kako anilio morna

Για τη συλλογή διηγημάτων του Κωνσταντίνου Δομηνίκ «Κακό ανήλιο» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα από τη Μόρνα, το εγκαταλελειμμένο από το 1967 χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου.

Γράφει ο Κώστας Δρουγαλάς

Το Κακό Ανήλιο (εκδ. Ίκαρος), η δεύτερη συλλογή διηγημάτων του Κωνσταντίνου Δομηνίκ (1988), κινείται στον –προσφιλή για τον συγγραφέα– χώρο του υπερφυσικού και του λαογραφικού τρόμου. Οι δώδεκα ολιγοσέλιδες ιστορίες επανοικειοποιούνται την ύπαιθρο χώρα, πιο συγκεκριμένα της Πιερίας.

Τα κεντρικά θέματα των ιστοριών είναι στο σύνολό τους έξω από τα συνηθισμένα: κούκλες κλαίνε στη θέση των μανάδων που έχασαν τα παιδιά τους· ένα ημιανθρώπινο βρέφος στο πρόσωπο μιας περαστικής αντικρίζει τη μητρική φιγούρα που εκ γενετής στερήθηκε· ένας υπεύθυνος ξενοδοχείου στο βάθος της πισίνας βλέπει ξανά τους –από χρόνια νεκρούς– φίλους του· μία δεντρογαλιά φωλιάζει στο στόμα ενός παιδιού· ένας άντρας, ανήμερα των Αγίων Πάντων, συγκεντρώνει τους νεκρούς για να λειτουργηθούν.

ikaros domhnik kako anhlio

Εντύπωση προκαλούν οι υπαινισσόμενες αναφορές στον Χ.Φ. Λάβκραφτ με πανάρχαιες προσευχές, επικλήσεις σε θεούς, τόπους που βρίσκονται πέρα από την ανθρώπινη συνείδηση. Η λογοτεχνική κληρονομιά του διάσημου Αμερικανού πεζογράφου στο έργο του Δομηνίκ διεισδύει ανεπαίσθητα νοηματικά: «τα αλλόκοτα, παρανοϊκά νοήματά της ήταν αρχαιότερα ακόμα κι απ’ τους μύθους των προγόνων» αλλά και γλωσσικά: «κι ας μην ήξερα ακόμα τίποτα για τις λαλιές του Έθε και του Βω, για τα Λαγκ’ Ούπατα ή για τα Πράσινα Βατούν».

Συνολικά, η δομή παραμένει λιτή προκειμένου να αφήσει τον απαραίτητο χώρο στην προσεκτικά επεξεργασμένη γλώσσα από την οποία προκύπτει ο τρόμος. Γλωσσικά αξίζει να επισημάνουμε τις πρωτότυπες μεταφορές του συγγραφέα: «παναρισμένος απ’ τη λάσπη εκσκαφέας», παρομοιώσεις: «σαν περήφανη βρύση κάτω από καιόμενα δέντρα», ακουστικές εικόνες: «η φωνή της θύμιζε παλιακό στυφό νερό που πήγαζε από οστέινους βόθρους», αρκετές επαρχιώτικες λέξεις που προσδίδουν πειστικότητα στα διηγήματα καθώς και περιγραφές: «Τη θυμάται σκοτεινή, ανταριασμένη, […] φορώντας μια παλιομαντίλα στο κεφάλι, με το τσιβί ζωσμένο στη μέση και βαστώντας μια παλούκα στο χέρι, για να σκοτώνει τις οχιές».

Στη συλλογή συναντούμε τόπους και σημεία-σταθμούς από την ευρύτερη Πιερία – άλλωστε ο συγγραφέας είναι μόνιμος κάτοικος Κατερίνης: Ράχη, Μηλιά, Βρύα, Πλαταμώνας, Σβορώνος, Τάχνιστα, ο κεντρικός πεζόδρομος της Κατερίνης, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Πέτρας Ολύμπου, ενώ γόνιμα εκμεταλλεύεται ο συγγραφέας τον θρύλο της Μόρνας – το εγκαταλελειμμένο από το 1967 χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου.

Οι περισσότερες ιστορίες κινούνται παράλληλα σε αντιθετικά ζεύγη: χριστιανισμός-παγανισμός, ζωή-θάνατος, λογική-τρέλα, αγρότες-αστοί, νεκροί-ζωντανοί. Είναι τέτοιες οι εκατέρωθεν δοσολογίες που ο αναγνώστης θα δυσκολευτεί να ξεχωρίσει πού τελειώνει το ένα και πού αρχίζει το άλλο.

Ο λαογραφικός τρόμος εδώ και πέντε δεκαετίες είναι είδος προσφιλές στην Ευρώπη αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Στην ημεδαπή έχει βρει απήχηση την τελευταία δεκαετία από ένα, κατά βάση, πιο νεανικό κοινό.

Ο λαογραφικός τρόμος εδώ και πέντε δεκαετίες είναι είδος προσφιλές στην Ευρώπη αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Στην ημεδαπή έχει βρει απήχηση την τελευταία δεκαετία από ένα, κατά βάση, πιο νεανικό κοινό. Όμως, η ώσμωση του είδους στα χέρια –ταλαντούχων κατά τα άλλα– δημιουργών κατ’ επανάληψη απολήγει σε ανεπιτυχείς απομιμήσεις και κακόζηλα αντίγραφα από αντίστοιχες ιστορίες των μαιτρ του είδους. Το Κακό Ανήλιο (όπως και το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα, το Ώπα-ώπα, μπλάτιμοι, εκδ. Ενύπνιο) ουδεμία σχέση έχει με το παραπάνω ζήτημα. Εδώ ερχόμαστε σε επαφή με έναν συγγραφέα ειλικρινή, απέριττο και βαθιά ουσιαστικό, που καταφέρνει και συμπυκνώνει το παρελθόν στο παρόν.

Συμπερασματικά: το βήμα που γίνεται παραπέρα από τον λαογραφικό τρόμο της πρώτης συλλογής του Δομηνίκ πραγματοποιείται με την ένταξη της Πιερίας σε μία απόκοσμη ανθρωπογεωγραφία, απορομαντικοποιημένη κι εμποτισμένη από τους αρχέγονους φόβους που διατρέχουν σαν συνεκτικός ιστός όλες τις γενιές, από τις παλιές έως τις σημερινές.

ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι καθηγητής και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Από πού έρχεται η νύχτα» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης).


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πού δώρα εμείς τότε. Τα πήρα, και σαν τα φόρεσα ταχιά, μ’ έπιασε ένα πράμα στα ποδάρια, πώς να σ’ το πω, λες και τα βούτηξα μέσα σε μια κοπάνα στάρι. Δεν με χωρούσε ο τόπος. Άνοιξα το παντζούρι – κι άντε πες με εσύ μετά, πώς βρέθηκα ώς εδώ πάνω, να γυροβολώ μονάχη μου, μες στα σκότα. Χτυπιόμουν, λύσκαζα – σταματημό δεν είχα. Ανάστα. Φυσούσε αμαρτωλός αέρας μέσα μου. Και να φανταστείς, ούτε φόβοι μ’ έπιασαν ούτε τίποτα άμα είδα τούτες τις πέτρες να βγαίνουν απ’ τα χώματα και να ’ρχονται κατάγυρα σαν τα λυκοτσάκαλα. Αλλά αυτά που μ’ έκαναν μετά δεν κάνει, μάνα μου, να σ’ τα πω […]».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη Καρακίτσου «Αυτός ο χειμώνας» (εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Χιόνι πάνω στο χιόνι και σιωπή. Ένα χωριό, το Περιβόλι, κοντά στα Γρεβε...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ