τις κοινωνικές αξίες, την επικρατούσα ηθική της αστικής κοινωνίας, τα υποκριτικά και ψευδή δικαιώματα που εκπορεύονται από αυτήν.

Η ωμότητα με την οποία ο Μ ομολογεί τις σκέψεις του, σχετικά με τους άλλους αλλά κυρίως με τον εαυτό του, πολλές φορές σοκάρει και ξεβολεύει τον αναγνώστη, ωθώντας τον σε μια αντανακλαστική μετακίνηση γύρω από τη θέση του. «Τα βιβλία σου είναι σκουπίδια, αλλά για τα δεδομένα αυτής της χώρας όντως πουλάνε πολύ» λέει στον Ανδρέα από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας τους. «Γενικά είμαι δειλός. Δεν κατέφυγα σε πραγματικές τολμηρές πράξεις επειδή φοβόμουν τις συνέπειες» μονολογεί. «Είχα χάσει μια καλή πηγή εσόδων και το συστηματικό σεξ, έστω και μέτριο» λέει σε ένα άλλο σημείο, αναφερόμενος στην απώλεια μιας σχέσης την οποία συντηρούσε αποκλειστικά και μόνο για να την απομυζά οικονομικά. «Να αγοράσω ένα ρολόι ή να παραγγείλω μια πουτάνα;» αναρωτιέται, σε ένα απρόσμενο δίλημμα που απηχεί τη γνωστή αμφιταλάντευση του Καμί περί επιλογής μεταξύ καφέ και αυτοκτονίας.

Ο Μ είναι μια κινούμενη μηχανή μίσους, οργής και αηδίας. Απεχθάνεται την εργασία, δηλώνοντας ότι όλα τα επαγγέλματα είναι εξίσου άθλια, ωστόσο παράλληλα ονειρεύεται και επιζητεί τη μεγάλη ζωή. Απεχθάνεται τις κοινωνικές αξίες, την επικρατούσα ηθική της αστικής κοινωνίας, τα υποκριτικά και ψευδή δικαιώματα που εκπορεύονται από αυτήν. Ομολογεί ανερυθρίαστα ότι για το έγκλημα για το οποίο φυλακίστηκε μετανιώνει μόνο και μόνο επειδή στάθηκε αφορμή για τη σύλληψή του και την πιο βαριά τιμωρία του. Ομολογεί επίσης, αλλά και το δείχνει κιόλας με τις λυρικές, αισθαντικές και ονειρώδεις σχεδόν περιγραφές της τρυφηλής ζωής που φαντασιώνεται, και οι οποίες σπάνε προσωρινά το ξερό και στακάτο ύφος της υπόλοιπης αφήγησης, ότι για αυτόν η μόνο αυταπόδεικτη αξία στη ζωή είναι η επιδίωξη της ηδονής.

Απεχθάνεται τα γκρίζα, ψυχρά, δίχως φαντασία κτίρια μιας πόλης που δεν κατονομάζεται αλλά υπονοείται με αρκετή σαφήνεια ότι είναι η Θεσσαλονίκη, απεχθάνεται τους ηλίθιους διαβάτες που «έχουν παραδοθεί άνευ όρων στην πολτοποιητική μηχανή της κοινωνίας, βυθισμένοι στη μιζέρια της ματαιοδοξίας τους». Πολύ χαρακτηριστικός είναι και ο τρόπος που συνευρίσκεται με τις γυναίκες. Έχουμε δύο τέτοιες σκηνές, στις οποίες απροσχημάτιστα τον βλέπουμε να επιδεικνύει μια βάναυσα ταπεινωτική, αβυσσαλέα υποτιμητική διάθεση απέναντι στο γυναικείο φύλο κατά την ερωτική πράξη.

Αυτή η αντιμετώπιση του άλλου φύλου, αλλά και η γενικότερη ψυχοπαθολογία του πρωταγωνιστή, υπαινίσσεται ότι εδράζεται, μερικώς τουλάχιστον, στη σχέση του με τη μητέρα. «Δεν μπορώ να πω πως δεν με αγαπούσε, όχι, αλλά δεν με αγαπούσε πολύ» μας ενημερώνει ο Μ κι αυτή η αποκάλυψη, η τόσο συνήθης ή ακόμα και τετριμμένη, αποτελεί την πιο συγκινητική στιγμή σε ολόκληρο το βιβλίο, γιατί μας φωτίζει μια ανθρώπινη φιγούρα όχι μηχανικά ή ψυχρά κατασκευασμένη, αλλά ζωντανή, τρωτή και λαβωμένη, καθορισμένη από μια σειρά από προσδοκίες και ανάγκες που έμειναν ανικανοποίητες.

Ο Μ διαμορφώνεται εν τέλει ως ένα σύμβολο ενάντια στη μετριότητα, την κενότητα, το χαράμισμα της ύπαρξης, το απραγματοποίητο μεγαλείο του κόσμου, την ασχήμια που καθολικά απλώνεται μέχρι εκεί που πιάνει το μάτι καταλαμβάνοντας χώρο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την εγκαθίδρυση ενός απέραντου κάλλους.

Ο Μ διαμορφώνεται εν τέλει ως ένα σύμβολο ενάντια στη μετριότητα, την κενότητα, το χαράμισμα της ύπαρξης, το απραγματοποίητο μεγαλείο του κόσμου, την ασχήμια που καθολικά απλώνεται μέχρι εκεί που πιάνει το μάτι καταλαμβάνοντας χώρο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την εγκαθίδρυση ενός απέραντου κάλλους. Δεν μπορούμε να πούμε όμως ότι είναι ένας επαναστάτης, γιατί αφενός δεν δείχνει κάποια πρόθεση να επιφέρει την οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτό το σκηνικό, αφετέρου η ιδιοτέλεια και ο εγωκεντρισμός του τον περιορίζουν σε ένα πεδίο ενεργειών που όχι μόνο ωφελούν αποκλειστικά τον ίδιο, αλλά συνεισφέρουν φαυλοκυκλικά και στην ασχήμια του κόσμου που αυτός σφόδρα κατακρίνει. Δεν είναι νάρκισσος, ίσα ίσα κρίνει εξαιρετικά αυστηρά τον εαυτό του. Ωστόσο, εγκλωβισμένος στο σώμα που του παραδόθηκε όταν γεννήθηκε, δεν μπορεί να μεριμνήσει για οποιονδήποτε άλλον πέρα από τον ίδιο. Το μεγαλύτερό όραμά του, η υψηλότερη επιδίωξη και φιλοδοξία του είναι με την αμοιβή της έκδοσης του βιβλίου να αποδράσει σε τόπους «με τόσο όμορφες τοποθεσίες που θα έκαναν και τους ανθρώπους να μοιάζουν όμορφους», σε τόπους όπου ο ίδιος θα γεμίσει δάκρυα, χαρά, προσμονή, λύπη και ελπίδα.

Ο τόπος αυτός φυσικά δεν αποτελεί παρά ένα ανέφικτο παραδείσιο όραμα, την ουτοπία του Μ, ο οποίος θα ήταν ευτυχισμένος μόνο σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να υπάρξει. Η ανελαστικότητα αυτή είναι τελικά ίσως και το μεγαλύτερο, το πιο ριζικό του πρόβλημα: μια ευερεθιστότητα απέναντι στο περιβάλλον που δεν του αφήνει ούτε ψήγμα ανοχής όσον αφορά τις ελλείψεις και τις κηλίδες της ύπαρξης.

Έτσι, ο κόσμος αυτός μόνο μια μορφή μπορεί να πάρει, μόνο μια ενσάρκωση. Στη Δίκη του Κάφκα, ο Κ. καταδικάζεται χωρίς καμία κατηγορία, ή μάλλον χωρίς η κατηγορία να φανερώνεται. Στο βιβλίο του Σκολιανού, ο Μ καταδικάζεται για δεύτερη φορά με μια κατηγορία πλαστή και ανυπόστατη, απότοκο των στρεβλών προθέσεων της τύχης, την οποία έχει χαρακτηρίσει νωρίτερα έναν αστάθμητο παράγοντα απαραίτητο για την έστω και πρόσκαιρη ευδαιμονία. Αυτή τη φορά όμως δεν μπορεί να υπομείνει τη διάψευση των προσδοκιών, το μουντζούρωμα του ονείρου, ίσως επειδή η επανάληψη του δράματος φέρει πάντα κάτι το αφόρητο, ίσως επειδή τώρα έφτασε πολύ κοντά στην εκπλήρωση του στόχου του και δεν μπορεί να απομακρυνθεί ξανά. Με μια στυγνή αποφασιστικότητα επιλέγει την καταφυγή σε έναν κόσμο με λιγότερα ψεγάδια και περισσότερη φυσικότητα. Επιλέγει την ελευθερία, τρέχει με λαχτάρα και σιγουριά προς αυτήν, κι ας μένει στο τέλος πάνω στον δρόμο το ίδιο όπως ο Κ. Σαν σκυλί.

* Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΡΜΑΝΤΟ ΓΚΕΖΟΣ είναι συγγραφέας.

alt«Μ»
Μιχάλης Σκολιανός
Σαιξπηρικόν 2016
Σελ. 108, τιμή εκδότη €9,96

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ