alt

Για τις νουβέλες «Γκαλίνα - Η σκοτεινή οικιακή βοηθός» (εκδ. Καστανιώτη) του Ανδρέα Μήτσου και «Το Λιθόστρατο» (εκδ. Στερέωμα) της Μαρίας Τσιμά.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η έννοια της ερωτικής ζήλιας που οδηγεί σε ακραίες πράξεις, ακόμα και στον θάνατο των ίδιων της των παιδιών, βρήκε την πιο τραγική της έκφραση στο πρόσωπο της Μήδειας στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη. Η σύζυγος του Ιάσονα, όταν μαθαίνει ότι ο άντρας της θα παντρευτεί μιαν άλλη, τον εκδικείται με τον πιο παράλογο και μαζί τον πιο αληθινό τρόπο, σκοτώνοντας τα δυο τους παιδιά. Έκτοτε μια τέτοια απάνθρωπη πράξη, ποτισμένη από ανάλογα παράφρονα κίνητρα, οδηγούν τη σκέψη στη Μήδεια και συνάπτουν μια εμφανή ή αφανή διακειμενική σχέση με το ευριπίδειο πρωτότυπο.

Τι είναι η ζήλια και πώς μπορεί να οδηγήσει σε ανίερες πράξεις; Είναι ο έρωτας ένα ένστικτο που λυσσομανά ανεξέλεγκτο και μεταστρέφει / διαστρέφει την ανθρώπινη ψυχή;

Ο Ανδρέας Μήτσου ναι μεν χρησιμοποιεί αυτό το καλούπι, αλλά του δίνει μια εντελώς διαφορετική μορφή και το μυθιστορηματοποιεί με υλικά το συναίσθημα, τον έρωτα, αδιάφορο αν αυτός είναι ομόφυλος ή ετερόφυλος, και την εκδίκηση. Το τρίο που στήνει αποτελείται από τον πρώην ανθυπασπιστή της αστυνομίας Μπεκιάρη, την πανέμορφη ιατρό Ευτέρπη, την οποία αυτός έχει αγαπήσει, και την οικιακή της βοηθό Γκαλίνα, που κατάγεται, όπως κι η Μήδεια, από τα μέρη του Καυκάσου. Η τελευταία, προκειμένου να εξασφαλίσει πλήρη αφοσίωση από την αφεντικίνα κι ερωμένη της, δηλητηριάζει σταδιακά τον γιο της τελευταίας Ορέστη, με αποτέλεσμα να του προκαλέσει ανήκεστη διανοητική βλάβη.

Την ιστορία αφηγείται ο Μπεκιάρης στον συνάδελφό του κι αφηγητή της νουβέλας, τριάντα τόσα χρόνια μετά. Αυτός ο εγκιβωτισμός και το μυστήριο που περιβάλλει την εξιστόρηση δίνει αρχικά στο έργο χαρακτήρα αστυνομικού μυθιστορήματος, το οποίο συν τω χρόνω αποκτά διαστάσεις ήπιου ψυχολογικού θρίλερ. Τι είναι η ζήλια και πώς μπορεί να οδηγήσει σε ανίερες πράξεις; Είναι ο έρωτας ένα ένστικτο που λυσσομανά ανεξέλεγκτο και μεταστρέφει / διαστρέφει την ανθρώπινη ψυχή; Πόση ζωώδης δύναμη κρύβεται πίσω από αυτόν, όταν θεωρήσει ότι απειλείται η αποκλειστικότητά του, όχι μόνο από αντίζηλο εραστή αλλά και από την αφοσίωση του ερωμένου στο παιδί του;

Η θεατράνθρωπος και συγγραφέας γράφει μια νουβέλα που ταλαντεύεται ανάμεσα στη σχέση της ηρωίδας με τον άντρα της, με τον εραστή της και τέλος με τον ιερέα που συνέδραμε στο πένθος της. Κι ανάμεσα σ’ αυτές τις προσπάθειες να βρει τη συζυγική και τη σεξουαλική της ευτυχία, βιώνει την απώλεια του κοριτσιού της, καρπού με τον εραστή της.

Ανάλογα ερωτήματα, σε άλλο σκηνικό και σε άλλο ύφος, θέτει και η Μαρία Τσιμά. Η θεατράνθρωπος και συγγραφέας γράφει μια νουβέλα που ταλαντεύεται ανάμεσα στη σχέση της ηρωίδας με τον άντρα της, με τον εραστή της και τέλος με τον ιερέα που συνέδραμε στο πένθος της. Κι ανάμεσα σ’ αυτές τις προσπάθειες να βρει τη συζυγική και τη σεξουαλική της ευτυχία, βιώνει την απώλεια του κοριτσιού της, καρπού με τον εραστή της· ο τελευταίος, παράφρων από την αδιαφορία της και την μονόπλευρη προσκόλλησή της στο παιδί τους, ρίχνει το αυτοκίνητο, στο οποίο επενέβαιναν κι οι τρεις, στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να πνιγεί η μικρή κοπέλα. Έτσι, αυτός μπαίνει στη φυλακή κι η μάνα μένει πίσω, μόνη, σταυρωμένη στο πιο βαρύ πένθος και για χρόνια παραιτημένη από οποιαδήποτε χαρά.

Πάνω σ’ αυτό το τραπέζιο διασταυρώνονται τα νήματα ποικίλων αισθημάτων και κοινωνικών αντιλήψεων. Καταρχάς, η γυναίκα ως ερωμένη και ως μάνα, αυτές οι δύο ασύμβατες και ασυμφιλίωτες πλευρές, που δεν μπορούν να ισορροπήσουν. Κι από εκεί ξεκινάνε παρακλάδια όπως ο γάμος κι οι ασφυκτικές συμβάσεις του, ειδικά στην επαρχία, η συζυγική απάθεια και η ειλωτεία στον ζυγό, η σεξουαλική διαφυγή, το πάθος που νικά τα πάντα, η αξεδίψαστη ορμή του σώματος... Ένζυμο-καταλύτης σε όλα αυτά είναι η μητρική συνείδηση, που βρίσκει στήριγμα στην ύπαρξη του παιδιού της και γι’ αυτό η μάνα θρηνεί αιώνια, όταν ο πατέρας χτυπήσει ακριβώς αυτή τη χορδή.

Το δίπολο έρωτας και εκδίκηση, πάθος και θάνατος, συναίσθημα και ένστικτο είναι μοχλός της λογοτεχνίας, αφού πάνω σ’ αυτό το εκκρεμές παίζονται οι ανθρώπινες σχέσεις και εκρήγνυνται τα αισθήματα. Η Μήδεια είναι ίσως η απόλυτη ενσάρκωση της μετατροπής του έρωτα σε μίσος και η εκδίκηση όχι στον ίδιο τον ένοχο, αλλά σε τρίτα πρόσωπα, κάτι που θα τα πληγώσει ακόμη περισσότερο. Η εκ Κολχίδος σύζυγος του Ιάσονα τον εκδικείται σκοτώνοντας τα κοινά τους παιδιά, με το να γίνει δηλαδή μητροκτόνος σε μια ακραία τραγική αποστροφή του μίσους. Η εκδίκηση με άλλα λόγια στρέφεται εναντίον του άλλου αλλά και εναντίον του ίδιου της του εαυτού, ξεσπώντας τη μανία της, αλλά και υφιστάμενη το πένθος που η ίδια προκάλεσε! Ανάλογο πάθος, σεξουαλικής φύσης, δείχνει η Μαρίνα στη Μεγάλη χίμαιρα του Μ. Καραγάτση, πάθος που παραγκωνίζει τη μητρική της συνείδηση, οδηγώντας στην παραμέλησή του το κορίτσι της στον θάνατο.

Και οι δύο νουβέλες είναι γραμμένες θεατρικά, η μία πιο εξωστρεφώς, η άλλη πιο εσωστρεφώς, αλλά κι οι δυο ζωντανά και παραστατικά.

Έτσι, η Μαρία Τσιμά συναιρεί σε ένα μικρό σχετικά κείμενο το δραματικό με το βίαιο, το συναισθηματικό με το παραμυθιακό, το χαμηλότονο με το οξύ. Μεταξύ του αργού ρυθμού της περαντζάδας στο Λιθόστρατο του Αργοστολίου και της ραγδαίας και σκληρής αφήγησης μερικών κατοπινών σκηνών, ο αναγνώστης πυρώνει και ψυχραίνεται σαν σίδερο το οποίο λόγω της αυξομείωσης της θερμοκρασίας θα σπάσει.

Τόσο, λοιπόν, ο Ανδρέας Μήτσου όσο και η Μαρία Τσιμά πλάθουν από τον πηλό της εκδίκησης ερωτικά πάθη, αστυνομικά μυστήρια ή ψυχολογικά δρώμενα. Και οι δύο νουβέλες είναι γραμμένες θεατρικά, η μία πιο εξωστρεφώς, η άλλη πιο εσωστρεφώς, αλλά κι οι δυο ζωντανά και παραστατικά. Και στις δύο εμφιλοχωρεί η τραγωδία τόσο με τα συστατικά της όπως την ύβριν, όσο και με το πνεύμα της που φέρνει τον άνθρωπο μπροστά σε δυσθεώρητα ανθρώπινα δράματα.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΓκαλίνα
Η σκοτεινή οικιακή βοηθός
Ανδρέας Μήτσου
Καστανιώτης 2017
Σελ. 144, τιμή εκδότη €9,55

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΜΗΤΣΟΥ

 

  

altΤο λιθόστρατο
Μαρία Τσιμά
Στερέωμα 2017
Σελ. 136, τιμή εκδότη €12,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ