alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Κατερίνας Ηλιοπούλου «Δεν είναι ακόμα» (εκδ. Μελάνι).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Μπορεί η πεζογραφική γραφή να είναι αφήγηση, χωρίς να χάνει το μεδούλι της γλώσσας και την αύρα της ποίησης; Ναι, μπορεί ειδικά στο διήγημα που συγγενεύει πιο πολύ με τον στίχο, ειδικά στην Κατερίνα Ηλιοπούλου που έρχεται γινωμένη μέσα στην ποιητική μεταφορά και κατεβαίνει για πρώτη φορά στη διηγηματογραφία. 

Η συγγραφέας έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Ο κύριος Ταυ (Μελάνι 2007), βιβλίο που κέρδισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού «Διαβάζω», Άσυλο (Μελάνι 2008), Το βιβλίο του χώματος (Μελάνι 2011) και το ποιητικό/φωτογραφικό βιβλίο Gestus, μαζί με τον Γιάννη Ισιδώρου (Αλφειός/[ΦΡΜΚ] 2014). Έχει επιμεληθεί και μεταφράσει στα ελληνικά ποιήματα ξένων ποιητών, συνεπιμελείται την πλατφόρμα για τη σύγχρονη ελληνική ποίηση «Greek Poetry Now» και είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του λογοτεχνικού περιοδικού [ΦΡΜΚ] – Φάρμακο. 

[Η Κατερίνα Ηλιοπούλου] δεν άφησε τη συνυποδηλωτική, αφαιρετική και αμφίσημη γλώσσα του στίχου να καπελώσει τα υπόλοιπα συστατικά της μικρής φόρμας, αλλά αντίθετα κράτησε τόσο όσο χρειαζόταν από την ποιητική ζεστασιά για να ντύσει τον αφηγηματικό της λόγο.

Με τέτοια περιουσία θα ήταν κόντρα ρόλος να κατέβει στη διηγηματική αρένα χωρίς τα όπλα της ποίησης. Το θετικό όμως είναι ότι στα πρώτα τουλάχιστον διηγήματα δεν άφησε τη συνυποδηλωτική, αφαιρετική και αμφίσημη γλώσσα του στίχου να καπελώσει τα υπόλοιπα συστατικά της μικρής φόρμας, αλλά αντίθετα κράτησε τόσο όσο χρειαζόταν από την ποιητική ζεστασιά για να ντύσει τον αφηγηματικό της λόγο. Επιπροσθέτως, κράτησε και τον διφορούμενο χαρακτήρα της πολύσημης ποίησης, ώστε να δώσει στα διηγήματα του τομίδιου την αμφιταλάντευση που τα κάνει θελκτικά. 

Τα κείμενά της συμπλέκουν σε έναν βόστρυχο δυο ή τρία νήματα, φαινομενικά άσχετα, που δεν αφήνουν την ανάγνωση να κυλήσει χωρίς να σταθεί και να σκεφτεί την υπόγεια σχέση που τα συνδέει. Έτσι, αναδεικνύει την πλοκή χωρίς να στηρίζεται στην απλότητα της ιστορίας και χωρίς να αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους, αλλά τα οδηγεί σε μια συναισθηματική αλληλεμπλοκή. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τεχνικής που παράγει εξαιρετικά αποτελέσματα είναι «Η φωτογραφία». Τρεις υπο-ιστορίες ξεδιπλώνονται αλλά... δεν συνενώνονται αυτόματα. Σε ένα reunion ο αφηγητής, που ζει στο Βερολίνο, θέλει και δεν θέλει να ξαναδεί μια πρώην σχέση του, την Ντορίτα, η οποία τελικά εμφανίζεται χωρίς το ξανασυναπάντημά τους να αναζωπυρώνει το όποιο πάθος. Σ’ αυτήν τη συνάντηση των παλιών γνωρίμων την παράσταση κλέβει ένας εξαιρετικός βιολιστής, που έπαιζε καταπληκτικά το όργανό του. Και μάλιστα καθήλωσε το βλέμμα του στον αφηγητή· ταυτόχρονα, αναθυμάται έναν Γερμανό αξιωματικό ο οποίος συγκλονίστηκε, όταν στην Κατοχή άκουσε τη μελωδία του. Στο κλείσιμο του αφηγηματικού κύκλου, ο αναγνώστης ωθείται στο να παρομοιάσει το πρόσωπο του πρωταγωνιστή με τον Γερμανό μέσω της φωτογραφίας του. Τελικά, «καθετί είναι ανεπανόρθωτο», όπως πιστεύει ο αφηγητής, κάτι που πραγματώνεται στην τελειωμένη σχέση του με την Ντορίτα, ή «όλα μπορούν να επαναλαμβάνονται, κάνοντας κύκλους», όπως πιστεύει ο διοργανωτής του reunion, γεγονός που έρχεται να δέσει με την «αναβίωση» του Γερμανού;  

Ακόμα όμως και στα τρία τελευταία διηγήματα, όπου η αφηγηματικότητα υποχωρεί προς όφελος της ποιητικότητας, ο αναγνώστης δεν ρίχνεται στον λάκκο των πολύσημων λεόντων, αλλά εισπράττει το ίδιο πάθος, την ίδια πίστη για τη γλώσσα, τον ίδιο παλμό που πλέον αλλάζει ρότα. 

Η αφήγηση ναι μεν διατηρεί τη δυναμική της, αλλά συνάμα επιχρωματίζεται με ποιητικά χρώματα και ξανανιώνει γλωσσικά.

Στα διηγήματά της η Κατερίνα Ηλιοπούλου συμπλέκει ποικίλα μοτίβα, που άπτονται της καθημερινότητας. Τα ζώα, η φιλία, ο έρωτας εναλλάσσονται και συχνά το ένα υποκαθιστά ή αντικατοπτρίζει το άλλο. Στο «Lonely Hunting» λ.χ. το γατάκι που βρίσκει ο φίλος της αφηγήτριας έρχεται να παραγκωνίσει τη φιλία τους από τη ζωή του, μια φιλία που ενδέχεται να είναι και κρυφοέρωτας. 

Η όποια επιφύλαξη εγείρεται για το μπόλιασμα της πεζογραφίας με την ποίηση αίρεται όταν σε συλλογές, όπως αυτή, η αφήγηση ναι μεν διατηρεί τη δυναμική της, αλλά συνάμα επιχρωματίζεται με ποιητικά χρώματα και ξανανιώνει γλωσσικά. Ειδικά όταν οι ποικίλοι αντικατοπτρισμοί, η διαπλοκή κλωστών μέσα στο ίδιο κείμενο και η τεθλασμένη ματιά στην οποία ωθείται ο αναγνώστης είναι στοιχεία μιας ποιοτικής διηγηματογραφίας, η οποία δεν επαναπαύεται στο ευθύγραμμο και το μονοσήμαντο, τότε κάτι γόνιμο γεννιέται διά της διασταυρώσεως.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΔεν είναι ακόμα
Κατερίνα Ηλιοπούλου
Μελάνι 2019
Σελ. 72, τιμή εκδότη €10,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (εκδ. Μεταίχμιο) και το μυθιστόρημα της Άννας Δαμιανίδη «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ότι τα δύο μυθιστορήμ...

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα «Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» (εκδ. Σοκόλη).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ