alt

Για το μυθιστόρημα της Ευγενίας Μπογιάνου «Φανή» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Δημήτρη Χριστόπουλου

Η Μπογιάνου φιλοτεχνεί μια οικογενειακή τοιχογραφία καθώς και μια ευρηματική ανασκόπηση των τελευταίων τριάντα χρόνων, εφόσον η αφήγησή της ανοίγεται διαρκώς με ομόκεντρους κύκλους από το κρίσιμο χρονικό σημείο της δεκαετίας της κρίσης στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, οι οποίες εξέθρεψαν την «κατάσταση εξαίρεσης» που βιώσαμε τα προηγούμενα χρόνια. Κι όλα αυτά αφηγημένα από την οπτική μιας κοπέλας που γεννήθηκε στις αρχές του ’90, της Φανής· φοιτήτριας, που μεγάλωσε σε μονογονεϊκή οικογένεια χωρίς καμία καταπίεση και που τώρα ζει σε ένα διαμέρισμα της Ασκληπιού, στο κέντρο της Αθήνας.

Ένα μέιλ (σπαρακτική απεύθυνση) που απευθύνει η πρωταγωνίστρια στη διάσημη Σουηδέζα συγγραφέα μητέρα της, η οποία την εγκατέλειψε μετά τη γέννησή της στις φροντίδες του Έλληνα ανύπαντρου πατέρα, είναι το πρόσχημα της ιστορίας που συνθέτει η Μπογιάνου, το άλλοθι της γραφής.

Ένα μέιλ (σπαρακτική απεύθυνση) που απευθύνει η πρωταγωνίστρια στη διάσημη Σουηδέζα συγγραφέα μητέρα της, η οποία την εγκατέλειψε μετά τη γέννησή της στις φροντίδες του Έλληνα ανύπαντρου πατέρα, είναι το πρόσχημα της ιστορίας που συνθέτει η Μπογιάνου, το άλλοθι της γραφής. Το εύρημα του μέιλ οδηγεί σε μια εντυπωσιακά αληθοφανή αυτοβιογραφία-ενδοσκόπηση της Φανής, καθώς με αυτόν τον τρόπο συστήνεται στην απόμακρη μητέρα της. Αναφερόμενη στη ζωή της, τις σχέσεις της, τις αρέσκειες και τις απαρέσκειές της, τον πατέρα και τους φίλους της, τους έρωτες, τις ενοχές, τις ματαιώσεις και τις συγκρούσεις της (με το περιβάλλον, τους άλλους, τον εαυτό της) βρίσκει μικρά κομμάτια-ψηφίδες από την παιδική της ηλικία (όλα «τυλιγμένα στις γάζες του καιρού» για να θυμηθούμε τον Γιάννη Πάνου), που συγκροτούν ως θραύσματα το παλίμψηστο της ταυτότητάς της, την ίδια τη ζωή της.

«Όταν φαντάζεσαι, "τακτοποιείς" με έναν τρόπο τα πράγματα στο μυαλό σου».

Τα λογοτεχνικά ευρήματα της Μπογιάνου είναι και αξιοθαύμαστα και τολμηρά αλλά τόσο καλά ραμμένα στο ύφασμα της αφήγησης, που οι ραφές τους είναι αδιόρατες, υποδόριες, κρυφές, χωρίς υποψία αυτάρεσκης επίδειξης. Με γλώσσα πυρετική, νεανική, προκλητική, συχνά οργισμένη, η έμπειρη μαστορική της Μπογιάνου γνωρίζει έως πού μπορεί να φθάσει η θερμοκρασία της γραφής, ώστε απότομα να τη γειώσει, ή ποια πράγματα πρέπει να φανερωθούν και ποια να υπονοηθούν. Συχνά μάλιστα ο λόγος της γίνεται αυτοαναφορικός, φανερώνοντας τις προθέσεις της:

«Έχω ξεχάσει πια για ποιον τα γράφω όλα αυτά, και απλώς τα γράφω. Ψάχνω τις λέξεις μου, προσπαθώ να δώσω κομψότητα στη γραφή μου –με εξαίρεση τα βρισίδια, αυτά δεν τα διαπραγματεύομαι, με απελευθερώνουν–, προσπαθώ να κατασκευάσω ενδιαφέρουσες φράσεις, αρχιτεκτονημένες, στιβαρές, φράσεις που να μην μπάζουν νερά, καμιά φορά καταλαβαίνω πως δεν έχει καν σημασία το "τι" όσο το "πώς", είναι μια μετουσίωση όλο αυτό, οι ιδέες γίνονται λέξεις, τα γεγονότα, τα διλήμματα που γεννιούνται από τα γεγονότα είναι δευτερεύουσας σημασίας».

alt
Η Ευγενία Μπογιάνου γεννήθηκε το 1968 στη
Θεσσαλονίκη και ζει στην Αθήνα. Έχει εκδώσει τρεις
συλλογές διηγημάτων: Το μυστικό (Ροές, 2004),
Κλειστή πόρτα (Πόλις, 2012) και το Μόνο ο αέρας
ακουγόταν (Μεταίχμιο, 2016), ενώ το 2014 κυκλοφόρησε
το μυθιστόρημά της Ακόμα φεύγει (Πόλις). Συνεργάζεται
με την εφημερίδα Αυγή στην κριτική βιβλίου.


Χωρίς να εγκαταλείπει τον ρεαλισμό, η Μπογιάνου διαθέτει τη δυνατότητα να «βλέπει» το πριν των ανθρώπων και των καταστάσεων και να χαρτογραφεί τις συμπεριφορές τους. Το «γιατί» της τέτοιας εξέλιξής τους παρουσιάζεται με τρόπο αβίαστο, καθώς η συγγραφέας γνωρίζει πώς να προσεγγίζει το συλλογικό μέσα από το ατομικό πάθος, αναδεικνύοντας τον λογοτεχνικό λόγο σε μαρτυρία της εποχής μας και εγκαθιδρύοντας με την Ιστορία μια διακειμενική σχέση Λόγων (με τη φουκοϊκή έννοια του όρου), έναν ενδιάμεσο τόπο συνάντησης και διαλόγου μεταξύ της λογοτεχνίας και της Ιστορίας. Γιατί η γραφή της Μπογιάνου μιλά όχι για τα συνταρακτικά πρόσφατα γεγονότα αλλά για τους ανθρώπους από τη μεριά της ζωής, εκεί όπου το ατομικό τέμνεται με το συλλογικό ή το συλλογικό φωτίζεται από το προσωπικό βίωμα και την ανθρώπινη περιπέτεια. Άλλωστε, η «εμπράγματη» λογοτεχνία δεν γράφεται με ιδέες αλλά με αισθήματα και ευαισθησίες.

Αν προσθέσουμε σε όλα αυτά την αφηγηματική δεινότητα και τη γλωσσική πολυφωνία –κατεξοχήν δημοκρατική τεχνική που επιτρέπει σε όλα τα πρόσωπα να αποκαλύπτονται πρωτοπρόσωπα– τότε βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια καθ’ όλα ώριμη πλέον συγγραφέα που ξέρει σε κάθε βιβλίο της να ανανεώνει τη συγγραφική σκευή της αποφεύγοντας τον κίνδυνο της επανάληψης, της τυποποίησης και της μανιέρας προκειμένου να γίνει αρεστή στο αναγνωστικό κοινό της, και ταυτόχρονα επιβεβαιώνοντας αυτό που έχει ειπωθεί εύστοχα από τη Νόρα Αναγνωστάκη, και ισχύει, νομίζω, καθολικά, ότι «την τέχνη και τη λογοτεχνία τη διαμορφώνουν πολύ περισσότερο από τα ρεύματα και τις σχολές τα κοινωνικά δεδομένα και οι ιδιοφυείς προσωπικότητες».

Η Μπογιάνου συνεχίζει με το πέμπτο βιβλίο της, παράλληλα με το σοβαρό κριτικό έργο που ασκεί από τις στήλες της «Αυγής», μια αθόρυβη αλλά έντιμη όρθια στάση, που ξεκίνησε πριν από δεκαέξι χρόνια, στη ζωή και στη γραφή, και που η ταύτισή τους συντηρεί –καλά κρυμμένη– μια σπίθα αυθεντικότητας.

* Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Σπουδή στο κίτρινο» (εκδ. Το Ροδακιό).


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Αρχίζω να τραγουδάω ένα παιδικό τραγούδι. Δυνατά, όσο πιο δυνατά μπορώ. Γυρίζει, πάλι, σώπα, μου κάνει, αλλά εγώ συνεχίζω. Είναι η στιγμή που νιώθω την παρουσία στην άλλη άκρη της γραμμής, το ακουστικό ξεχειλίζει αναφιλητά, είναι τα δικά μου, τα δικά του, τα δικά μας, είναι μια οικογενειακή μας υπόθεση. Ένα αεράκι φυσάει ξαφνικά και φέρνει μαζί του τους ήχους της θάλασσας. Μπλε και σκούρο πράσινο. Με αρπάζει από το χέρι και πάμε».


altΦανή
Ευγενία Μπογιάνου
Μεταίχμιο 2020
Σελ. 264, τιμή εκδότη €15,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΜΠΟΓΙΑΝΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ