alt

Για τη νουβέλα του Νίκου Παναγιωτόπουλου «Ολομόναχος» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Διονύση Μαρίνου

Έπος που δεν περιλαμβάνει μόνο στιγμές ανδρικής αλληλεγγύης, αλλά κρύβει και μύριες όσες κακοπάθειες. Κομμάτι της αυτοβιολογίας του καθενός που άλλοτε οδηγεί στην εξιλέωση, ενίοτε στις τύψεις και συχνά εκτρέπεται σε παραποτάμους λύπησης, οικτιρμού, αγάπης και τρόμου. Η σχέση πατέρα-γιου, σε αντίθεση με το περιλάλητο «οιδιπόδειο» που περιδένει τη μητέρα με τον γιο της, είναι περισσότερο αβαθής, υπόγεια, και δεν χαρτογραφείται με την ίδια ευκρίνεια. Δύο άντρες στο ρινγκ της ζωής δεν είναι εύκολος αγώνας.

Η σχέση πατέρα-γιου, σε αντίθεση με το περιλάλητο “οιδιπόδειο” που περιδένει τη μητέρα με τον γιο της, είναι περισσότερη αβαθής, υπόγεια, και δεν χαρτογραφείται με την ίδια ευκρίνεια. Δύο άντρες στο ρινγκ της ζωής δεν είναι εύκολος αγώνας.

Η πατρική φιγούρα, παραχωμένη στο σκοτεινό πίσω δωμάτιο, στο διήγημα του Φραντς Κάφκα Ετυμηγορία (εκδ. Μελάνι) περισσότερα κρύβει και λιγότερα φανερώνει. Μα, και τα γράμματα του ίδιου του Κάφκα προς τον πατέρα του τι άλλο συνθέτουν από τον οικτιρμό του «χτυπημένου» παιδιού προς τον γεννήτορά του. «Θα ήμουν πιο ευτυχής να σε είχα φίλο, αφεντικό, θείο, παππού, ακόμη (αν και το λέω με κάποιο δισταγμό) πεθερό μου. Αλλά σαν πατέρας ήσουν πολύ δυνατός για μένα και η δύναμή σου γινόταν εντονότερη επειδή οι αδελφοί μου πέθαναν σε μικρή ηλικία και οι αδερφές μου γεννήθηκαν πολύ αργότερα» γράφει ο Κάφκα απευθυνόμενος σ’ έναν πατέρα κυριαρχικό, απρόσβλητο από κάθε αγαπητικό συναίσθημα. Δεν είναι ο μόνος: αρκεί να σκεφτεί κανείς τον Πασκάλ Μπρυκνέρ όταν έγραφε το Ένας καλός γιος (εκδ. Πατάκη), τον Γερούν Μπάουερς με το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μέρες αδέσποτες (εκδ. Μεταίχμιο) ή τον Έντμουντ Γκος στο ιδιοσυγκρασιακό αφήγημά του Πατέρας και γιος (εκδ. ΠΕΚ). Τα παραδείγματα είναι όσα και οι αμυχές που αφήνει αυτή η σχέση. Δίχως, φυσικά, να παραγνωρίζεται και η ευκταία εκδοχή να έχει οικοδομηθεί ένα δίπολο που στηρίζεται στην ειλικρίνεια, την αποδοχή και τον σεβασμό ενός εκάστου.

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος μάς είχε προϊδεάσει με τη συλλογή διηγημάτων του (σ.σ.: για την οικονομία του κείμενου χρησιμοποιείται αυτός ο όρος) Γραφικός χαρακτήρας (εκδ. Μεταίχμιο) πως είναι πιο έτοιμος από ποτέ να καταδυθεί στα βάθη της προσωπικής του ιστορίας. Όχι με την πρόθεση να ανασύρει στην επιφάνεια σπάνια κοιτάσματα, να διασώσει στιγμές που λαξεύτηκαν από τη σκόνη του χρόνου ή να παρασυρθεί από την ευωχία της ανάμνησης. Είναι κατακόρυφη η βουτιά που πραγματοποιεί. Πολλές φορές δίχως προστατευτικά και με ελάχιστη διάθεση να κρατήσει αποστάσεις ασφαλείας. Ο χρόνος από μόνος του προσφέρει –έτσι κι αλλιώς– μια κάποια οχύρωση, ενώ ο μυθοπλαστικός υμένας βοηθάει να μετασχηματίζεται το προσωπικό βίωμα σε καθολικό σχήμα – η προσωπική αφήγηση δεν χάνει την αυτονομία της, όμως, την ίδια στιγμή, παύει να είναι ένας περίκλειστος κόσμος. Στο καινούργιο του βιβλίο Ολομόναχος (εκδ. Μεταίχμιο), ο ίδιος το χαρακτηρίζει «αυτοβιογραφική προφητεία», σκάβει την πιο κρυφή πληγή της ζωής του. Τη σχέση με τον πατέρα του. Έρχεται αντιμέτωπος όχι μόνο με το πρόσωπο που στάθηκε τόσο κοντά, αλλά και τόσο μακριά του (οικείος και συνάμα ξένος), αλλά και με μια κρυφή ιστορία που όταν τη μαθαίνει είναι πλέον πολύ αργά να πάρει απαντήσεις από τον πρωταγωνιστή της. Ο πατέρας του πέθανε παίρνοντας μαζί του τη δική του εκδοχή. Τη δική του μαρτυρία. Ο Παναγιωτόπουλος δεν διστάζει να μιλήσει για τα οικογενειακά ενδότερα δίχως φόβο, αλλά και με το σιγασμένο πάθος που του προσφέρει η χρονική απόσταση. Σε αντίθετη περίπτωση, ο καταγεγραμμένος λόγος θα έφερε το στίγμα της καταγγελίας και το μαρτύριο του θυμού.

Ο συγγραφέας-αφηγητής άλλο δεν κάνει από το να θέτει το βασικό ζητούμενο σε κάθε ανθρώπινη σχέση: τη συγχώρεση, την αποδοχή και την επακόλουθη παραδοχή πως κάθε γιος σκοτώνει τον πατέρα του για να προχωρήσει και κάθε πατέρας πάντα κάτι κρύβει από τον γιο του για να μην εκπέσει από το βάθρο του.

Ο συγγραφέας-αφηγητής άλλο δεν κάνει από το να θέτει το βασικό ζητούμενο σε κάθε ανθρώπινη σχέση: τη συγχώρεση, την αποδοχή και την επακόλουθη παραδοχή πως κάθε γιος σκοτώνει τον πατέρα του για να προχωρήσει και κάθε πατέρας πάντα κάτι κρύβει από τον γιο του για να μην εκπέσει από το βάθρο του. Είναι ομολογία, άραγε; Ακολουθεί καταδικαστική απόφαση; Πέφτει ο πέλεκυς επί της κεφαλής του άδικου; Όχι, στην περίπτωση του Ολομόναχου. Ο Τζων Ντον έγραψε πως κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί. Ως εκ τούτου, ουδείς μπορεί να επικαλεστεί την απόλυτη μοναξιά όντας μέσα στον κόσμο των πολλών. Ο συγγραφέας-αφηγητής έχει βγει από έναν δύσκολο γάμο, είναι πατέρας κι ο ίδιος ενός γιου που μεγαλώνει γρήγορα. Διατηρεί, όμως, ενεργό τον ρόλο του γιου ενός πατέρα που είχε πολλές «πίσω» σελίδες στο προσωπικό του ημερολόγιο. Πολλά αδιάβαστα περιστατικά που όταν θα γίνουν γνωστά θα λερώσουν τον μύθο του. Τότε, ναι, υπό συνθήκες μπορεί να πει κανείς πως ένας άντρας μοιάζει με έρημο σημείο του χάρτη που βρέχεται μόνο από θάλασσα. Οι τελευταίες σελίδες έχουν τη θέση επεξήγησης, απεύθυνσης σε πρώτο πρόσωπο (σε πατέρα και γιο), φόβου για κάτι που έρχεται από το παρελθόν και προχωράει στο μέλλον. Τούτος ο φόβος, όμως, δεν έχει τον χαρακτήρα της λαιμητόμου, δεν σκιάζει τη ζωή, απλώς την κάνει πιο ανεκτή, πιο αποδεκτή στις αντιφάσεις της.

Ο Παναγιωτόπουλος με τον Ολομόναχο δείχνει έναν δρόμο – έναν δύσκολο δρόμο να τον διαβεί κανείς. Πώς μιλάς ευθέως για τα δικά σου δίχως να αφήνεις στην άκρη τις βασικές αρχές της μυθοπλασίας. Πώς η λογοτεχνία έχει τη δύναμη να απαλύνει πόνους, να πλένει ενοχές και τύψεις δίχως να μετατρέπεται σε ψυχαναλυτικό μελό. Εντέλει, πώς τα τραύματα είναι σε θέση, με τον κατάλληλο χειρισμό, να γονιμοποιηθούν με τις λέξεις. Φευ, τα τραύματα της ζωής ποτέ δεν φεύγουν, ποτέ δεν εξαφανίζονται. Με τις λέξεις, όμως, ο πόνος που δίνουν γίνεται κάπως πιο υποφερτός. Κοντολογίς: δύσκολο δεν είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί από λίγους, αλλά εκείνο που θα μιλήσει σε πολλούς για πράγματα κρυφά, ανείπωτα, αιχμηρά. Ο Ολομόναχος του Παναγιωτόπουλου είναι ένα «δύσκολο» βιβλίο – είναι μια κλειστή στροφή που όλοι κάποια στιγμή πρέπει να την περάσουμε. Άλλος ήσυχα κι ομαλά. Άλλος πέφτοντας στο κενό.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ  είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι).
 Στην κεντρική εικόνα φωτογραφία © του Κωνσταντίνου Πίττα.
altΟλομόναχος
Νίκος Παναγιωτόπουλος
Μεταίχμιο 2018
Σελ. 104, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ